Wierzytelności nieściągalne mogą zostać uznane za koszty uzyskania przychodu. Podatnik może to uczynić pod pewnymi warunkami. Z ustawy o CIT wynika, że nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wierzytelności odpisanych jako nieściągalne, z wyjątkiem wierzytelności, które uprzednio zostały uznane jako przychody należne, a ich nieściągalność została udokumentowana.
Możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wierzytelności nieściągalnych zależy więc od spełnienia następujących warunków:
- wierzytelność musi być wcześniej zaliczona do przychodów,
- nieściągalność wierzytelności została prawidłowo udokumentowana,
- wierzytelność nie przedawniła się (przedawnienie wyłącza uznanie wierzytelności za koszt podatkowy).
Wierzytelność uznaną za nieściągalną zalicza się do kosztów uzyskania przychodów, nawet jeśli odpis aktualizujący wartość wierzytelności, której nieściągalność została uprawdopodobniona, nie był ujęty w kosztach podatkowych.
W jaki sposób udokumentować nieściągalność wierzytelności
Za wierzytelność nieściągalną uważa się wierzytelność, której nieściągalność została udokumentowana:
1. postanowieniem o nieściągalności, uznanym przez wierzyciela jako odpowiadające stanowi faktycznemu, wydanym przez właściwy organ postępowania egzekucyjnego, albo
2. postanowieniem sądu o:
a) oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości obejmującej likwidację majątku, gdy majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania lub
b) umorzeniu postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku, gdy majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania lub
c) ukończeniu postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku, albo
3. protokołem sporządzonym przez podatnika, stwierdzającym, że przewidywane koszty procesowe i egzekucyjne związane z dochodzeniem wierzytelności byłyby równe albo wyższe od jej kwoty.
Polecamy: Jak rozliczać koszty w czasie
Ustawa nie przewiduje innych sposobów dokumentowania nieściągalności wierzytelności. Nie zaliczymy więc do kosztów podatkowych nieściągalnej wierzytelności, którą udokumentujemy w inny sposób niż wskazany w ustawie.
Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 9 stycznia 2009 r., sygn. akt II FSK 1754/07 wyjaśnił jak należy rozumieć zastosowane w ustawie wyrażenie „uznane przez wierzyciela jako odpowiadające stanowi faktycznemu”:
„(…) z art. 16 ust. 2 pkt 1 in principio wynika, że postanowienie o nieściągalności by mogło być uznane za dokumentujące nieściągalność, musi być »uznane przez wierzyciela jako odpowiadające stanowi faktycznemu«. Oznacza to, że wierzyciel by móc zaliczyć tę nieściągalną wierzytelność, musi jeszcze mimo postanowienia o nieściągalności uznać, że odpowiada ono stanowi faktycznemu jako zgodne z rzeczywistością na dzień zaliczenia tej wierzytelności do kosztów uzyskania przychodów.
Ma to związek z przepisami: art. 826 K.p.c. zgodnie, z którymi umorzenie postępowania egzekucyjnego, a więc także z przyczyny wskazanej w art. 824 § 1 pkt 3 K.p.c. nie pozbawia wierzyciela możliwości wszczęcia ponownej egzekucji oraz art. 61 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. nr 229, poz. 1954 z późn. zm., zwana dalej: u.p.e.a.), stosowanie do którego w przypadku określonym w art. 59 § 2 u.p.e.a. wierzyciel może wszcząć ponowną egzekucję zwłaszcza wówczas, gdy okaże się, że zostanie ujawniony majątek lub źródła dochodu zobowiązanego. Stan nieściągalności to stan faktyczny, dynamiczny, który może ulec zmianie”.
Polecamy: Podatki 2011
Podstawa prawna
- art. 16 ust. 1 pkt 25 i ust. 2 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych