Kredyty na nabycie udziałów
W przedmiotowej sprawie Spółka zaciągnęła trzy kredyty bankowe przeznaczone na sfinansowanie kosztów zakupu 100% udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością. Spółka planuje połączenie ze spółką z o.o., w której udziały nabyła i kontynuowanie jej działalności produkcyjnej. Za udzielenie kredytów bank pobrał prowizje przygotowawcze uregulowane przez Spółkę w roku podatkowym, w którym udostępnione zostały kredyty. Poza prowizjami przygotowawczymi umowa kredytowa przewiduje także prowizje za gotowość banku do udostępnienia środków. Skarżąca zaznaczyła, że prowizja bankowa jest warunkiem koniecznym uruchomienia kredytu. Jest to jednorazowa opłata za zawarcie umowy kredytowej. Kredyty zostały udzielone w maju 2010 r. na okres: 5 i 6 lat oraz jednego miesiąca.
W księgach rachunkowych Spółka zaliczy prowizje do kosztów bilansowych proporcjonalnie rozkładając je w czasie - część zostanie zaliczona do kosztów w bieżącym okresie, a pozostała część - ujęta jako rozliczenie międzyokresowe czynne kosztów - będzie zaliczana do kosztów bilansowych w kolejnych latach obrotowych.
Skapitalizowane odsetki od kredytu – kiedy zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu?
Wątpliwości Spółki budziło zaliczenie zapłaconych prowizji w całości jednorazowo do kosztów uzyskania przychodów, w dacie na jaką ujęto je w księgach, tzn. w roku faktycznego zapłacenia tych prowizji, a więc w roku w którym udzielono kredytów(w dacie ich poniesienia). Spółka podniosła, iż prowizja za udzielenie kredytu związana jest z uzyskaniem źródła finansowania zakupu udziałów, ale nie z samym zakupem.
Nie jest to zatem w żadnym wypadku wydatek bezpośrednio związany z nabyciem udziałów, tak samo jak odsetki zapłacone od takiego kredytu. Podkreśliła, iż prowizje bankowe zapłacone przez Spółkę nie są kosztami bezpośrednio związanymi z osiąganymi przez nią przychodami. Stąd też zastosowanie do nich będzie mieć art. 15 ust. 4d ustawy o CIT.
Spółka ujmowała prowizje bankowe do kosztów na podstawie dokumentów otrzymanych od banku, które są równoznaczne z fakturą, a dzień na jaki ujęto prowizje w księgach – w ocenie Spółki – jest dniem poniesienia kosztu. Nie miało w jej ocenie znaczenia to, że prowizje zostały ujęte w księgach częściowo jako rozliczenia międzyokresowe czynne kosztów.
Podyskutuj o tym na naszym FORUM
PDF - Podróże służbowe - Raporty INFOR
Organy podatkowe uznały stanowisko Spółki za nieprawidłowe. Po uprzednim wezwaniu do usunięcia naruszenia prawa Spółka wniosła więc skargę do WSA w Warszawie, w której domagała się uchylenia interpretacji. W odpowiedzi na skargę Minister Finansów wniósł o jej oddalenie. WSA w Warszawie w wyroku z dnia 29 marca 2012 r. (sygn. III SA/Wa 1970/11) potwierdził, iż stanowisko Spółki jest prawidłowe a po wniesieniu skargi kasacyjnej stanowisko to potwierdził również NSA w ww. wyroku z dnia 5 maja 2014 r.
WSA oraz NSA uznały za nieprawidłowy pogląd organu podatkowego, iż w rozumieniu art. 15 ust. 4e ustawy o CIT "ujęcie jako koszt" oznacza uznanie przez podatnika za koszt bilansowy przy zachowaniu zasad rachunkowości, tj. zasady ostrożności, istotności i współmierności przychodów i kosztów. WSA wskazał na rozdzielność prawa bilansowego od prawa podatkowego. Uznał, że przepisy o rachunkowości mają znaczenie dla powstania, czy też wysokości zobowiązania podatkowego tylko w takim zakresie, jaki wynika jednoznacznie z przepisów ustaw podatkowych. Ponadto stwierdził, że w analizowanym stanie faktycznym Skarżąca mogła za dzień poniesienia kosztu (na potrzeby ustawy o PDOP) uznać dzień wpisania do ksiąg rachunkowych wydatku, jakim jest prowizja, na podstawie dokumentów otrzymanych od Banku.
Sądy za błędne uznały stanowisko organów podatkowych, iż dzień poniesienia kosztu należy utożsamiać z dniem, na który wydatek - jako koszt - ujęto w księgach rachunkowych. Organy podatkowe stały bowiem na stanowisku, że z literalnego brzmienia przepisu art. 15 ust. 4e ustawy o CIT wynika, że ustawodawca uzależnia moment, w którym wydatek staje się kosztem uzyskania przychodów od momentu ujęcia go w księgach zgodnie z zasadami ustawy o rachunkowości.
Przy czym nie chodzi w tym przypadku o jakiekolwiek ujęcie wydatku w księgach (np. na koncie rozliczeń międzyokresowych kosztów), tylko jego "ujęcie jako kosztu", tzn. uznanie przez podatnika za koszt bilansowy przy zachowaniu zasad rachunkowości: współmierności przychodów i istotności, ostrożności.
W ocenie Ministra Finansów, dopiero moment odpisu kosztów w ewidencji rachunkowej w ciężar kont o charakterze wynikowym, mający wpływ na ustalenie prawidłowego wyniku finansowego firmy, jest momentem mającym również wpływ na podatek dochodowy. W związku z tym nie jest obojętne, kiedy koszt bilansowy może być uznany za koszt podatkowy. W konsekwencji, zdaniem organu podatkowego, Spółka nie ma prawa do ujęcia jako kosztu rachunkowego wydatków w postaci opłaty prowizji kredytowych w dacie, w której otrzymanie faktur zostało odnotowane w systemie księgowym, nie ma też prawa do uznania w tej dacie poniesionych wydatków za koszty uzyskania przychodów.
NSA w wydanym wyroku podkreślił, iż prawidłowe jest przyjęcie wykładni przepisów art. 15 ust. 4d w związku z ust. 4e ustawy o CIT, zgodnie z którą moment uznania wydatku za koszt podatkowy nie jest uzależniony od uznania go za taki koszt w ujęciu bilansowym. W przedstawionym przez Spółkę stanie faktycznym nie ulegało wątpliwości, że zapłacone prowizje za udzielone kredyty stanowiły koszt podatkowy w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o CIT, a ponadto, że należy je zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów, innych niż koszty bezpośrednio związane z przychodami, o których stanowi art. 15 ust. 4d stawy o CIT. Zdaniem sądu nie znajduje uzasadnienia stanowisko, jakoby w świetle art. 15 ust. 4e ustawy o CIT, koszt należało rozpoznać w oparciu o uregulowania wynikające z ustawy o rachunkowości. Uznać należy, iż faktyczna data dokonania zapisu w księgach rachunkowych nie może zmieniać kwalifikacji danego wydatku i wpływać na moment zaliczenia go jako kosztu w rozumieniu art. 15 ust. 4e ustawy o CIT.
Podobne stanowisko NSA wyraził także w orzeczeniu z dnia 10 czerwca 2014 r. (sygn. II FSK 1685/12).
Joanna Litwińska
ECDDP Spółka Doradztwa Podatkowego