Usługi niematerialne
Pojęcie „usług niematerialnych” nie posiada prawnie sformułowanej definicji. W praktyce za takie usługi rozumie się świadczenia, które nie mają postaci rzeczowej. Do niematerialnych usług można więc przypisać m.in. usługi doradcze, księgowe, badania rynku, reklamowe, usługi prawne, rekrutacji pracowników i wiele innych. Przedsiębiorcy zakupując tego rodzaju usługi spotykają się z pewnymi problemami dotyczącymi rozliczeń podatkowych. Mianowicie, pojawia się trudność w należytym udokumentowaniu danej usługi niematerialnej oraz w wykazaniu, że usługa faktycznie została wykonana na przez podmiot, który otrzymał za nią zapłatę.
W praktyce organów skarbowych domaganie się od podatników materiału dowodowego potwierdzającego wykonanie usług niematerialnych, zwłaszcza szeroko rozumianych usług doradczych, stało się już regułą. Zgodnie z opinią Izby Skarbowej w Krakowie: „Zaliczenie określonych wydatków na usługi niematerialne do kosztów uzyskania przychodów musi mieć oparcie w konkretnych zdarzeniach. Podstawowym kryterium pozwalającym na stwierdzenie, że usługa została wykonana, jest wykonanie czynności świadczonych w ramach danego typu usługi. Sama faktura, np. w przypadku wydatków na usługi marketingowe, nie jest wystarczającym dowodem, potwierdzającym faktyczne poniesienie tego typu wydatków. Aby można było stwierdzić, że dany wydatek został poniesiony w celu uzyskania przychodu, musi być uwidoczniony efekt (wynik) zawartych umów” (pismo z 24 czerwca 2004 r., nr PD1/005/2-215/04/WK).
Warunkiem koniecznym do podatkowego rozliczenia danego wydatku jest jego udokumentowanie. Jednak ustawy o podatkach dochodowych nie określają sposobu dokumentowania wydatków, a nakazują jedynie podatnikom prowadzenie urządzeń księgowych zgodnie z odrębnymi przepisami, w sposób umożliwiający wyliczenie należnego podatku.
Dokumentacja dotycząca usług niematerialnych musi potwierdzać fakt, że taka usługa rzeczywiście była świadczona. Sama faktura i dowód zapłaty nie stanowią wystarczających dowodów. Przedsiębiorcy powinni gromadzić wszelką dokumentację potwierdzającą wykonanie usługi dbając o to, aby dokumenty zawierały datę ich podpisania i podpisy osób je sporządzających.
Dokumentacja usług niematerialnych powinna obejmować:
- umowy ze świadczącymi usługi niematerialne – określające zakres usług oraz system rozliczeń (np. cena ryczałtowa, stawki godzinowe, cena zabudżetowana),
- protokoły zakończenia i odbioru wykonanej usługi, podpisane przez strony,
- opis na fakturach, jakiego rodzaju usługi dotyczy faktura(nie wystarczą spotykane w praktyce opisy: „Usługi doradcze za okres…”),
- inną dokumentację potwierdzającą wykonane usługi – np. opracowania na piśmie, korespondencję handlową (wydruki e-maili), dokumentację zamówień na usługi,
- kopie dokumentów potwierdzających, że sprzedawca usługi był uprawniony do jej sprzedaży – np. kopie dokumentów rejestracji znakówhandlowych, znaków firmowych,
- dokumenty potwierdzające, że sprzedający był uprawniony do przeniesienia praw (np. praw autorskich),
- w przypadku transakcji między podmiotami powiązanymi dokumentację wymaganą przepisamiustaw o podatkach dochodowych
Zmiany od 2018 roku
Od roku 2018 obowiązuje nowy artykuł w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej: ustawa o CIT) : art. 15e zgodnie z którym podatnicy podatku CIT mogą się spodziewać wprowadzenia ograniczeń w zakresie możliwości uznania pewnych kategorii wydatków za koszty podatkowe. Głównym ograniczeniem jest wprowadzenie limitu wydatków na nabycie usług niematerialnych od podmiotów powiązanych, które będą mogły zostać rozpoznane jako koszt uzyskania przychodu. Takie zmiany mają na celu ograniczanie praktyk unikania opodatkowania.
Wprowadzane ograniczenia dotyczą wyłącznie usług nabywanych od podmiotów powiązanych oraz spółek z tzw. rajów podatkowych.
Zgodnie z nowymi przepisami podatnicy są obowiązani wyłączyć z kosztów uzyskania przychodów wydatki na:
– usługi doradcze, badania rynku, usługi reklamowe, zarządzania i kontroli, przetwarzania danych, ubezpieczeń, gwarancji i poręczeń oraz świadczeń o podobnym charakterze,
– wszelkiego rodzaju opłaty i należności za korzystanie lub prawo do korzystania z praw autorskich lub pokrewnych praw majątkowych, licencji, praw własności przemysłowej,
– przeniesienie ryzyka niewypłacalności dłużnika z tytułu pożyczek, innych niż udzielonych przez banki i spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe, w tym w ramach zobowiązań wynikających z pochodnych instrumentów finansowych oraz świadczeń o podobnym charakterze (np. ryzyko pozostające po faktoringu niepełnym)
Należy podkreślić, że wyłączeniu z możliwości zaliczenia wydatków z kosztów nie będą podlegały wydatki nieprzekraczające 3 mln zł w roku podatkowym. Do kwot przewyższających powyższą wartość ustawodawca wprowadził szczegółowy sposób kalkulacji limitu. Tak więc jeżeli wydatki powyżej 3 mln złotych w danym roku podatkowym przekraczają 5% EBITDA podatnika, to w tej części nie mogą być uznane za koszty podatkowe.
W sytuacji, gdy w danym roku nastąpi przekroczenie limitu, kwota takich nieodliczonych kosztów podlega odliczeniu w kolejnych 5 latach podatkowych z uwzględnieniem powyższych zasad odnośnie limitów.
Polecamy: CIT 2018. Komentarz
W transakcjach z podmiotami zagranicznymi pojawia się również kwestia podatku u źródła. Zgodnie z art. 21 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, przychody uzyskane na terytorium Polski przez podatników, o których mowa w art. 3 ust. 2 ustawy o CIT, z tytułu określonych świadczeń (tzw. świadczeń niematerialnych) podlegają opodatkowaniu 20% podatkiem u źródła. W przypadku osób prawnych osiągających przychody na terytorium Polski stawki podatku u źródła określa art. 21 i art. 22 ustawy o CIT. Aby uniknąć płacenia wyższego podatku, należy dysponować certyfikatem rezydencji podatkowej kontrahenta, który potwierdza, że dany podmiot jest rezydentem podatkowym określonego kraju. Dochody podmiotu posiadającego taki certyfikat – od całości jego przychodów – podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym w kraju wystawiającym certyfikat rezydencji. Niedostarczenie przez zagranicznego kontrahenta oryginału certyfikatu rezydencji podatkowej wiąże się z obniżeniem należności wynikającej z faktury nawet o 20% (standardowa stawka polskiego podatku u źródła z niektórych źródeł przychodów). Posiadanie certyfikatu rezydencji podatkowej pozwala obniżyć podatek u źródła do wysokości wynikającej z umowy międzynarodowej, czyli np. do 5%. Certyfikat rezydencji może także spowodować, że przychody zostaną w Polsce całkowicie zwolnione z opodatkowania.