Podatek u źródła. Pożyczka
Ciekawą sprawę rozpoznał w styczniu tego roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach. Dotyczyła ona tzw. podatku u źródła. Niemiecka spółka zaciągnęła pożyczkę w niemieckim banku na zakup nieruchomości w Polsce. Pomimo iż odsetki od tej pożyczki alokowała do źródła przychodu leżącego w Polsce, była pewna, że nie będzie zobowiązana do pobierania podatku dochodowego z tytułu wypłaty odsetek, bo żaden z podmiotów nie jest rezydentem podatkowym Polski. Fiskus był jednak przeciwnego zdania, stwierdzając, że skoro spółka sama przyznaje, iż odsetki mają związek z nieruchomością położoną w Polsce, to i źródło dochodu jest położone w Polsce. Gliwicki sąd orzekł, że to organ jest w błędzie.
Zagraniczna spółka nabyła nieruchomość w Polsce za pożyczkę z Niemiec
Niemiecka spółka osobowa, odpowiednik polskiej spółki komandytowej, została utworzona przez dwie spółki GmbH (odpowiedniczki polskiej spółki z o.o.). Zarówno komandytariusz, jak i komplementariusz podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od całości swoich dochodów w Niemczech, bez względu na miejsce ich osiągania. Spółka będąca komplementariuszem ponosi odpowiedzialność całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki osobowej. Nie ma udziałów w zyskach ani w majątku spółki. Cały udział w zyskach przypada więc spółce będącej komandytariuszem.
Niemiecka spółka zarejestrowała się w Polsce jako czynny podatnik VAT. W 2016 r. nabyła tu nieruchomość gruntową wraz z budynkiem biurowym i pozostałymi składnikami majątkowymi. Spółka osiąga w Polsce dochody z tytułu wynajmu nieruchomości komercyjnych. Rozliczane są one przez komandytariusza. Zakup tej nieruchomości został częściowo sfinansowany zaciągniętą w niemieckim banku pożyczką. Dlatego też spółka dokonuje alokacji odsetek od tej pożyczki do źródła dochodu położonego w Polsce. Odsetki spłaca częściowo z niemieckiego, a częściowo z polskiego rachunku. Spółka była przekonana, że odsetki te nie będą podlegały opodatkowaniu w Polsce podatkiem u źródła.
Podatek u źródła
Spółka przywołała regulację art. 3 ust. 2 i ust. 3 pkt 5 polskiej ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, zgodnie z którą podatnicy niemający na terytorium Polski siedziby lub zarządu podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów osiąganych na terytorium Polski. Za dochody te uważa się w szczególności dochody z tytułu należności regulowanych, w tym stawianych do dyspozycji, wypłacanych lub potrącanych przez osoby fizyczne, osoby prawne albo jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, mające miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, niezależnie od miejsca zawarcia umowy i wykonania świadczenia.
A zatem, skoro w tej sprawie dochody z odsetek uzyskuje niemający siedziby ani zarządu w Polsce bank, dochody te pochodzą od spółki, która również nie ma siedziby ani zarządu na terytorium Polski, to bez znaczenia są okoliczności, że część płatności odsetek następować będzie z polskiego rachunku bankowego spółki. Posiłkując się także zawartą między Polską a Niemcami umową ws. unikania podwójnego opodatkowania, spółka była pewna, że rozliczenia odsetkowe dokonywane pomiędzy dwoma zagranicznymi podmiotami nie wywołają żadnych skutków w podatku dochodowym w Polsce. Stąd nie będzie ona jako płatnik zobowiązana do poboru zryczałtowanego podatku z tytułu wypłacanych bankowi odsetek.
Dwudziestoprocentowy podatek od przychodów z odsetek
Dyrektor KIS uznał, że dochody uzyskiwane z tytułu zarządzania nieruchomością położoną w Polsce, muszą być w Polsce opodatkowane, a zobowiązanymi podatnikami będą wspólnicy spółki. Organ wskazał, że spółka sama przyznała, iż płacone przez nią odsetki od pożyczki związane są z przychodami osiąganymi z nieruchomości położonej w Polsce. Dlatego też odsetki te powinny zostać opodatkowane zryczałtowanym podatkiem od osób prawnych zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 1 ustawy o CIT. Wskazany przepis stanowi, że podatek dochodowy z tytułu przychodów z odsetek uzyskanych na terytorium RP przez podatników niemających w RP siedziby lub zarządu wynosi 20% przychodów.
Źródłem odsetek jest umowa pożyczki, a nie nieruchomość
Rozpoznający skargę spółki sąd przyznał, że w świetle łączącej Polskę i Niemcy umowy ws. unikania podwójnego opodatkowania dochód, jaki uzyskują wspólnicy spółki z nieruchomości w Polsce, podlega opodatkowaniu CIT w Polsce. Jak bowiem stanowi art. 6 ust. 1 tej umowy, dochód osiągany przez osobę mającą miejsce zamieszkania lub siedzibę w umawiającym się państwie z majątku nieruchomego położonego w drugim umawiającym się państwie, może być opodatkowany w tym drugim państwie. Ale tego akurat w niniejszej sprawie spółka nie neguje.
Sąd zwrócił uwagę, że umowa pożyczki jest stosunkiem zobowiązaniowym łączącym pożyczkodawcę z pożyczkobiorcą, a podstawą do wypłaty odsetek z jej tytułu jest najczęściej sama umowa pożyczki. Dlatego nie nabyta dzięki pożyczce nieruchomość, a sama pożyczka stanowi źródło odsetek. W przedmiotowej sprawie zagraniczna spółka zaciągnęła pożyczkę w banku również niebędącym rezydentem Polski. Źródło dochodu z odsetek leży więc tam, gdzie rezydencja dłużnika. Dodatkowo sąd podkreślił, że nawet gdyby przyjąć za organem podatkowym, że źródło odsetek położone jest w Polsce, to i tak, z uwagi na dwustronną umowę ws. unikania podwójnego opodatkowania zawartą między Polską a Niemcami, dochód z ich tytułu nie podlegałby opodatkowaniu w Polsce.
„…źródłem dochodu Banku jest wspomniana umowa pożyczki, a nie Nieruchomość. (…) znajduje się tam, gdzie jest miejsce rezydencji dłużnika (…) bez względu na postanowienia art. 11 ust. 2, odsetki, o których mowa w art. 11 ust. 1, podlegają opodatkowaniu tylko w Umawiającym się Państwie, w którym odbiorca odsetek ma miejsce zamieszkania lub siedzibę, jeżeli odbiorca ten jest osobą uprawnioną do odsetek i jeżeli takie odsetki są wypłacane w związku z jakąkolwiek pożyczką udzieloną przez bank” (wyrok WSA w Gliwicach z 20 stycznia 2021 r., sygn. akt I SA/Gl 969/20).
Podsumowanie
Jak widać, dla ochrony majątku firmy przed nadmiernym czy też nienależnym opodatkowaniem niezbędna może się okazać nie tylko znajomość przepisów regulujących kwestie podatkowe, ale również i cywilnoprawne materie dotyczące stosunków zobowiązaniowych. Pomimo alokowania odsetek od pożyczki zaciągniętej na zakup nieruchomości w Polsce spółka nie była zobowiązana do odprowadzenia podatku u źródła, bowiem to nie nieruchomość, a stosunek zobowiązaniowy pożyczki był źródłem przychodu z odsetek. Dokonując inwestycji czy podejmując inne działania w obrocie gospodarczym, warto przeprowadzić audyt prawny planowanego przedsięwzięcia, tak aby nie narazić przedsiębiorstwa na niepotrzebną utratę majątku.
Autor: radca prawny Robert Nogacki
Kancelaria Prawna Skarbiec