Podatek u źródła - usługi doradcze i reklamowe nabywane za granicą

Podatek u źródła - usługi niematerialne

Podatek dochodowy z tytułu przychodów uzyskanych na terytorium Polski przez podatników niebędących polskimi rezydentami podatkowymi z tytułu świadczeń: doradczych, księgowych, badania rynku, usług prawnych, usług reklamowych, zarządzania i kontroli, przetwarzania danych, usług rekrutacji pracowników i pozyskiwania personelu, gwarancji i poręczeń oraz świadczeń o podobnym charakterze wynosi 20% (art. 29 ust. 1 pkt 5 ustawy PIT oraz 21 ust. 1 pkt 2a ustawy CIT).

Należy zwrócić uwagę, że podatkowi u źródła podlegają nie tylko usługi reklamowe i doradcze, ale też usługi „o podobnym charakterze”. Przykładowo, za usługi podobne do reklamowych i doradczych uznano pośrednictwo w sprzedaży, ponieważ ich elementem jest przekazanie oferty, a więc źródła informacji o produktach sprzedającego (interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 2 sierpnia 2019 r. sygn. 0114-KDIP2-1.4010.186.2019.2.JF).

Przez dochody uzyskane na terytorium Polski rozumie się m.in. przychody z tytułu należności regulowanych, w tym stawianych do dyspozycji, wypłacanych lub potrącanych, przez osoby fizyczne, osoby prawne albo jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, mające miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, niezależnie od miejsca zawarcia umowy i wykonania świadczenia (art. 3 ust. 1 pkt 7 ustawy PIT oraz art. 3 ust. 1 pkt 5 ustawy CIT).

Przykład:
Polski przedsiębiorca nabywa usługę reklamową od podatnika niemieckiego. Wynagrodzenie z tytułu tej usługi podlega podatkowi u źródła niezależnie od tego, czy usługa będzie świadczona na terytorium Niemiec czy Polski.

Regulacje dotyczące podatku u źródła stosuje się z uwzględnieniem zawartych umów w sprawie zapobieżenia podwójnemu opodatkowaniu, których stroną jest Polska. Jeśli więc kontrahent zagraniczny posiada siedzibę w państwie, z którym Polska zawarła umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania, możliwe jest zastosowanie niższej stawki u źródła lub niepobranie tego podatku, pod warunkiem udokumentowania siedziby podatnika dla celów podatkowych uzyskanym od podatnika certyfikatem rezydencji.

Co do zasady umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania przewidują opodatkowanie usług doradczych i reklamowych wyłącznie w państwie rezydencji usługodawcy. Wynika to z art. 7 umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, zgodnie z którym zyski przedsiębiorstwa Umawiającego się Państwa podlegają opodatkowaniu tylko w tym Państwie, chyba że przedsiębiorstwo prowadzi działalność gospodarczą w drugim Umawiającym się Państwie poprzez położony tam zakład. Jednocześnie pozostałe regulacje umów nie przewidują wyjątku od tej zasady w odniesieniu do usług reklamowych i doradczych.

Certyfikat rezydencji

Warunkiem zastosowania postanowień umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania jest dysponowanie przez usługobiorcę certyfikatem rezydencji usługodawcy. Zgodnie z definicją ustawową, certyfikat rezydencji to zaświadczenie o miejscu zamieszkania podatnika dla celów podatkowych wydane przez właściwy organ administracji podatkowej państwa miejsca zamieszkania podatnika.

Pojęcie to należy rozumieć ściśle, zatem certyfikatu rezydencji nie może zastąpić inny dowód, np. oświadczenie podatnika w formie papierowej czy mailowej, dokument potwierdzający prowadzenie przez określony podmiot działalności gospodarczej na terytorium danego kraju, a nawet informacja o nadaniu numeru identyfikacji podatkowej, czy też decyzja podatkowa. (Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji z 18.09.2013 r., IPPB5/423-489/13-2/MW).

Certyfikat rezydencji jest ważny przez okres w nim wskazany, a jeżeli nie wskazano okresu ważności, płatnik uwzględnia ten certyfikat przez okres kolejnych dwunastu miesięcy od dnia jego wydania.

Szczególne zasady obowiązują w okresie epidemii koronawirusa. W dniu 24 czerwca 2020 r. wszedł w życie art. 31ya ust. 1 i 3 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (t.j. Dz. U. poz. 1842 z późn. zm.), zgodnie z którym w przypadku certyfikatów niezawierających okresu ważności, jeśli termin 12 miesięcy od ich wydania upływa w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, płatnik może uwzględnić przy poborze podatku ten certyfikat przez okres trwania tych stanów oraz 2 miesiące po ich zakończeniu. Ponadto warunek uzyskania przez płatnika certyfikatu rezydencji od podatnika uważa się za spełniony także w przypadku, gdy płatnik posiada certyfikat rezydencji tego podatnika obejmujący 2019r. oraz oświadczenie podatnika co do aktualności danych w nim zawartych.

Należy również pamiętać, że jeżeli usługodawca jest spółką osobową (co często zdarza się np. w przypadku nabywania usług od zagranicznych kancelarii prawnych czy biur księgowych), to podatnikiem nie jest ta spółka, ale jej wspólnicy. Oznacza to, że aby nie powstał obowiązek poboru podatku u źródła, należy dysponować certyfikatami rezydencji wszystkich wspólników, a nie spółki. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy przepisy danego państwa przewidują wydawanie dla wspólników spółki osobowej zbiorowych certyfikatów rezydencji (interpretacja indywidualna z dnia 28 stycznia 2016 r. IPPB1/4511-1417/15-2/KS). Uzyskanie certyfikatów rezydencji tylko od niektórych wspólników powoduje problemy praktyczne, polegające na konieczności ustalenia udziału wspólników w zysku spółki i pobrania podatku u źródła od tej części wynagrodzenia, która przypada na wspólników, którzy nie przedstawili certyfikatów rezydencji.

Problemy praktyczne dotyczą również formy certyfikatu rezydencji. Certyfikaty w formie dokumentu elektronicznego są akceptowane przez organy podatkowe, jeżeli brak jest możliwości uzyskania wersji papierowej certyfikatu z uwagi na ustawodawstwo państwa siedziby otrzymującego wynagrodzenie. Tak m.in. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 24 kwietnia 2018 r., 0111-KDIB2-3.4010.44.2018.1.LG: „(...) jedynie gdy zgodnie z prawem danego państwa istnieje możliwość uzyskania zaświadczenia o miejscu siedziby dla celów podatkowych zarówno w formie papierowej, jak i w formie elektronicznej, obie te formy są wydawane przez właściwy organ podatkowy danego państwa i mają status równorzędny w świetle prawa tego państwa, to płatnik będzie upoważniony do uznania takiego certyfikatu w którejkolwiek z tych form” (...) sporządzone przez podatników skany certyfikatów rezydencji podatkowej otrzymane przez tych podatników w formie papierowej nie stanowią dokumentów urzędowych i nie mogą być traktowane jako uprawniające Wnioskodawcę do zastosowania stawki podatku wynikającej z właściwej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania albo niepobrania podatku zgodnie z taką umową”.

Częstym problemem jest brak możliwości uzyskania od kontrahenta oryginału certyfikatu rezydencji z uwagi na szeroki zakres świadczonych przez podatnika usług (np. usługi reklamowe nabywane od Google lub Facebook). Usługodawcy ci udostępniają do pobrania kopię certyfikatu rezydencji, który jak wyżej wskazano nie stanowi certyfikatu akceptowanego przez polskie organy podatkowe. W związku z tym wprowadzony został art. 41 ust. 9e ustawy PIT oraz art. 26 ust. 1n ustawy CIT, zgodnie z którymi w przypadku przychodów z tytułu świadczeń: doradczych, księgowych, badania rynku, usług prawnych, usług reklamowych, zarządzania i kontroli, przetwarzania danych, usług rekrutacji pracowników i pozyskiwania personelu, gwarancji i poręczeń oraz świadczeń o podobnym charakterze, miejsce zamieszkania podatnika dla celów podatkowych może zostać potwierdzone kopią certyfikatu rezydencji, jeżeli kwota wypłacanych na rzecz tego samego podmiotu należności nie przekracza 10 000 zł w roku podatkowym, a informacje wynikające z przedłożonej kopii certyfikatu rezydencji nie budzą uzasadnionych wątpliwości co do zgodności ze stanem faktycznym.

Posługiwanie się kopią certyfikatu rezydencji jest więc dopuszczalne, jeżeli należności na rzecz danego kontrahenta nie przekraczają 10.000 zł (należy mieć na uwadze, że przepis ten nie dotyczy m.in. usług doradczych i reklamowych, ale już nie np. odsetek czy licencji, które również podlegają podatkowi u źródła).

Certyfikat rezydencji - szczególne zasady na czas epidemii

Szczególne zasady obowiązują w okresie epidemii koronawirusa. Zgodnie z art. 31ya ust. 2 wyżej powołanej ustawy z dnia 2 marca 2020 r., w czasie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii ogłoszonego w związku z COVID-19, a także w okresie kolejnych 2 miesięcy po ich odwołaniu, miejsce zamieszkania i siedziby podatnika dla celów podatkowych może być potwierdzone kopią certyfikatu rezydencji, jeżeli informacje wynikające z przedłożonej kopii certyfikatu rezydencji nie budzą uzasadnionych wątpliwości co do zgodności ze stanem faktycznym.

Tym samym, po dniu 24 czerwca 2020 r. w okresie epidemii oraz w 2 miesięcy po jej odwołaniu zniesiony został limit wypłat do jednego podmiotu w wysokości 10.000 zł w roku kalendarzowym, jak również rozszerzono możliwość stosowania kopii certyfikatu rezydencji do wszelkich płatności podlegających podatkowi u źródła.

Istotną kwestią praktyczną jest również ustalenie, w którym momencie płatnik powinien dysponować certyfikatem rezydencji, aby nie pobrać podatku u źródła Jak wynika z Wyjaśnień Ministerstwa Finansów z dnia 24 października 2018 r. (79590/K), udokumentowanie rezydencji podatkowej może nastąpić zarówno przed, jak i po dokonaniu płatności. Jednakże w razie uzyskania certyfikatu po dokonaniu płatności, taki certyfikat powinien potwierdzać rezydencję podatkową za okres, w którym została dokonana płatność. „Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych nie wymaga od płatnika posiadania certyfikatu rezydencji potwierdzającego siedzibę podatnika w momencie dokonywania wypłaty należności z tytułów wymienionych w art. 21 ust. 1 updop. Płatnik może – mając jednak na względzie ryzyko odpowiedzialności na podstawie art. 30 § 1 Ordynacji podatkowej – zastosować zwolnienie od podatku bądź stawkę podatku wynikającą z umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, w oparciu o informacje uzyskane od podatnika bądź na podstawie uzyskanego wcześniej certyfikatu rezydencji i potwierdzenia przez podatnika, że dane w nim zawarte nie uległy zmianie. Nie zwalnia to jednak płatnika z obowiązku późniejszego uzyskania certyfikatu rezydencji dotyczącego okresu, w którym dokonana została ta wypłata”.

Taki sam pogląd Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej prezentował w innych rozstrzygnięciach, np. w interpretacji indywidualnej z dnia 31 lipca 2017 r., sygn. 0111-KDIB2-1.4010.79.2017.2.AT czy z dnia 30 października 2017 r., sygn. 0114-KDIP3-1.4011.264.2017.1.IF.

Przykład:
Polski podatnik nabył usługę doradczą od spółki hiszpańskiej; zapłata została dokonana 20 listopada 2020 r., zaś certyfikat rezydencji został przesłany dopiero 10 grudnia 2020 r. Z certyfikatu wynika, że w dniu 20 listopada 2020 r. usługodawca był rezydentem podatkowym Hiszpanii. Brak poboru podatku u źródła w dniu 20 listopada 2020 r. nie stanowi zatem naruszenia przepisów podatkowych.

Płatnik niedysponujący certyfikatem rezydencji w dniu dokonania płatności pobiera podatek u źródła

Częste będą jednak również przypadki, w których płatnik niedysponujący certyfikatem rezydencji w dniu dokonania płatności pobiera podatek u źródła, ponieważ nie ma pewności, czy taki certyfikat otrzyma od kontrahenta. Powstaje zatem pytanie, kto może ubiegać się o zwrot odprowadzonego podatku w przypadku przesłania takiego certyfikatu po dokonaniu zapłaty: podatnik czy płatnik.

Kwestia ta uregulowana jest w art. 75 § 2 Ordynacji podatkowej, zgodnie z którym uprawnienie do złożenia wniosku o stwierdzenie nadpłaty przysługuje podatnikom, płatnikom i inkasentom oraz osobom, które były wspólnikami spółki cywilnej w momencie rozwiązania spółki w zakresie zobowiązań spółki. Płatnik lub inkasent jest uprawniony do złożenia wniosku o stwierdzenie nadpłaty, jeżeli wpłacony podatek nie został pobrany od podatnika.

Powyższy przepis należy rozumieć w ten sposób, że jeżeli pobrano podatek u źródła i wypłacono kontrahentowi wynagrodzenie pomniejszone o ten podatek, o stwierdzenie nadpłaty może wystąpić podatnik przedkładając organowi podatkowemu certyfikat rezydencji na zasadach określonych powyżej (potwierdzający rezydencję w dniu wypłaty wynagrodzenia).

Natomiast w sytuacji, gdy podatnik wypłaca kontrahentowi pełne wynagrodzenie i dodatkowo od tego wynagrodzenia oblicza i odprowadza podatek (ponosi ciężar ekonomiczny podatku), o stwierdzenie nadpłaty do organu podatkowego może wystąpić płatnik. Potwierdza to wyrok NSA z dnia 30 stycznia 2019 r., sygn. akt II FSK 341/17. Chodzi tu o sytuacje, w których usługobiorca wypłaca usługodawcy wynagrodzenie w pełnej wysokości, a kwotę podatku pokrywa z własnych środków.

Weryfikowanie statusu kontrahenta

Od 2019 r. istnieje obowiązek wynikający z art. 41 ust. 4aa ustawy PIT oraz 26 ust. 1 ustawy CIT, zgodnie z którym Przy weryfikacji warunków zastosowania stawki podatku u źródła lub warunków niepobrania podatku, płatnik jest obowiązany do dochowania należytej staranności. Przy ocenie dochowania należytej staranności uwzględnia się charakter oraz skalę działalności prowadzonej przez płatnika.

Ustawy nie precyzują, co należy zrobić, żeby dochować należytej staranności. Zdaniem Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 27 sierpnia 2019 r. 0111-KDIB1-2.4010.266.2019.2.BG), dokonując weryfikacji należytej staranności należy odnosić się do aspektów istotnych z punktu widzenia stosowania danej preferencji podatkowej. W szczególności dotyczy to:

1. weryfikacji statusu kontrahenta jako podatnika (rzeczywistego właściciela) w stosunku do otrzymanej należności, w tym poprzez pryzmat prowadzenia rzeczywistej działalności gospodarczej przez ten podmiot;
2. weryfikacji rezydencji podatkowej odbiorcy należności;
3. weryfikacji otrzymanych dokumentów pod kątem ich zgodności ze stanem faktycznym (w tym na podstawie informacji dostępnych publicznie).

Jako źródła tych informacji projekt objaśnień Ministerstwa Finansów z dnia 19 czerwca 2019 r. dot. zasad poboru podatku u źródła wskazuje: doniesienia medialne, publikowane informacje o lokowaniu przez daną grupę kapitałową spółek zależnych w państwach o korzystnym reżimie prawnym, publiczne (a w przypadku podmiotów, które z nich korzystają – także prywatne) rejestry (bazy danych) podmiotów. Płatnik może w szczególności zwrócić się do odbiorcy należności (spółki) z następującymi pytaniami oraz przeanalizować uzyskane od spółki odpowiedzi, m.in. dotyczące tego, jaki personel oraz zaplecze sprzętowe i lokalowe posiada spółka, Czy członkami organu zarządzającego / dyrektorami spółki są osoby fizyczne (lub inne podmioty) pełniące te funkcje w sposób usługowy, w tym zwłaszcza osoby, które pełnią zbliżone funkcje w innych podmiotach, czy dokumenty dotyczące prowadzenia spraw spółki są podpisywane faktycznie w miejscu (kraju) jej rejestracji. Zastosowanie tych wytycznych w praktyce wydaje się jednak mało realne.

Korzystne stanowisko zaprezentowano w wyrokach WSA w Warszawie w wyrokach z dnia 23 czerwca 2020 (sygn. III SA/Wa 2400/19) oraz z dnia 9 lipca 2020 r. (sygn.III SA/Wa 2265/19), zgodnie z którymi wymóg gromadzenia dowodów (innych niż certyfikat rezydencji) potwierdzających prowadzenie przez kontrahenta rzeczywistej działalności gospodarczej lub jego statusu jako rzeczywistego właściciela otrzymywanych należności, dotyczy tylko wypłat przekraczających w trakcie roku 2 miliony zł: Konieczność przeprowadzenia poszerzonej weryfikacji obejmującej dodatkowe warunki , o których mowa w art. 28b ust. 4 pkt 4-6 ustawy o CIT została przewidziana przez ustawodawcę w art. 26 ust. 7a ustawy o CIT, który dotyczy zaniechania poboru, zastosowania zwolnienia lub obniżonej stawki podatku u źródła z tytułu należności wypłacanych w ramach roku podatkowego płatnika na rzecz danego podmiotu w kwocie przewyższającej 2.000.000 PLN.

Szczególne zasady w poboru podatku w przypadku należności przekraczających 2 miliony zł

Od 1 lipca 2019 r. obowiązują regulacje (art. 41 ust. 12 ustawy PIT oraz art. 26 ust. 2e ustawy CIT), jeśli płatnik wypłaca podatnikowi należności podlegające podatkowi u źródła, których wartość przekracza w ciągu roku 2 miliony zł, jest obowiązany pobrać od nadwyżki ponad tę kwotę podatek u źródła wg stawki wynikającej z ustawy, z pominięciem zwolnienia lub niższej stawki wynikającej z umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania. Do progu 2 mln wlicza się wszelkie należności podlegające podatkowi u źródła, a więc również dywidendy, odsetki, należności licencyjne.

Następnie podatnik może wystąpić do urzędu skarbowego o zwrot podatku, który zostanie dokonany po przeprowadzeniu przez organ spełnienia przesłanek do zastosowania zwolnienia; o zwrot może wystąpić również płatnik, jeżeli wykaże, że to on poniósł ciężar ekonomiczny podatku.

Płatnik może nie pobierać podatku od nadwyżki ponad 2 mln zł, jeżeli złoży oświadczenie,, że:

1) posiada dokumenty wymagane przez przepisy prawa podatkowego dla zastosowania stawki podatku albo zwolnienia lub niepobrania podatku, wynikających z przepisów szczególnych lub umów o unikaniu podwójnego opodatkowania;

2) po przeprowadzeniu weryfikacji, nie posiada wiedzy uzasadniającej przypuszczenie, że istnieją okoliczności wykluczające możliwość zastosowania stawki podatku albo zwolnienia lub niepobrania podatku, wynikających z przepisów szczególnych lub umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, w szczególności nie posiada wiedzy o istnieniu okoliczności uniemożliwiających spełnienie przesłanek do zastosowania zwolnienia lub niższej stawki.

Jeśli jednak organ podatkowy uzna, że prawo do zastosowania zwolnienia lub niższej stawki nie przysługiwało, wymierzę płatnikowi dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości 10% podstawy opodatkowania należności, w stosunku do której płatnik zastosował niższą stawkę podatku lub nie pobrał podatku, a od nadwyżki ponad 15 mln – 20% (art. 58a § 1 pkt 5 Ordynacji podatkowej).

Wprowadzono również możliwość występowania do Szefa Krajowej Administracji Skarbowej o opinię o stosowaniu zwolnienia, jednak nie można o nią występować w zakresie należności z tytułu usług doradczych lub reklamowych, tylko dywidend, należności licencyjnych i odsetek.

Stosowanie regulacji nakładających na płatników obowiązek poboru podatku ponad 2 mln zł zostało kilkukrotnie odroczone na mocy rozporządzeń Ministra Finansów; aktualnie zapowiedziano kolejne odroczenie do 31 czerwca 2020 r.

Obowiązki sprawozdawcze i termin zapłaty podatku

Jeśli kontrahent jest osobą fizyczną, podatek należy wpłacić do urzędu skarbowego właściwego dla płatnika w terminie do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano podatek (art. 42 ust. 1 ustawy PIT); jeśli kontrahent jest podatnikiem CIT, w terminie do zapłaty należy dokonać w terminie do 7. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano podatek, do urzędu skarbowego właściwego w sprawach opodatkowania osób zagranicznych (art. 26 ust. 3 ustawy CIT). Jak wynika z odpowiedzi MF z 6.02.2020 na interpelację poselską nr 1603 (DPP2.054.3.2020) w kontekście wprowadzenia tzw. indywidualnego mikrorachunku, płatnik powinien dokonać zapłaty przy użyciu indywidualnego rachunku podatkowego identyfikującego płatnika, czyli struktura przedmiotowego rachunku będzie oparta o numer identyfikacji podatkowej płatnika. Nie istnieje zatem potrzeba pozyskiwania przez płatników indywidualnych rachunków podatkowych podatników.

Obowiązki sprawozdawcze zależą od statusu podatnika (usługodawcy), tj. czy jest on osobą fizyczną czy podatnikiem podatku od osób prawnych.

W przypadku osób fizycznych, zgodnie z art. 38 ust. 1a ustawy PIT należy przesłać urzędowi skarbowemu właściwemu dla płatnika deklarację roczną o zryczałtowanym podatku dochodowym na zbiorczym formularzu PIT-8AR w terminie do końca stycznia roku następnego po roku podatkowym (jeżeli powstał obowiązek poboru podatku i nie zastosowano zwolnienia) oraz przesłać urzędowi skarbowemu właściwemu w sprawach opodatkowania osób zagranicznych imienną informację IFT-1R w terminie do końca lutego następującego po roku podatkowym; informację taką trzeba przesłać niezależnie od tego, czy pobrano podatek, czy też nie pobrano go na podstawie otrzymanego certyfikatu rezydencji (art. 42 ust. 2 pkt 2 ustawy PIT).

Z kolei w przypadku kontrahentów będących podatnikami CIT, zgodnie z art. 26a ustawy CIT należy złożyć do US właściwego dla płatnika formularz zbiorczy CIT-10Z (chyba, że nie pobrano podatku w związku z posiadaniem certyfikatu rezydencji) do końca pierwszego miesiąca następującego po roku podatkowym, zaś urzędowi skarbowemu właściwemu w sprawach opodatkowania osób zagranicznych imienną informację IFT-2R w terminie do końca trzeciego miesiąca następującego po roku podatkowym, również niezależnie od tego, czy pobrano podatek (art. 26 ust. 3a ustawy CIT).

Informacje IFT-1 i IFT-2 należy przekazać również podatnikowi na jego wniosek, w terminie 14 dni od złożenia wniosku (informację taką należy w tym terminie również przekazać urzędowi skarbowemu właściwemu dla podatników zagranicznych, niezależnie od informacji IFT składanej za cały rok).

Maciej Wilczyński – radca prawny, doradca podatkowy (AXELO Prawo i Podatki dla Biznesu)

Polecamy: Prenumerata elektroniczna Dziennika Gazety Prawnej KUP TERAZ!

Polecamy: INFORLEX Biznes