Darowizna od babci lub dziadka – kiedy bez podatku? Jest kilka warunków, które decydują o zwolnieniu

• Darowizna pieniężna od babci lub dziadka - co z podatkiem od spadków i darowizn?
• Do której grupy podatkowej w podatku od spadków i darowizn należą nabywcy darowizny od babci lub dziadka?
• Przy darowiznach trzeba zawracać uwagę na kwotę wolną od podatku, na przestrzeni 5 lat
• Zgłoszenie i dokumentacja darowizny – kiedy trzeba je złożyć, a kiedy nie?
• Darowizna a stawki podatku od darowizny obowiązują w 2025 roku [skale podatkowe w podatku od spadków i darowizn]

Darowizna środków pieniężnych od babci lub dziadka może być całkowicie wolna od podatku od spadków i darowizn – pod warunkiem spełnienia określonych przepisami warunków. Kluczowa jest tu tzw. kwota wolna, która w przypadku osób zaliczanych do I grupy podatkowej, takich jak wnuki, wynosi 36 120 zł w ciągu 5 lat. Jeśli darowizna przekroczy ten próg, konieczne może być jej zgłoszenie oraz udokumentowanie – zwłaszcza w przypadku przekazania pieniędzy w gotówce. W artykule omawiamy kwestie dotyczące obowiązków podatkowych, grup podatkowych oraz zwolnień przewidzianych w ustawie o podatku od spadków i darowizn.

Darowizna pieniężna od babci lub dziadka - co z podatkiem od spadków i darowizn?

Darowizna środków pieniężnych w gotówce od babci lub dziadka nie podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. Nie wymaga również zgłoszenia ani udokumentowania, jeżeli jej wartość w ciągu pięciu lat nie przekroczyła kwoty wolnej określonej w art. 9 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, tj. 36 120 zł.

Wyjaśnijmy, że wysokość podatku lub jego brak ustala się w zależności od grupy podatkowej, do której zaliczony jest nabywca. A samo zaliczenie do konkretnej grupy podatkowej następuje według osobistego stosunku nabywcy do osoby, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe. Oto szczegółach tych regulacji prawnych poniżej.

Do której grupy podatkowej w podatku od spadków i darowizn należą nabywcy darowizny od babci lub dziadka?

Otóż wysokość podatku w podatku od spadków i darowizn ustala się w zależności od grupy podatkowej, do której zaliczony jest nabywca. Przepisy wymieniają poniższe grupy podatkowe, tj.:

• I grupa podatkowa to małżonek, wstępni (rodzice, dziadkowie, pradziadkowie), zstępni (dzieci, wnuki, prawnuki), pasierb, ojczym, macocha, rodzeństwo, teściowie, zięć, synowa;
• II grupa podatkowa to zstępni rodzeństwa (np. dzieci siostry, wnuki brata), rodzeństwo rodziców (np. ciotki, wujowie), zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków, małżonkowie innych zstępnych (np. mąż wnuczki);
• III grupa podatkowa to pozostali nabywcy.

Przy czym za zstępnych uważa się również przysposobionych i ich zstępnych oraz osoby, które przebywają lub przebywały w rodzinie zastępczej, w rodzinnym domu dziecka, w placówce opiekuńczo-wychowawczej lub w regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej. Za wstępnych uważa się także odpowiednio osoby tworzące rodzinę zastępczą, prowadzące rodzinny dom dziecka lub pracujące z dziećmi w placówce opiekuńczo-wychowawczej lub w regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej, a za rodziców uważa się również przysposabiających.

Przy darowiznach trzeba zawracać uwagę na kwotę wolną od podatku, na przestrzeni 5 lat

Opodatkowaniu podlega nabycie od jednej osoby własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej tzw. kwoty wolne, określone dla nabywców zaliczonych do poszczególnych grup podatkowych. A jak już wyżej wykazaliśmy, w przypadku darowizny pieniężnej od babci lub dziadka nabywca jest zaliczany do I grupy podatkowej.

W związku z tym, kwota wolna w przypadku darowizny pieniężnej od babci lub dziadka wynosi 36 120 zł. Przy czym jeśli nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych od tego samego zbywcy następuje więcej niż jeden raz, do czystej wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych dolicza się czystą wartość rzeczy i praw majątkowych nabytych dotychczas od tego samego zbywcy w roku, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, i w okresie 5 lat poprzedzających ten rok. Od podatku obliczonego od łącznej wartości nabytych rzeczy i praw majątkowych potrąca się podatek przypadający od opodatkowanych poprzednio nabytych rzeczy i praw majątkowych. Wynikająca z obliczenia nadwyżka podatku nie podlega ani zaliczeniu na poczet innych podatków, ani zwrotowi. Nabywcy obowiązani są w zeznaniu podatkowym wymienić rzeczy i prawa majątkowe nabyte w podanym wyżej okresie.

Darowizny, testamenty, spadki. Prawidłowe zapisy. Przykładowe wzory

Zgłoszenie i dokumentacja darowizny – kiedy trzeba je złożyć, a kiedy nie?

Niezależnie od powyższego, w ustawie o podatku od spadków i darowizn przewidziano sytuacje, w których nabycie własności rzeczy i praw majątkowych od babci lub dziadka jest zwolnione z opodatkowania, jeżeli zostaną spełnione wskazane przez ustawodawcę warunki, tj. zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:

1. zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia - w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku oraz
2. w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a ich wartość doliczona do wartości majątku nabytego dotychczas od tej samej osoby w roku, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, i w okresie 5 lat poprzedzających ten rok przekracza kwotę 36 120 zł - udokumentują ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym.

Jednakże obowiązek zgłoszenia nie obejmuje przypadków, gdy:

• wartość majątku ostatnio nabytego doliczona do wartości majątku nabytego dotychczas od tej samej osoby lub po tej samej osobie w roku, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, i w okresie 5 lat poprzedzających ten rok nie przekracza kwoty 36 120 zł lub
• nabycie następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego albo w tej formie zostało złożone oświadczenie woli jednej ze stron.

Darowizna a stawki podatku od darowizny obowiązują w 2025 roku [skale podatkowe w podatku od spadków i darowizn]

Po przekroczeniu limitu kwoty wolnej pojawia się podatek. Poniższa tabela zawiera aktualnie obowiązujące skale podatkowe w podatku od spadków i darowizn, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 28 czerwca 2023 r. w sprawie ustalenia kwot wartości rzeczy i praw majątkowych zwolnionych od podatku od spadków i darowizn i niepodlegających opodatkowaniu tym podatkiem oraz skal podatkowych, według których oblicza się ten podatek.

Kwoty nadwyżki w zł		Podatek wynosi
ponad	do
1) od nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej
	11 833	3%
11 833	23 665	355 zł i 5% od nadwyżki ponad 11 833 zł
23 665		946 zł 60 gr i 7% od nadwyżki ponad 23 665 zł
2) od nabywców zaliczonych do II grupy podatkowej
	11 833	7%
11 833	23 665	828 zł 40 gr i 9% od nadwyżki ponad 11 833 zł
23 665		1893 zł 30 gr i 12% od nadwyżki ponad 23 665 zł
3) od nabywców zaliczonych do III grupy podatkowej
	11 833	12%
11 833	23 665	1420 zł i 16% od nadwyżki ponad 11 833 zł
23 655		3313 zł 20 gr i 20% od nadwyżki ponad 23 665 zł