Kwestie związane z funkcjonowaniem oddziału podmiotu zagranicznego w Polsce regulują przepisy ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (ustawa o sdg). Dla wykonywania działalności gospodarczej na terytorium Polski przedsiębiorcy zagraniczni mogą, na zasadzie wzajemności (o ile ratyfikowane umowy międzynarodowe nie stanowią inaczej), tworzyć oddziały z siedzibą na terytorium Polski.
100 pytań o samochód w firmie + CD
Przez oddział rozumie się wyodrębnioną i samodzielną organizacyjnie część działalności gospodarczej, wykonywaną przez przedsiębiorcę poza siedzibą przedsiębiorcy lub głównym miejscem wykonywania działalności (art. 5 pkt 4 ustawy o sdg). Zakres działalności oddziału może obejmować jedynie przedmiot działalności przedsiębiorcy zagranicznego.
Oddział przedsiębiorcy zagranicznego nie posiada bowiem odrębnej osobowości (podmiotowości) prawnej a źródłem jego aktywności jest osobowość prawna przedsiębiorcy zagranicznego. Powyższe znajduje również potwierdzenie w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego (przykładowo wyrok NSA z dnia 18 marca 2011 r., sygn. akt II FSK 1773/09) w uzasadnieniu którego wskazano, iż „Na gruncie u.s.g.d. nie można zatem wywieść odrębności prawnej oddziału od spółki, którego separacja od "centrali" Spółki polega tylko na funkcjonalnym i przestrzennym wydzieleniu składników siły produkcyjnej. Odrębność taka nie przekłada się jednak na odrębność prawną, co wynika z definicji legalnej zawartej w art. 5 pkt 4 u.s.d.g.”
Na gruncie podatkowym zasadne jest przyjęcie, iż przedsiębiorstwo stanowi pewną spójną formalno-prawną strukturę (zarówno jednostka macierzysta – centrala jak i jej zagraniczny oddział), która jako całość realizuje określone cele gospodarcze. Powyższe jest zgodne z formułowaną na gruncie przepisów międzynarodowych koncepcją jednego podmiotu (single entity). W konsekwencji również na gruncie podatkowym, pomimo pewnej niezależności, oddział nie posiada odrębnej od przedsiębiorstwa podmiotowości prawnopodatkowej. Powyższe nie oznacza jednak, iż przedsiębiorca zagraniczny prowadzący w Polsce działalność poprzez oddział nie podlega w ogóle opodatkowaniu w Polsce. Dopiero jednak globalny przychód przedsiębiorstwa trans granicznego, rozumianego jako jeden podmiot, rzutuje na wysokość zysku, który powinien podlegać odpowiedniemu opodatkowaniu w państwie siedziby centrali oraz odpowiednio w państwie położenia oddziału (zakładu), zgodnie z przyjętymi zasadami podziału zysku.
Na gruncie ustawy o CIT oddział należy traktować co do zasady jako zagraniczny zakład, chyba że umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania, której stroną jest Polska, stanowi inaczej. Uwzględniając standardową regulację art. 5 większości umów o unikaniu podwójnego opodatkowania zawartych przez Polskę, również na gruncie tych przepisów oddział przedsiębiorcy zagranicznego stanowi zakład, co nie modyfikuje prawnopodatkowej kwalifikacji oddziału na gruncie ustawy o CIT.
Większość umów o unikaniu podwójnego opodatkowania zawartych przez Polskę wskazuje przy tym, że jeżeli przedsiębiorstwo Umawiającego się Państwa wykonuje działalność w drugim Umawiającym się Państwie poprzez położony tam zakład, to w każdym Umawiającym się Państwie należy przypisać temu zakładowi takie zyski, które mógłby on osiągnąć, gdyby wykonywał taką samą lub podobną działalność w takich samych lub podobnych warunkach jako samodzielne przedsiębiorstwo i był całkowicie niezależny w stosunkach z przedsiębiorstwem, którego jest zakładem. Jako wyjątek wskazuje się, iż przy ustalaniu zysków zakładu dopuszcza się odliczanie nakładów ponoszonych dla tego zakładu włącznie z kosztami zarządzania i ogólnymi kosztami administracyjnymi niezależnie od tego, czy powstały w tym Państwie, w którym położony jest zakład, czy gdzie indziej.
W stanowiskach organów podatkowych zwraca się uwagę, iż konstrukcja oddziału przedsiębiorcy zagranicznego powinna być rozumiana, jako abstrakcyjna instytucja międzynarodowego prawa podatkowego, mająca jedynie umożliwić prawidłowe opodatkowywanie przez jedno państwo dochodów uzyskiwanych na jego terytorium przez podmiot mający siedzibę lub miejsce zamieszkania w drugim państwie (w tym zakresie można przywołać stanowisko Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji z dnia 15 maja 2009 r. nr ITPB3/423-106a/09/AW).
Uwzględniając status prawny oddziału, regulowany przepisami ustawy o sdg a także prawnopodatkowe regulacje obejmujące działalność oddziału przedsiębiorcy zagranicznego w Polsce (w tym regulacje ustawy o CIT oraz standardowych umów o unikaniu podwójnego opodatkowania) należy wskazać, iż utworzenie na terytorium Polski oddziału przedsiębiorcy zagranicznego nie powoduje powstania nowego podmiotu.
Zlokalizowany w Polsce oddział przedsiębiorcy zagranicznego nie stanowi więc odrębnego podmiotu podatkowego w stosunku do spółki macierzystej (centrali), lecz jest jedynie organizacyjnie i majątkowo wyodrębnioną część tego przedsiębiorcy. Dochody osiągane przez oddział pozostają więc dochodami przedsiębiorcy zagranicznego, który zgodnie z art. 3 ust. 2 ustawy o CIT rozpoznaje ograniczony obowiązek podatkowy – obowiązek podatkowy do wysokości dochodów osiągniętych w Polsce.
Przepis art. 3 ust. 2 ustawy o CIT nie kreuje więc odrębnej podmiotowości prawno - podatkowej oddziału zagranicznej osoby prawnej.
Tomasz Musialski
Konsultant Podatkowy w Dziale Podatków Bezpośrednich ECDDP