Stosownie do art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT, przychodami są w szczególności wartość otrzymanych rzeczy lub praw, a także wartość innych świadczeń w naturze, w tym wartość rzeczy i praw otrzymanych nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie, a także wartość innych nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń. Wyjątek stanowią świadczenia związane z używaniem środków trwałych otrzymanych przez samorządowe zakłady budżetowe w rozumieniu ustawy o finansach publicznych oraz spółki użyteczności publicznej z wyłącznym udziałem jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków od Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków w nieodpłatny zarząd lub używanie.
Ustawa o CIT nie definiuje nieodpłatnego świadczenia. Dla celów podatkowych należy więc przez to rozumieć wszystkie zdarzenia prawne lub gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne, tj. niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu przysporzenie w majątku podatnika, mające konkretny wymiar finansowy. Powstanie przychodu ze świadczeń nieodpłatnych należy rozważyć zawsze wtedy, gdy podatnik CIT otrzymuje bez obowiązku świadczenia wzajemnego rzeczy lub prawa bądź inne świadczenia lub też możliwość korzystania z rzeczy lub praw (w szczególności ze środków pieniężnych).
Przez umowę użyczenia użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu przez czas oznaczony lub nieoznaczony na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy (art. 710 kodeksu cywilnego). Cechą charakterystyczną użyczenia jest nieodpłatność oraz motyw bezinteresowności. Dlatego też wyłącznym obowiązkiem użyczającego pozostaje zezwolenie na używanie rzeczy przez biorącego oraz powstrzymywanie się od jakichkolwiek czynności unicestwiających lub ograniczających uprawnienie biorącego. Treść stosunku użyczenia sprowadza się do bezpłatnego przysporzenia przez użyczającego korzyści kontrahentowi.
Organy podatkowe akceptują pogląd, że w przedstawionym stanie faktycznym po stronie elektrociepłowni nie dochodzi do powstania przychodu z tytułu nieodpłatnych świadczeń w związku z używaniem pomieszczenia na podstawie umowy użyczenia w celu instancji tam węzła cieplnego, mającego zapewnić dostawę energii cieplnej wyłącznie dla właściciela budynku, w którym znajdują się te pomieszczenia. Przemawiają za tym następujące argumenty. Elektrociepłownia jako dostawca ciepła nie ponosi kosztów, jak również nie uzyskuje przychodów z tytułu wykorzystywanych nieodpłatnie pomieszczeń od odbiorców. Korzyści te przenoszą się na odbiorcę ciepła, który nie osiąga przychodów z tytułu wynajmu pomieszczeń, ale również nie ponosi kosztów z tytułu przeniesienia kosztów wynajmu na opłaty za ciepło. Zatem korzystanie z pomieszczeń w takim przypadku traci charakter nieodpłatności.
Monitor Księgowego – prenumerata
50 Ściąg Księgowego z aktualizacją online
Elektrociepłownia nie jest zobowiązana do naliczania przychodu z tytułu nieodpłatnego korzystania z pomieszczeń węzłów, bowiem w zamian nie obciąża odbiorców ciepła – właścicieli pomieszczeń – dodatkową opłatą naliczaną wobec kosztów ponoszonych w związku z opłatami z tytułu najmu (obciąża kwotą niższą, niż robiłaby to w przypadku, gdyby odbiorca ciepła naliczał opłatę najmu). Naliczanie odpłatności (czynszu najmu) przez odbiorcę za udostępnienie pomieszczenia węzła cieplnego (indywidualnego) prowadziłoby do obciążenia kosztami z tego tytułu jego samego (tego samego odbiorcy i w tej samej wysokości), co stanowi działanie nieracjonalne (interpretacja dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 26 stycznia 2015 r., nr IBPBI/2/423-1336/14/IŻ; interpretacja dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z 31 maja 2012 r., nr IPTPB3/423-82/12-2/KJ).
Marcin Szymankiewicz, doradca podatkowy
Podstawa prawna
Ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 851 ze zm.). Ustawa z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 121 ze zm.). Ustawa z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. nr 157, poz. 1240 ze zm.).