Tak uznał Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w indywidualnej interpretacji podatkowej z 19 kwietnia 2018 r. (0111-KDIB2-2.4010.11.2018.5.MZ).
Wspólnicy są zobowiązani do świadczenia usług na rzecz spółki – czy są to świadczenia ekwiwalentne?
Z wnioskiem o interpretację wystąpiła spółka z o.o., która miała wątpliwości, czy świadczone na rzecz Spółki przez wspólników usługi bez wynagrodzenia określone w umowie będą stanowiły nieodpłatne świadczenie dla Spółki w rozumieniu przepisów art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej ustawa o CIT).
Wnioskodawca (spółka z o.o.) posiada czterech wspólników i nie zatrudnia pracowników. Wspólnicy są zobowiązani na mocy umowy Spółki, przez okres 24 miesięcy, świadczyć na rzecz Spółki powtarzające się świadczenia rzeczowe inne niż wynikające z ich obowiązków jako prezesa lub członków zarządu. Świadczenia te są indywidualnie określone dla każdego ze wspólników i mają być świadczone w wymiarze nieprzekraczającym 480 dni roboczych w ciągu 24 miesięcy. Jeżeli któryś ze wspólników nie wywiąże się z obowiązku, jego udziały z miesięcy, w których doszło do zaległości, zostaną umorzone. Obowiązek powtarzających się świadczeń rzeczowych określonych w umowie Spółki dotyczy m. in. pozyskiwania klientów, sprzedaży produktów Spółki, reprezentowania Spółki, prowadzenia działań marketingowych i projektowania nowych produktów i usług.
Wnioskodawca w związku z przedstawionym stanem faktycznych stwierdził, że: „usługi opisane w umowie Spółki nie będą stanowiły nieodpłatnego świadczenia dla Spółki i nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych, gdyż dla wspólników będą z tytułu ich udziałów w Spółce przysługiwały określone prawa w tym prawo do dywidendy. Jak wynika z przepisów dotyczących zasad tworzenia spółek handlowych, wspólnicy każdej spółki dążą do osiągnięcia wspólnego celu – co najmniej przez wniesienie wkładów. Zgodnie z art. 159 Kodeksu spółek handlowych wszelkie dodatkowe obowiązki wobec Spółki, należy pod rygorem bezskuteczności dokładnie określić w umowie Spółki. W ocenie Wnioskodawcy, jeżeli te dodatkowe obowiązki wspólników zostały na nich nałożone w sposób zgodny z obowiązującymi przepisami prawa – art. 159 Kodeksu spółek handlowych należy uznać, że służą one także osiągnięciu wspólnego celu, o którym mowa w art. 3 Kodeksu spółek handlowych, a konsekwencją tego jest udział wspólników w zyskach Spółki. Przyjmując więc, że mamy tu do czynienia ze świadczeniem ekwiwalentnym nie możemy uznać, że mamy do czynienia ze świadczeniem nieodpłatnym, które należy kwalifikować jako przychód Spółki.”
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej uznał jednak stanowisko wnioskodawcy za nieprawidłowe.
Polecamy: CIT 2018. Komentarz
Czym jest nieodpłatne świadczenie
Stosownie do art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT:
Przychodem, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 oraz art. 14, jest w szczególności wartość otrzymanych rzeczy lub praw, a także wartość innych świadczeń w naturze, w tym wartość rzeczy i praw otrzymanych nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie, a także wartość innych nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń, z wyjątkiem świadczeń związanych z używaniem środków trwałych otrzymanych przez samorządowe zakłady budżetowe w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych oraz spółki użyteczności publicznej z wyłącznym udziałem jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków od Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków w nieodpłatny zarząd lub używanie.
Natomiast ustawa o CIT nie zawiera legalnej definicji pojęcia nieodpłatnego świadczenia, Dyrektor KIS oparł więc swoje rozważania o normy Kodeksu Cywilnego art. 353 § 1, zgodnie z którym: zobowiązanie polega na tym, że wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, a dłużnik powinien świadczenie spełnić. Świadczenie może polegać na działaniu albo na zaniechaniu (art. 353 § 2 Kodeksu Cywilnego).
Zdaniem Dyrektora KIS dla celów podatkowych należy przyjąć jednak szerszy zakres pojęcia „nieodpłatnego świadczenia” niż w Kodeksie Cywilnym. Nie jest nim bowiem tylko działanie lub zaniechanie na rzecz innej strony.
W tej kwestii organ podatkowy wskazał uchwałę Naczelnego Sądu Administracyjnego z 18 listopada 2002 r. sygn. akt FPS 9/02, zgodnie z którą pojęcie „nieodpłatnego świadczenia” obejmuje wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności osób prawnych, których skutkiem jest nieodpłatne, to jest niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku tej osobie, mające konkretny wymiar finansowy. W uchwale z 16 października 2006 r. sygn. akt II FPS 1/06 Naczelny Sąd Administracyjny w składzie powiększonym podtrzymał definicję nieodpłatnego świadczenia wyrażoną we wcześniejszej uchwale. W obu tych uchwałach Naczelny Sąd Administracyjny wskazał, że nieodpłatność powinna być rozumiana jako niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku tej osobie, mające konkretny wymiar finansowy.
Zatem, w świetle art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT, aby można było określone świadczenie zaliczyć do kategorii świadczeń nieodpłatnych stanowiących źródło przychodu podlegającego opodatkowaniu, musi dojść do stosunku prawnego, w wyniku którego jeden podmiot dokonuje określonego świadczenia, drugi natomiast to świadczenie otrzymuje nieodpłatnie, zwiększając w ten sposób swoje przychody podatkowe.
Nieodpłatne usługi wspólników na rzecz spółki są jej przychodem
Wspólnicy mogą w umowie przyznać sobie szczególne korzyści lub też nałożyć na siebie szczególne obowiązki poza tymi, przewidzianymi w Kodeksie spółek handlowych (dalej k.s.h.), tak jak to miało miejsce w przypadku Spółki wnioskującej o interpretację podatkową. Wszystko, co nie ma charakteru „szczególności”, wyjątkowości, nie musi być zastrzeżone w umowie spółki. Do obowiązków, których konieczność zastrzeżenia w umowie przewiduje k.s.h. należą: obowiązek dopłat (art. 177-179 k.s.h.) i obowiązek powtarzających się świadczeń niepieniężnych (art. 176 k.s.h.).
Zgodnie z art. 176 § 1 k.s.h. – jeżeli wspólnik ma być zobowiązany do powtarzających się świadczeń niepieniężnych, w umowie spółki należy oznaczyć rodzaj i zakres takich świadczeń.
Możliwość nałożenia dodatkowych obowiązków wspólnika wobec Spółki z o.o. jest również przewidziana w art. 159 k.s.h. : Jeżeli wspólnikowi mają być przyznane szczególne korzyści lub jeżeli na wspólników mają być nałożone, oprócz wniesienia wkładów na pokrycie udziałów, inne obowiązki wobec spółki, należy to pod rygorem bezskuteczności wobec spółki dokładnie określić w umowie spółki.
Z kolei wedle art. 176 § 2 k.s.h. wynagrodzenie wspólnika za takie świadczenia na rzecz spółki jest wypłacane przez spółkę także w przypadku, gdy sprawozdanie finansowe nie wykazuje zysku.
Mając na uwadze powyższe przepisy, uwzględniając przedstawiony we wniosku o interpretację indywidualną stan faktyczny, zgodnie z którym wspólnicy będą świadczyli na rzecz Spółki usługi bez wynagrodzenia Dyrektor KIS stwierdził, że
„W związku z tym po stronie Spółki wystąpi przysporzenie majątkowe mające konkretny wymiar finansowy. Fakt, iż świadczenie usług będzie wynikało z zawartej umowy Spółki, nie ma wpływu na skutki podatkowe związane z tym, iż usługi te wykonywane będą bez wynagrodzenia. (…) Jeżeli wspólnik Spółki z o.o. w ramach zobowiązania wynikającego z umowy Spółki, opartego na art. 159 i art. 176 § 1 Kodeksu spółek handlowych, świadczy na jej rzecz dodatkowe usługi (powtarzające się świadczenia niepieniężne) bez wynagrodzenia, to Spółka ta – zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 2 o podatku dochodowym od osób prawnych – otrzyma nieodpłatnie świadczenia podlegające opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych. Tym samym nieodpłatne wykonywanie na rzecz Spółki przez jej wspólników ww. czynności (usług), określonych w umowie Spółki, skutkuje po stronie Wnioskodawcy powstaniem przychodu podatkowego z tytułu nieodpłatnych świadczeń w rozumieniu art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.”
Weronika Szuba