Obowiązkami podatkowymi są wszelkie zaległości podatkowe, odsetki za zwłokę od zaległości podatkowych spadkodawcy, niezwrócone przez spadkodawcę zaliczki na naliczony podatek od towarów i usług oraz ich oprocentowanie, opłata prolongacyjna, koszty postępowania podatkowego, koszty upomnienia i koszty postępowania egzekucyjnego prowadzonych wobec spadkodawcy, a powstałe do dnia otwarcia spadku.
Aby ustalić istnienie odpowiedzialności spadkobierców za zobowiązania podatkowe spadkodawcy oraz jej zakres, stosuje się przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm., dalej „k.c.”) o przyjęciu i odrzuceniu spadku oraz o odpowiedzialności za długi spadkowe.
O sytuacji prawnej spadkobierców wyznaczonej przepisami k.c., pisaliśmy szerzej w naszej publikacji z dnia 17 grudnia 2010 r., do lektury której serdecznie Państwa zachęcamy. Celem przypomnienia wskazujemy, że gdy osoba uprawniona do spadkobrania złoży w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym dowiedziała się o tytule swojego powołania do spadku, oświadczenie o odrzuceniu spadku, traktowana jest tak, jak gdyby nie dożyła chwili otwarcia spadku. Tym samym nie przechodzą na nią żadne zobowiązania spadkowe, w tym zobowiązania podatkowe spadkodawcy. Natomiast, w przypadku, gdy spadkobierca przyjmie spadek z dobrodziejstwem inwentarza, będzie odpowiadać za zobowiązania podatkowe całym swoim majątkiem, ale tylko do wartości ustalonego w inwentarzu stanu czynnego spadku. Najczęściej jednak spadek przyjmowany jest bez ograniczenia odpowiedzialności za długi (tzw. przyjęcie proste), wówczas spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe bez ograniczenia całym majątkiem spadkowym i całym swoim majątkiem osobistym.
Odpowiedzialność spadkobierców za zobowiązania podatkowe spadkodawcy wynika więc z mocy samego prawa, jednak o jej zakresie orzekają w drodze decyzji organy podatkowe właściwe ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy. W takich decyzjach, adresowanych do poszczególnych spadkobierców, zostaje określona wysokość zobowiązań podatkowych spadkodawcy, znanych w dniu otwarcia spadku. Powyższe należności spadkobiercy zobowiązani są uregulować w terminie 14 dni, licząc od dnia doręczenia takiej decyzji. Natomiast w sytuacji, gdy spadkodawca zmarł w toku postępowania w sprawach dotyczących jego zobowiązań podatkowych, a więc gdy nie wydano jeszcze decyzji ostatecznej, w jego miejsce wstępują do tego postępowania spadkobiercy.
W przypadku wydania decyzji, spadkobiercy mogą wnioskować do organu podatkowego o odroczenie terminu płatności podatku, zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę lub rozłożenie zapłaty powyższych należności na raty, bądź umorzenie ich w całości lub w części, jak również umorzenie opłaty prolongacyjnej. Spadkodawcy muszą jednak taki wniosek uzasadnić swoim ważnym interesem lub interesem publicznym. O istnieniu ważnego interesu spadkobiercy decydują obiektywne kryteria, tj. sytuacje, w których z powodu nadzwyczajnych, losowych przypadków nie jest on w stanie uregulować zaległości podatkowych, np. utrata możliwości zarobkowych, ale również sytuacje ekonomiczne, w tym niewystarczająca wysokość uzyskiwanych przez spadkobierców dochodów, jak również konieczność ponoszenia nadmiernych wydatków, np. kosztów leczenia.
Podsumowując, spadkobiercy mogą uniknąć odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe spadkodawcy jeśli złożą w odpowiednim terminie oświadczenie o odrzuceniu spadku. W przeciwnym razie, wstąpią oni w zobowiązania podatkowe spadkodawcy w zakresie określonym w Ordynacji.
Aneta Wrona-Kłoczko
M. Szulikowski i Partnerzy Kancelaria Prawna