Opodatkowanie silosów
Wieloletni spór dotyczący opodatkowania silosów podatkiem od nieruchomości został 29 września 2021 r. rozstrzygnięty uchwałą siedmioosobowego składu Naczelnego Sądu Administracyjnego sygn. III FPS 1/21.
Tytułem wstępu warto wskazać, że przez wiele lat nie było jasne, czy silosy, elewatory zboża i podobne obiekty powinny być kwalifikowane na gruncie podatku od nieruchomości jako budowle czy też jako budynki.
Problem ten był wynikiem niejasnych definicji zawartych w ustawie z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (dalej: „u.p.o.l.”), a prawidłowa kwalifikacja była i jest o tyle ważna, że podatek wyliczony dla budynków liczy się od ich powierzchni użytkowej, a więc jest on zazwyczaj dużo niższy, niż kiedy obiekt taki kwalifikowany jest, jako budowla i podstawę jego opodatkowania stanowi 2% wartości.
Powyższe wynika z brzmienia art. 4 ust. 1 pkt 2 u.p.o.l., zgodnie z którym podstawę opodatkowania podatkiem od nieruchomości dla budynków lub ich części stanowi bowiem powierzchnia użytkowa tego budynku. Z kolei stosownie do art. 4 ust. 1 pkt. 3 u.p.o.l. podstawą opodatkowania dla budowli lub ich części związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej z wyjątkiem budowli będących przedmiotem ulepszenia lub leasingu, jest ich wartość ustalona na dzień 1 stycznia dla celów amortyzacji według przepisów o podatkach dochodowych. Jeśli budowla jest całkowicie zamortyzowana podstawę opodatkowania podatkiem od nieruchomości stanowi wartość przyjęta z dnia 1 stycznia roku, w którym dokonano ostatniego odpisu amortyzacyjnego.
Swego czasu w orzecznictwie dominował pogląd, zgodnie z którym nawet, gdy dany obiekt budowlany posiadał wszystkie cechy budynku (tj. był trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych, posiadał fundamenty i dach), to nie oznaczało to jeszcze, że automatycznie mógł zostać zakwalifikowany, jako budynek dla celów opodatkowania podatkiem od nieruchomości. Przy kwalifikacji brano bowiem także pod uwagę jego elementy funkcjonalne czyli przeznaczenie, wyposażenie, a nawet sposób i możliwości wykorzystania obiektu, jako całości.
Przełomowy w powyżej sprawie miał się okazać wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 13 grudnia 2017 r., sygn. akt SK 48/15, w którym stwierdzono, że funkcja obiektu nie ma znaczenia przy dokonywaniu kwalifikacji podatkowej, ponieważ jeżeli dany obiekt budowlany posiada dach, ściany, fundament i jest trwale związany z gruntem, to w ocenie Trybunału, należy go traktować jako budynek i to niezależnie od funkcji jaką pełni.
Pomimo początkowego entuzjazmu podatników szybko okazało się, że podejście sądów administracyjnych do opodatkowania silosów nie zmieniło się i nie doszło do stworzenia linii orzeczniczej zgodnej z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego. Dlatego też w lipcu 2021 r. NSA postanowił wystąpić z wnioskiem do siedmioosobowego składu orzekającego o podjęcie uchwały, której celem miało być udzielenie odpowiedzi na pytanie czy obiekt budowlany, będący budowlą w rozumieniu prawa budowlanego, może być dla celów opodatkowania podatkiem od nieruchomości uznany za budynek w rozumieniu ustawy o podatkach i opłatach lokalnych.
Rozstrzygana sprawa dotyczyła opodatkowania silosów cementu, należących do spółki będącej producentem materiałów budowlanych. W ocenie spółki, jej silosy spełniały przesłanki określone w art. 1a ust. 1 pkt 1 u.p.o.l., bowiem są trwale związane z gruntem, są wydzielone z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych, posiadają fundamenty i dach, a tym samym powinny być opodatkowane jako budynki. Natomiast w ocenie Spółki, urządzenia techniczne i instalacje znajdujące się na dachu silosów oraz w tunelach nie stanowiły odrębnych obiektów budowlanych. Z kolei zdaniem organów, silosy z tunelami oraz górnymi obudowami podlegały opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości, jako budowle, a nie – jak uznała Spółka – jako budynki.
Opodatkowanie silosów - wyrok NSA
Naczelny Sąd Administracyjny w uchwale wydanej 29 września 2021 r., sygn. akt III FPS 1/21 powołał się na zasadę autonomii prawa podatkowego, a także na konieczność realizacji przez ustawę podatkową celu fiskalnego.
Uchwała Sądu zapadła w oparciu o stanowisko Rzecznika Praw Obywatelskich. NSA uwzględnił w szczególność argumenty RPO, że w procesie kwalifikacji danego obiektu budowlanego, jako budynku na cele podatkowe, należy uwzględnić przede wszystkim parametr jakim jest podstawa opodatkowania, co w przypadku budynków stanowi powierzchnia użytkowa.
Pomimo, że w ustawie Prawo budowlane istnieje taka sama definicja budynku jak w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych, to jednak Sąd orzekł, że na potrzeby opodatkowania można dokonywać ich odmiennej interpretacji. W ślad za Rzecznikiem Praw Obywatelskich NSA przyjął więc, że identyfikowanie budynku na gruncie prawa podatkowego następować powinno przede wszystkim z uwzględnieniem podstawy opodatkowania, która nie występuje w Prawie budowlanym.
Dlatego też NSA wskazał, że poddane analizie silosy nie mogą być uznawane za obiekt budowlany, będący budowlą w rozumieniu art. 3 pkt 3 Prawa budowlanego w zw. z art. 1a ust. 1 pkt 2 u.p.o.l. Silosy mogą być dla celów opodatkowania podatkiem od nieruchomości uznane za budynek w rozumieniu art. 1 ust. 1 pkt 1 u.p.o.l., o ile spełniają kryteria bycia budynkiem wymienione w tym przepisie, a ich wyróżniającą cechą jest powierzchnia użytkowa, o której mowa w art. 4 ust. 1 pkt 2 tej ustawy.
Przy czym, wczytując się w treść uchwały - w szczególności we fragment dotyczący tego, że aby uznać obiekt za budynek, to jego wyróżniającą się cechą powinna być powierzchnia użytkowa – zwrócić warto uwagę na wyjątkową specyfikację takich budowli jak m.in. zbiorniki, których podstawowym parametrem technicznym i użytkowym nie jest powierzchnia użytkowa tego obiektu, tylko przestrzeń i pojemność. Powyższe może zatem determinować ich traktowanie dla celów opodatkowania podatkiem od nieruchomości jako budowli, nawet jeżeli posiadają cechy budynku wymienione w ustawie.
Podsumowując, uchwała wskazuje podatnikom, przede wszystkim że:
- silosy są budowlami dla celów podatku od nieruchomości,
- zaś inne obiekty budowlane, które mają cechy budynku i są jednocześnie wskazane w katalogu budowli z ustawy Prawo budowlane, powinny być kwalifikowane
do jednej z tych kategorii (budynku lub budowli) za pomocą dodatkowej przesłanki – tj. tego, czy wyróżniającą cechą jest powierzchnia użytkowa, czy też pojemność.
W praktyce zatem uchwała wprowadziła nowe kryterium oceny tego, czy dany obiekt jest budynkiem czy budowlą dla potrzeb podatkowych. Mianowicie każdorazowo konieczna będzie ocena, jaki parametr jest wyróżniający dla danego obiektu, czy jest to jego powierzchnia użytkowa czy może np. jego pojemność. NSA wskazał, że taka interpretacja uwzględnia cel ustawy podatkowej. Jednak z uwagi na to, że nie wynika ona w sposób oczywisty z treści przepisów, to może budzić wątpliwości podatników.
Autor: Sandra Przybylska – Pałka : starszy konsultant podatkowy w TAX-ES kancelaria doradztwa podatkowego dr Ewelina Skwierczyńska.