Indywidualna interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 24 marca 2009 r. (nr IPPB2/415-16/09-2/AS)
Stan faktyczny
(...) Wnioskodawca 8 września 2008 r. otrzymał odszkodowanie od spółki za zacienienie jego mieszkania z powodu budowy przez spółkę budynku mieszkalnego wielorodzinnego. Odszkodowania wypłacono, ponieważ realizacja tej inwestycji wpływa na pogorszenie warunków nasłonecznienia lokalu wnioskodawcy. Czas nasłonecznienia lokalu mieszkalnego wnioskodawcy z wymaganych przepisami prawa budowlanego trzech godzin ulega zmniejszeniu o około 1 godzinę i 36 minut. Spółka wypłaciła wnioskodawcy odszkodowania w wysokości 85 000 zł na podstawie zawartego aktu notarialnego.
Stanowisko podatnika
Zdaniem wnioskodawcy odszkodowanie otrzymane jest zwolnione od podatku dochodowego od osób fizycznych.
Stanowisko organu podatkowego
(...) Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają wszelkie dochody osiągane przez podatnika, z wyjątkiem tych dochodów, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę jako zwolnione od podatku bądź od których zaniechano poboru podatku, w drodze rozporządzenia wydanego przez Ministra Finansów. (...)
W myśl art. 21 ust. 1 pkt 3 u.p.d.o.f. w brzmieniu obowiązującym w 2008 roku wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem:
1) określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
2) odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
3) odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,
4) odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,
5) odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,
6) odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,
7) odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.
Z kolei na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b cytowanej ustawy wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań:
1) otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
2) dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.
Należy wskazać, iż nie wszystkie szczegółowe warunki do zwolnienia, o których mowa w tym artykule muszą wynikać wprost z przepisów ustawowych, gdyż przepisy te wielokrotnie pozostawiają stronom umów swobodę co do określania np. wysokości świadczenia.
Ponadto w tej kategorii zwolnień mieszczą się również odszkodowania zasądzone wyrokami sądów, jeżeli orzeczenia zapadły na podstawie przepisów ustawowych.
Nadmienić należy, jeśli chodzi o pkt 3b omawianego przepisu, iż na gruncie wykładni stosowanej w prawie podatkowym przyjęło się, że przez określenie „inne” rozumie się odszkodowania, których wprost nie wymieniono w katalogu zwolnień podatkowych. Będą to przede wszystkim inne zwolnienia niż te, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, jednakże koniecznym jest, aby to inne odszkodowanie otrzymane zostało na mocy wyroku lub ugody sądowej.
Wnioskodawca we wniosku o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego wskazuje, iż otrzymane odszkodowanie podlega zwolnieniu od podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Mając na uwadze przedstawiony stan faktyczny oraz przepisy prawa, należy stwierdzić, iż użyty przez wnioskodawcę zwrot „odszkodowania” nie pozwala zakwalifikować wypłaconych świadczeń jako świadczeń odszkodowawczych, które byłyby zwolnione z art. 21 ust. 1 pkt 3 i 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
W rozpatrywanej sprawie źródłem wypłaty odszkodowania nie był przepis rangi ustawowej ani wyrok czy ugoda sądowa, lecz zawarta przed notariuszem umowa pomiędzy Panem a spółką. A zatem odszkodowanie, jakie Pan otrzymał od spółki, nie podlega zwolnieniu od podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie wyżej wskazanych przepisów, jak również żaden inny przepis nie zwalnia tego rodzaju odszkodowania od podatku dochodowego.
Należy przy tym zaznaczyć, co wskazano na wstępie, że jedną z podstawowych reguł podatku dochodowego od osób fizycznych jest zasada powszechności opodatkowania. Zasada ta znajduje potwierdzenie w orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego z 29 maja 1996 r., zgodnie z którym „(...) wszystkie normy wprowadzające zwolnienia przedmiotowe mają charakter odstępstwa od zasady powszechności opodatkowania według jednakowych, tych samych dla każdego podatnika zasad” (sygn. akt. K. 22/95). Dlatego też nie można traktować ich rozszerzająco.
Jednocześnie, mając na uwadze przedstawiony stan faktyczny, przedmiotowe odszkodowanie na gruncie powoływanej ustawy podatkowej należy zakwalifikować do przychodów w rozumieniu ww. art. 11 ust. 1 - jako otrzymane pieniądze. Przychód ten należy potraktować jako przychód z tzw. „innych źródeł”, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 u.p.d.o.f.
Zgodnie z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.
Użyte w tym przepisie słowo „w szczególności” oznacza, iż podana definicja innych przychodów zawiera otwarty katalog przychodów z innych źródeł, w którym mieszczą się również środki pieniężne uzyskane przez Pana od spółki.
Od przychodów z innych źródeł podmiot, który je wypłacił, nie pobiera zaliczki na podatek dochodowy. Oznacza to, że te przychody podatnik sam musi wykazać w zeznaniu rocznym i razem z innymi dochodami je opodatkować. Należy przy tym nadmienić, iż właściwy jest w takim przypadku formularz PIT-36 - przeznaczony nie tylko dla przedsiębiorców, ale również i osób, którym płatnik nie pobrał zaliczki na podatek. (...)