Interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 4 marca 2011 r., sygn. ILPP1/443-665/08/11-S/KŁ
Zdarzenie przyszłe
W ramach gospodarowania środkami zakładowego funduszu świadczeń socjalnych wnioskodawca (spółdzielnia) udziela swoim pracownikom pomocy materialnej, m.in. w postaci oprocentowanych pożyczek na cele mieszkaniowe. Wysokość pomocy świadczonej uprawnionym na cele mieszkaniowe, jej rodzaj, wielkość oprocentowania oraz forma spłaty określone są w regulaminie ZFŚS oraz w umowie zawieranej ze świadczeniobiorcą. Odsetki od udzielonych pożyczek są wpłacane przez pożyczkobiorców bezpośrednio lub za pośrednictwem kasy, na rachunek bankowy ZFŚS. Zwiększają one środki funduszu do wykorzystania na finansowanie działalności socjalnej i nie stanowią przychodu z działalności spółdzielni.
Stanowisko wnioskodawcy
Zdaniem wnioskodawcy, na mocy ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (j.t. Dz.U. z 1996 r. Nr 70, poz. 335 z późn.zm.), zainteresowany jako pracodawca zobowiązany jest do utworzenia funduszu świadczeń socjalnych.
Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 5 ww. ustawy odsetki uzyskane od udzielonych pracownikom pożyczek na cele mieszkaniowe stanowią wpływy zwiększające środki funduszu. Odsetki te trafiają na rachunek bankowy funduszu i nie stanowią przychodu z działalności spółdzielni.
W myśl art. 29 ust. 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 54, poz. 535 z późn.zm.) podstawą opodatkowania jest obrót, z zastrzeżeniem ust. 2-22, art. 30-32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i ust. 5. Obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Udzielane pożyczki stanowią pomoc materialną dla pracowników, a odsetki pobierane z tego tytułu zwiększają środki funduszu, zatem nie stanowią one obrotu spółdzielni. Stąd wnioskodawca uważa, iż odsetki od udzielonych pracownikom pożyczek na cele mieszkaniowe nie podlegają opodatkowaniu VAT.
Stan faktyczny
Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu, działając z upoważnienia Ministra Finansów, wydał 1 października 2008 r. interpretację indywidualną nr ILPP1/443-665/08-2/MT, w której stanowisko wnioskodawcy uznał za nieprawidłowe. W interpretacji wskazano, iż przedmiotowe transakcje są czynnościami podlegającymi regulacjom zawartym w ustawie o VAT. Czynności opisane we wniosku są jednak zwolnione od podatku od towarów i usług pod warunkiem, że są one sklasyfikowane według PKWiU w grupowaniach 65-67 jako usługi pośrednictwa finansowego i nie są objęte żadnym z wyłączeń zawartych w poz. 3 załącznika nr 4 do ustawy o VAT.
W odpowiedzi na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa z 18 listopada 2008 r. nr ILPP1/443/W-87/08-2/HMW Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w wyniku ponownej analizy sprawy, z uwzględnieniem zarzutów przytoczonych w wezwaniu, stwierdził brak podstaw do zmiany interpretacji indywidualnej w przedmiotowej sprawie.
W związku z powyższym spółdzielnia 29 grudnia 2008 r. wniosła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu. Sąd, po rozpoznaniu sprawy, wydał wyrok 21 maja 2009 r., sygn. akt I SA/Wr 87/09, w którym uchylił zaskarżoną interpretację.
Minister Finansów złożył skargę kasacyjną z 7 lipca 2009 r. od wyżej powołanego wyroku WSA.
Wyrokiem z 15 października 2010 r., sygn. akt I FSK 1511/09, Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną.
Stanowisko dyrektora izby skarbowej
W świetle obowiązującego stanu prawnego - biorąc pod uwagę rozstrzygnięcie zawarte w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z 21 maja 2009 r., sygn. akt I SA/Wr 87/09, oraz wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 15 października 2010 r., sygn. akt I FSK 1511/09 -stanowisko wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej zaistniałego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.
Stosownie do art. 5 ust. 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 54, poz. 535 z późn.zm.), (...) opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, podlegają:
1) odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;
2) eksport towarów;
3) import towarów;
4) wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;
5) wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.
W myśl art. 7 ust. 1 ustawy przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się, co do zasady, przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.
Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy przez świadczenie usług, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:
1) przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2) zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub tolerowania czynności lub sytuacji;
3) świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
Brzmienie powołanego wyżej przepisu art. 8 ust. 1 ustawy wskazuje, że zawarta w nim definicja „świadczenia usług” ma charakter dopełniający definicję „dostawy towarów” i jest wyrazem realizacji zasady powszechności opodatkowania podatkiem od towarów i usług transakcji wykonywanych przez podatników w ramach ich działalności gospodarczej.
Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.
Działalność gospodarcza - według ust. 2 powołanego artykułu - obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.
Wobec powyższego w przedmiotowej sprawie należy przeanalizować, czy wnioskodawca, udzielając pracownikom pożyczek ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, występuje w roli podatnika i czy czynnościom tym można przypisać cechy działalności gospodarczej.
Na podstawie art. 8 ust. 1 ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (j.t. Dz.U. z 1996 r. Nr 70, poz. 335 z późn.zm.) przyznawanie ulgowych usług i świadczeń oraz wysokość dopłat z funduszu uzależnia się od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z funduszu.
Zgodnie z art. 8 ust. 2 ww. ustawy zasady i warunki korzystania z usług i świadczeń finansowanych z funduszu, z uwzględnieniem ust. 1, oraz zasady przeznaczania środków funduszu na poszczególne cele i rodzaje działalności socjalnej określa pracodawca w regulaminie ustalanym zgodnie z art. 27 ust. 1 albo z art. 30 ust. 5 ustawy o związkach zawodowych. Pracodawca, u którego nie działa zakładowa organizacja związkowa, uzgadnia regulamin z pracownikiem wybranym przez załogę do reprezentowania jej interesów.
W myśl art. 10 cyt. ustawy środkami funduszu administruje pracodawca.
Według definicji przedstawionej w Słowniku języka polskiego PWN administrować oznacza zarządzać, zawiadywać czymś (Słownik języka polskiego PWN, Warszawa 2005, pod red. Elżbiety Sobol, str. 3). Natomiast zgodnie z definicją zawartą w Słowniku współczesnego języka polskiego administrować oznacza zarządzać, kierować czymś; administrować czyimiś dobrami, majątkiem (Słownik współczesnego języka polskiego, Wydawnictwo Wilga, Warszawa 1996, pod red. prof. dr hab. Bogusława Dunaja, str. 3).
W związku z powyższym wnioskodawca jest jedynie administratorem funduszu i nie może dowolnie dysponować środkami socjalnymi, które są prawnie i rachunkowo wyodrębnione z innych jego środków finansowych. Zatem właścicielem środków zgromadzonych na rachunku bankowym funduszu jest zakładowy fundusz świadczeń socjalnych, a nie spółdzielnia.
Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 5 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, środki funduszu zwiększa się o wpływy z oprocentowanych pożyczek udzielonych na cele mieszkaniowe.
Zatem podmiot wykonujący czynności związane z udzielaniem swoim pracownikom zwrotnych pożyczek na cele mieszkaniowe z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych nie działa w charakterze podatnika podatku od towarów i usług w rozumieniu art. 15 ust. 1 i ust. 2 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.
Z sytuacji przedstawionej we wniosku wynika, że wnioskodawca udziela swoim pracownikom pomocy materialnej m.in. w postaci oprocentowanych pożyczek na cele mieszkaniowe. Wysokość pomocy świadczonej uprawnionym na cele mieszkaniowe, jej rodzaj, wielkość oprocentowania oraz forma spłaty określone są w regulaminie ZFŚS oraz w umowie zawieranej ze świadczeniobiorcą. Odsetki od udzielonych pożyczek są wpłacane przez pożyczkobiorców bezpośrednio lub za pośrednictwem kasy, na rachunek bankowy ZFŚS. Zwiększają one środki funduszu do wykorzystania na finansowanie działalności socjalnej i nie stanowią przychodu z działalności spółdzielni.
Wobec powyższego działania wnioskodawcy podejmowane w ramach ZFŚS są przejawem działalności socjalnej zakładu pracy, a nie działalności gospodarczej podatnika podatku od towarów i usług. Podmiot nie rozpoczyna i nie prowadzi działalności gospodarczej w celu dysponowania funduszem socjalnym i aby w jego ramach udzielać pracownikom pożyczek mieszkaniowych. Wykonuje te czynności tylko dlatego, że taki obowiązek nakłada na niego ustawa o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych.
Reasumując, odsetki od udzielonych z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych pożyczek nie podlegają przepisom ustawy o podatku od towarów i usług.
Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym. (...)