Odpowiedź
(...) Spółka zawarła 2 grudnia 2003 r. umowę z udziałowcem panem Andrzejem P. ustalającą oprocentowanie niewypłaconych udziałowcowi dywidend. Spółka oświadczyła, że do dnia złożenia wniosku ani w 2007 r. nie nastąpi przedawnienie roszczeń wynikających z umowy. Jednocześnie spółka oraz udziałowiec zamierzają zawrzeć - na podstawie art. 508 kodeksu cywilnego - umowę, na podstawie której spółka zostanie zwolniona z zapłaty odsetek od niewypłaconych dywidend naliczonych na dzień jej zawarcia (umorzenie zobowiązania). Spółka informuje, że odsetki nie były przedmiotem kapitalizacji. (...) Z przedstawionego stanowiska spółki wynika, że umorzenie zobowiązania z tytułu odsetek od niewypłaconej dywidendy nie stanowi przychodu opodatkowanego podatkiem dochodowym od osób prawnych, a w szczególności przychodu, o którym mowa w art. 12 ust. 1 pkt 13 lit. a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Według spółki, do odsetek mają zastosowanie przepisy regulujące zasady ich opodatkowania, tj. art. 12 ust. 4 pkt 2 i odpowiednio art. 16 ust. 1 pkt 11 u.p.d.o.p. Z przepisów tych spółka wywodzi, że odsetki takie są przychodami w dacie faktycznego otrzymania i odpowiednio w tej samej dacie zapłacone przez dłużnika są jego kosztami uzyskania przychodów. Oznacza to, że podjęte przez strony umowy decyzje odnośnie odsetek niezapłaconych o ich umorzeniu zarówno u wierzyciela, jak i dłużnika są obojętne podatkowo. A zatem w przypadku umorzenia odsetek należnych, ale niewypłaconych oraz nie- skapitalizowanych, od niewypłaconych w terminie dywidend spółka nie otrzyma przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym.
Stanowisko organu podatkowego
(...) Z załączonej do wniosku umowy zawartej przez spółkę 2 grudnia 2003 r. z udziałowcem ustalającą oprocentowanie niewypłaconych udziałowcowi dywidend wynika, że uchwałą z 15 marca 1997 r. zgromadzenie wspólników spółki przeznaczyło cały zysk za 1996 r. do podziału, ustalając, że jego wypłata nastąpi do końca 1998 r. Termin ten został później przesunięty uchwałą zgromadzenia wspólników z 4 grudnia 1998 r. na koniec 1999 r. Natomiast uchwałą z 4 września 1998 r. zgromadzenie wspólników spółki przeznaczyło cały zysk za 1997 r. do podziału i ustaliło, że jego wypłata nastąpi także do końca 1999 r. Z kolei zysk spółki za rok 1998 wprawdzie został również przeznaczony do podziału, lecz uchwała zgromadzenia wspólników z 8 kwietnia 1999 r. stanowiła, że wypłata nastąpi do 31 grudnia 2000 r. 25 lipca 2000 r. zgromadzenie wspólników spółki uchwaliło, że dywidendy, które przysługują jedynemu wspólnikowi i nie zostały wypłacone do tego dnia, będą wypłacone nie wcześniej niż po spłacie kredytu zaciągniętego w banku. Umową z 2 grudnia 2003 r. strony ustaliły oprocentowanie niewypłaconych udziałowcowi dywidend, przyjmując, że ich wypłata oraz wypłata oprocentowania nastąpi nie wcześniej niż po spłacie przez spółkę wszelkich zobowiązań wobec Banku R. SA oraz zobowiązań wynikających z umów kredytowych z innymi bankami i nie później niż w terminie roku od dnia spłaty tych zobowiązań. (...)
Uregulowania zawarte w przepisach art. 12 ust. 4 pkt 2 i art. 16 ust. 1 pkt 11 ustawy, na które powołuje się spółka, nie zawierają wyczerpującego katalogu sytuacji faktycznoprawnych związanych z opodatkowaniem odsetek od pożyczek, na co zwrócił uwagę sąd w uzasadnieniu wyroku z 2 czerwca 2005 r. (sygn. akt FSK 1866/04). Umorzone odsetki jako przychód nie mieszczą się w zakresie postanowień art. 12 ust. 4 pkt 2, który stanowi, że do przychodów nie zalicza się kwot naliczonych, lecz nieotrzymanych odsetek od należności, w tym również od udzielonych pożyczek. Z tego powodu nie można zgodzić się z poglądem spółki, że są one obojętne podatkowo. Okoliczność bowiem, że nie są zgodnie z postanowieniami art. 16 ust. 1 pkt 11 (przepis ten stanowi, że nie zalicza się do kosztów uzyskania przychodów naliczonych, lecz niezapłaconych albo umorzonych odsetek od zobowiązań, w tym również od pożyczek) kosztem uzyskania przychodów, nie jest tożsama z nieistnieniem u tego samego podmiotu przychodu z tytułu korzystania bezpłatnie z cudzego kapitału. W uzasadnieniu uchwały składu siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z 18 listopada 2002 r. (sygn. akt FPS 9/02, ONSA 2003, z. 2, poz. 47) wyrażono pogląd, że pojęcie nieodpłatnego świadczenia ma na gruncie analizowanego art. 12 ust. 1 pkt 2 omawianej ustawy szerszy zakres niż w prawie cywilnym. Obejmuje ono bowiem wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności osób prawnych, których skutkiem jest nieodpłatne, to jest niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku tej osobie, mające konkretny wymiar finansowy. Definicja ta była kontynuacją linii orzeczniczej, zapoczątkowanej wyrokiem Sądu Najwyższego z 6 sierpnia 1999 r. (sygn. akt III RN 31/99, OSNAPiUS 2000, nr 13, poz. 496), rozwiniętej wyrokami Naczelnego Sądu Administracyjnego (m.in. z 28 stycznia 2000 r., sygn. akt I SA/Gd 2285/98, „LEX” nr 39796 oraz z 10 kwietnia 2000 r., sygn. akt III SA 2252/99, „LEX” nr 40687) i wyrokiem Sądu Najwyższego z 13 czerwca 2002 r. (sygn. akt III RN 106/01, OSNP 2003, nr 11, poz. 261).
W uchwale siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z 16 października 2006 r., sygn. akt II FPS 1/06 (LEX nr 194211), orzeczono, że odroczenie wypłaty należnej dywidendy jedynemu udziałowcowi spółki zgodnie z kodeksem handlowym jest nieodpłatnym świadczeniem podlegającym opodatkowaniu. W uzasadnieniu uchwały NSA napisał m.in., że „mimo krytyki w piśmiennictwie i pojawienia się orzeczeń odmiennych, na co zwrócił uwagę skład sądu, Naczelny Sąd Administracyjny w składzie powiększonym podtrzymał definicję nieodpłatnego świadczenia wyrażoną we wspomnianej wyżej uchwale z 18 listopada 2002 r. Stanowisko to wynika z konstatacji, że o ile w prawie cywilnym nie ma świadczenia bez świadczącego, o tyle w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych nie jest istotne, kto świadczył ani czy w ogóle działanie innego podmiotu było źródłem przysporzenia majątkowego...”.
W świetle ww. opisanej sprawy Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie nie potwierdza stanowiska zawartego we wniosku z 29 grudnia 2006 r., wyjaśniając, iż w przedstawionej przez podatnika sprawie okoliczność, że dojdzie do modyfikacji umowy z 2 grudnia 2003 r. w okresie późniejszym, tj. porozumienia się podmiotów w sprawie umorzenia odsetek od dywidendy, nie ma istotnego znaczenia. Spółka uzyska świadczenie polegające na czasowej możliwości korzystania z cudzego kapitału nieodpłatnie, co oznacza wystąpienie nieodpłatnego świadczenia w rozumieniu art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy podatkowej. (...)
Decyzja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 21 czerwca 2007 r. (nr 1401/BP-I/4210-38/07/TS)