JAKI PROBLEM ROZSTRZYGNĘŁA IZBA
Spółka prowadzi działalność gospodarczą zarówno we własnych lokalach, jak i będących przedmiotem najmu. W wyniku zawieranych umów kontrahenci spółki zobowiązani są m.in. do zapewnienia spółce posiadania nieruchomości, służącej do prowadzenia działalności. W zamian spółka jest zobowiązana do zakupu wybranych składników majątku jej kontrahenta. Kontrahent nie jest właścicielem takiej nieruchomości, jak również jego zobowiązanie do zapewnienia tej nieruchomości nie jest uzależnione od późniejszego jej wynajmu. Ponadto, ponieważ spółka nie ma obowiązku najmu takiej nieruchomości, spełnienie zobowiązania przez kontrahenta następuje już po przedstawieniu oferty jej najmu na warunkach nie gorszych niż przewidziane w umowie. Czy zakup przez spółkę usługi polegającej na zapewnieniu posiadania nieruchomości przez kontrahenta będzie stanowił koszt uzyskania przychodów w dacie jego poniesienia?
ODPOWIEDŹ IZBY
Zgodnie z art. 15 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 54, poz. 654 z późn. zm.) koszty uzyskania przychodów, inne niż koszty bezpośrednio związane z przychodami, są potrącalne w dacie ich poniesienia. Jeżeli koszty te dotyczą okresu przekraczającego rok podatkowy, a nie jest możliwe określenie, jaka ich część dotyczy danego roku podatkowego, w takim przypadku stanowią koszty uzyskania przychodów proporcjonalnie do długości okresu, którego dotyczą.
Zatem regułą zaliczania kosztów pośrednich w ciężar koszów uzyskania przychodów dla celów obliczania podatku dochodowego od osób prawnych jest zaliczanie tych wydatków do kosztów uzyskania przychodów w momencie poniesienia kosztu. Wyjątkiem od tej reguły są takie sytuacje, w których dany koszt dotyczy okresu przekraczającego dany rok podatkowy, a nie jest możliwe określenie, jaka ich część dotyczy danego roku podatkowego - w takim razie wydatki te stanowią koszty uzyskania przychodów proporcjonalnie do okresu, którego dotyczą.
W przypadku spółki w momencie ponoszenia kosztu nie jest możliwe przewidywanie, na jak długi okres spółka miałaby zapewnione posiadanie nieruchomości oferowanej jej przez kontrahenta.
Wydatek z tytułu usługi zapewnienia posiadania nieruchomości może stanowić koszt uzyskania przychodu dopiero wtedy, gdy spółka po jego poniesieniu obejmie w posiadanie nieruchomość okazaną jej przez pośrednika oraz spełniającą wymagania zawarte w kontrakcie na zapewnienie posiadania nieruchomości. Wydatek na zapewnienie posiadania nieruchomości, jak i następne wydatki na posiadanie objętej w ten sposób nieruchomości muszą ponadto spełniać przesłanki art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Nie jest to też wydatek bezpośredni, gdyż jego poniesienie nie jest związane z żadnym konkretnym przychodem, a jedynie umożliwia nabycie posiadania nieruchomości. Wydatki na posiadanie nieruchomości również stanowią koszty pośrednie, ponieważ ich charakter nie znajduje odzwierciedlenia w danym przychodzie. Są one elementem kosztów stałych, które podatnik jest zobowiązany uiszczać w związku z użytkowaniem (posiadaniem) nieruchomości. Dotyczą one całokształtu działalności podatnika i są ponoszone w celu zachowania źródła przychodów.
Spółka po okazaniu jej takiej nieruchomości może ją następnie objąć w posiadanie na czas określony lub nieokreślony zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego.
W związku z tym w sytuacji, gdy spółka obejmuje nieruchomość w wyniku umowy zawartej na czas nieokreślony, niemożliwe jest zastosowanie art. 15 ust. 4d zdanie drugie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Wobec tego zasadne jest zaliczanie tego typu wydatku do kosztów uzyskania przychodów w dacie poniesienia kosztu.
Oczywiście taka wykładnia nie ma zastosowania w odwrotnej sytuacji, czyli gdy spółka obejmuje nieruchomość w wyniku umowy zawartej na czas określony. Wówczas, gdy okres ten przekracza rok podatkowy, koszt zalicza się proporcjonalnie do długości tego okresu.
Decyzja w sprawie interpretacji prawa podatkowego dyrektora Izby Skarbowej w Białymstoku z 14 listopada 2007 r. (nr PBI/4218/i/14/MS/07)
EWA MATYSZEWSKA