Interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 13 marca 2008 r. (nr ITPB3/423-69/08/MT)
Stan faktyczny
(...) Spółka jest stroną umów z odbiorcami swoich towarów (hurtownicy, sieci super i hipermarketów), które przewidują ponoszenie na ich rzecz różnego rodzaju opłat. Są to m. in. jednorazowe opłaty za wprowadzenie wybranych pozycji asortymentowych do stałej oferty sklepu, opłaty za wprowadzenie każdego nowego wyrobu do stałej oferty sklepu, opłaty za utrzymanie w ciągłej sprzedaży asortymentów spółki, opłaty tzw. półkowe za umieszczanie wyrobów spółki na eksponowanym miejscu regału, opłaty za pierwszą dostawę do nowo otwartego sklepu danej sieci, opłaty za dodatkowe usługi promocyjne, związane z otwarciem sklepów kupującego, współuczestniczenie w kosztach organizacji imprez okolicznościowych np. urodzin supermarketów, a także bonusy pieniężne bezwarunkowe, jako premia za wzrost przychodu w związku ze współpracą z klientem. Opłaty ustalone są w umowach w wartości kwotowej w PLN lub procent od obrotu towarami spółki z danym klientem.
Pytanie
Czy ponoszone opłaty wymienione w opisanym stanie faktycznym mogą stanowić koszt uzyskania przychodu w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych? (...)
Stanowisko podatnika
Zdaniem wnioskodawcy, ponoszone na rzecz odbiorców opłaty stanowią koszty uzyskania przychodów. Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, kosztami podatkowymi są koszty poniesione w celu osiągania przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 tej ustawy, które nawet wówczas, gdy spełniają pozostałe warunki uznania ich za koszt dla celów podatkowych, nie zmniejszają podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym.
W opinii spółki, przedmiotowe opłaty są związane z prowadzoną przez nią działalnością gospodarczą. Ich ponoszenie ma na celu uzyskanie przychodów i wpływa na wielkość osiąganych przychodów. Wydatki te służą umacnianiu więzi gospodarczych z klientami, utrzymaniu ciągłości dostaw, skłanianiu kontrahentów do uatrakcyjniania sprzedaży wyrobów spółki. Umowy zawarte przez wnioskodawcę mają na celu przyniesienie korzyści ekonomicznych poprzez utrzymanie, ale również wzrost zamówień generujących realne przychody. Opłaty ponoszone na rzecz kontrahentów spółki mają uzasadniony cel gospodarczy, jakim jest zwiększanie Jej obrotów, utrzymanie konkurencyjności na rynku oraz nie mieszczą się w katalogu wyłączeń wymienionych w art. 16 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. W związku z powyższym, ww. wydatki - jako pozostające w bezpośrednim związku z przychodami spółki - mogą zostać uznane za koszty uzyskania przychodów.
Stanowisko organu podatkowego
(...) Z przedstawionego przez wnioskodawcę stanu faktycznego wynika, że zawarł on umowy handlowe z odbiorcami swoich towarów (m.in. sieciami super i hipermarketów). Na mocy ich postanowień, spółka zobowiązana jest nie tylko do dostarczenia sklepom swoich towarów, ale również do spełniania na ich rzecz dodatkowych świadczeń:
- uiszczania jednorazowych opłat za wprowadzenie wybranych pozycji asortymentowych do stałej oferty sklepu,
- uiszczania opłat za wprowadzenie każdego nowego wyrobu do stałej oferty sklepu,
- uiszczania opłat za utrzymanie w ciągłej sprzedaży jej asortymentów,
- uiszczania opłat tzw. półkowych za umieszczanie jej wyrobów na eksponowanym miejscu regału,
- uiszczania opłat za pierwszą dostawę do nowo otwartego sklepu danej sieci,
- uiszczania opłat za dodatkowe usługi promocyjne, związane z otwarciem sklepów kontrahentów,
- współuczestniczenia w kosztach organizacji imprez okolicznościowych np. urodzin supermarketów,
- zapłaty bezwarunkowych bonusów pieniężnych, jako premii za wzrost przychodu w związku ze współpracą z kontrahentem.
Zgodnie z art. 15 ust. 1 pkt 4 ustawy z 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (j.t. Dz.U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1503 z późn.zm.), pobieranie innych niż marża handlowa opłat za przyjęcie towaru do sprzedaży to utrudnianie innym przedsiębiorcom dostępu do rynku, stanowiące czyn nieuczciwej konkurencji. Czyn taki został zdefiniowany przez ustawodawcę jako działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, które zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta (art. 3 ust. 1 powołanej ustawy).
Odnosząc powyższe na grunt przepisów kodeksu cywilnego, wskazać należy, że czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy (art. 58 § 1 kodeksu cywilnego). Sankcją nieważności objęta jest również czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego (art. 58 § 2 tej ustawy).
W sytuacji gdy strona spełniła określone świadczenie, do którego zobowiązywała ją czynność prawna, a czynność ta była nieważna i nie stała się ważna po jego spełnieniu, świadczenie to jest nienależne na mocy art. 410 § 2 kodeksu cywilnego. Wobec tego, osoba, która spełniła świadczenie, ma prawo żądać jego zwrotu. Podmiot, który uzyskał korzyść majątkową bez podstawy prawnej, jest natomiast obowiązany do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe - do zwrotu jej wartości (art. 410 § 1 w zw. z art. 405 kodeksu cywilnego).
Zgodnie z regulacją art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1.
Konstrukcja tego przepisu daje podatnikowi możliwość odliczenia dla celów podatkowych wszelkich kosztów (nie wymienionych w art. 16 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych), pod warunkiem że wykaże istnienie związku przyczynowego pomiędzy ich poniesieniem a powstaniem, zwiększeniem bądź też możliwością powstania przychodu. Dotyczy to zarówno takich wydatków, które bezpośrednio przekładają się na uzyskanie konkretnych przychodów, jak i tych, których nie można w taki sposób przypisać do określonych przychodów, ale są racjonalnie uzasadnione, jako zmierzające do ich osiągnięcia. Ponadto, należy wskazać, iż koszty związane z działalnością gospodarczą jednostki nie mogą obciążać budżetu Państwa skutkami zaniedbań, czy działań sprzecznych z prawem lub zasadami współżycia społecznego powodujących zmniejszenie jego wpływów.
Opłaty ponoszone przez spółkę są świadczeniem nienależnym i jako takie mogą podlegać zwrotowi. Nie można ich więc uznać za prawnie i ekonomicznie uzasadnione, co skutkuje tym, iż nie stanowią kosztów uzyskania przychodów. (...)