JAKI PROBLEM ROZSTRZYGNĘŁA IZBA
Podatnik pozostaje w konkubinacie. Ma jedno wspólne małoletnie dziecko. Zarówno podatnik, jak i matka dziecka posiadają pełnię praw rodzicielskich. Mieszkają w tym samym mieszkaniu. W rozliczeniu rocznym za rok 2008 po raz pierwszy podatnik zamierza skorzystać z możliwości opodatkowania się jako osoba samotnie wychowująca dziecko. Czy jest to możliwe?
ODPOWIEDŹ IZBY
Od osób samotnie wychowujących w roku podatkowym: dzieci małoletnie; dzieci, bez względu na ich wiek, na które zgodnie z odrębnymi przepisami pobierany był zasiłek pielęgnacyjny; dzieci do ukończenia 25 lat uczące się w szkołach, o których mowa w przepisach o systemie oświaty lub w przepisach prawa o szkolnictwie wyższym, jeżeli w roku podatkowym dzieci te nie uzyskały dochodów, z wyjątkiem dochodów wolnych od podatku dochodowego, renty rodzinnej oraz dochodów w wysokości niepowodującej obowiązku zapłaty podatku - podatek może być określony na wniosek wyrażony w zeznaniu podatkowym, w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy dochodów osoby samotnie wychowującej dzieci; z tym że do sumy tych dochodów nie wlicza się dochodów (przychodów) opodatkowanych w sposób zryczałtowany na zasadach określonych w tej ustawie.
Za osobę samotnie wychowującą dzieci uważa się jednego z rodziców albo opiekuna prawnego, jeżeli osoba ta jest panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem albo osobą, w stosunku do której orzeczono separacje, w rozumieniu odrębnych przepisów. Za osobę samotnie wychowującą dzieci uważa się również osobę pozostającą w związku małżeńskim, jeżeli jej małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności.
W ustawie o PIT wymieniono osoby, którym przysługuje status osób samotnie wychowujących dzieci, odwołując się zarówno do stanu cywilno-prawnego osoby wychowującej dzieci, jak również do tego, że osoba ta musi faktycznie wychowywać dzieci samotnie, tj. bez wsparcia drugiego z rodziców dziecka. Wychowywać kogoś to - jak wynika z definicji słownikowej - zapewnić osobie niedorosłej osiągnięcie rozwoju fizycznego i psychicznego, zapewnić opiekę istocie niedorosłej i doprowadzić ją do samodzielności. Z kolei z istoty pojęcia - osoba samotnie wychowująca dziecko - wynika, że jest to osoba, która w określonej sytuacji, w określonym czasie zupełnie sama zajmuje się wychowaniem dziecka. Jednocześnie o samotnym wychowaniu dziecka nie musi przesądzać orzeczenie sądowe o sprawowaniu władzy rodzicielskiej przez jedno z rodziców. Warunek taki jest decydujący tylko i wyłącznie w przypadku osób pozostających w związku małżeńskim. Natomiast w sytuacji, gdy żadne z rodziców nie jest pozbawione władzy rodzicielskiej, a oboje są stanu wolnego, zarówno jeden, jak i drugi może samotnie wychowywać dziecko. Przy czym prawo do omawianej preferencji będzie przysługiwało jedynie temu z rodziców (opiekunów prawnych), który faktycznie w roku podatkowym samotnie wychowywał dziecko, czyli sprawował nad nim stałą opiekę, zamieszkując z nim. Spełnienie tylko jednej przesłanki, tj. statusu cywilnego rodzica (opiekuna prawnego), w sytuacji gdy nie wiąże się z okolicznością samotnego wychowywania dziecka, nie daje prawa z omawianego sposobu opodatkowania dochodów.
W analizowanej sytuacji podatnik jest kawalerem żyjącym w nieformalnym związku z matką dziecka. Razem prowadzą wspólne gospodarstwo domowe i wspólnie wychowują swoje dziecko. Brak jest więc podstaw do skorzystania przez podatnika z możliwości rozliczenia się z podatku dochodowego od osób fizycznych w sposób przewidziany dla osoby samotnie wychowującej dziecko.
Interpretacja indywidualna dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 30 maja 2008 r. (nr IPPB1/415-461/08-2/MO).
EWA MATYSZEWSKA