STAN FAKTYCZNY
Urząd miasta wystąpił do organu podatkowego o interpretację w zakresie VAT. Wskazał, że pobiera opłaty roczne za użytkowanie wieczyste gruntów, które zostały ustanowione przed 1 maja 2004 r. Jak podkreśliło miasto, ustawa o gospodarce nieruchomościami nie pozwala na swobodne manipulowanie wysokością opłat. Aktualizacja wysokości opłat za użytkowanie wieczyste gruntu może nastąpić jedynie w przypadku wzrostu wartości nieruchomości. Natomiast VAT jako podatek obciążający konsumenta powinien być doliczony do tych opłat. Zatem, zdaniem wnioskodawcy, wysokość tych opłat, wynikająca z ustawy o gospodarce nieruchomościami, powinna być traktowana jako wartość netto.
UZASADNIENIE
Organ podatkowy uznał stanowisko miasta za błędne. W jego ocenie pobierana przez podmioty ustanawiające użytkowanie wieczyste opłata z tytułu użytkowania wieczystego, wyliczona zgodnie z przepisami ustawy o gospodarce nieruchomościami, stanowi kwotę brutto, a VAT jest zawarty w tej opłacie. W pierwszym wyroku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie uznał, że skarga zasługuje na uwzględnienie. Zdaniem sądu zdarzenia, które miały miejsce przed 1 maja 2004 r., kiedy nie podlegały w ogóle opodatkowaniu VAT, nie mogą wywoływać skutku w postaci opodatkowania opłat za użytkowanie wieczyste. W związku z tym jako bezzasadne uznał operowanie pojęciem ceny brutto w odniesieniu do opłat rocznych za użytkowanie wieczyste, określonych przed 1 maja 2004 r. W konsekwencji bezpodstawne jest wliczanie do ich wysokości 22-proc. stawki VAT.
Wyrok ten został skasowany przez Naczelny Sąd Administracyjny i sprawa znów trafiła do sądu I instancji. Zgodnie z wytycznymi NSA sąd uznał, że skarga jest zasadna, choć stanowisko skarżącego okazało się nieprawidłowe. Organ dokonał błędnej wykładni art. 29 ust. 1 oraz art. 8 ust. 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm.) WSA powołał się na wykładnię przepisów zawartą w uchwale Naczelnego Sądu Administracyjnego z 8 stycznia 2007 r., sygn. akt I FPS 1/06 (opubl. ONSAiWSA 2007/2/27). Tym samym sad zgodził się, że oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste stanowi dostawę towarów, o której mowa w art. 7 ust. 1 tej ustawy, a nie świadczenie usług, do którego odnosi się art. 8 ust. 1. W wyniku ustanowienia prawa użytkowania wieczystego dochodzi bowiem do ekonomicznego przeniesienia władztwa nad gruntem (towarem - w rozumieniu art. 2 pkt 6 ustawy) na rzecz użytkownika wieczystego, co pozwala mu rozporządzać nim jak właściciel. Znajduje to wyraz w swobodzie korzystania z gruntu i czerpania z niego pożytków w sposób taki jak w przypadku właściciela tego gruntu. Jak również w możliwości przeniesienia takiego władztwa na inny podmiot, tak jak ma to miejsce w przypadku dokonywania sprzedaży gruntu przez właściciela.
Konsekwencją stanowiska, że oddanie nieruchomości w użytkowanie wieczyste stanowi dostawę towarów, będzie stwierdzenie, że w przypadku gdy taka czynność nastąpiła przed 1 maja 2004 r. (tj. przed tym dniem dokonano wpisu prawa użytkowania wieczystego w księdze wieczystej na podstawie zawartej w formie aktu notarialnego umowy o ustanowieniu tego prawa), nie podlega ona obecnie VAT. W przypadku dostawy towarów zasadą jest bowiem, że obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wydania towaru (art. 19 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług). W momencie zaś ustanowienia użytkowania wieczystego ta czynność nie podlegała opodatkowaniu. Tym samym opłaty dotyczące czynności niepodlegającej opodatkowaniu nie mogą być objęte podatkiem od towarów i usług po wejściu w życie nowej regulacji prawnej.
Wyrok WSA w Olsztynie z 26 czerwca 2008 r., niepublikowany
SYGN. AKT I SA/OI 182/08
Aleksandra Tarka