Odesłanie do odrębnych przepisów
Ustawodawca nakłada na podatników podatku dochodowego od osób fizycznych obowiązek prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów w sposób zapewniający ustalenie dochodu (straty), podstawy opodatkowania i wysokości należnego podatku, zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów.
Rozporządzenie zawiera szczegółowy katalog dowodów księgowych jakie może zastosować podatnik przy zapisach w księdze, w tym również dokumentujących wydatki, które stanowią koszty uzyskania przychodów. Jako najbezpieczniejsze rozwiązanie wskazać należy dokumentowanie wydatków, zgodnie z przepisami rozporządzenia.
Dowody poniesienia kosztów zgodnie z księgą przychodów i rozchodów
Podatnicy prowadzący księgę przychodów i rozchodów powinni dokumentować koszty uzyskania przychodów dowodami księgowymi wskazanymi w rozporządzeniu.
Pośród nich znajdują się:
- faktury VAT, faktury VAT marża, faktury VAT RR, faktury VAT MP
- dokumenty celne
- rachunki, faktury korygujące i noty korygujące
- dzienne zestawienia dowodów (faktur dotyczących sprzedaży) sporządzone do zaksięgowania ich zbiorczym zapisem
- noty księgowe
- dowody przesunięć
- dowody opłat pocztowych i bankowych
- inne dowody opłat, w tym książeczki opłat
- inne dokumenty zawierające dane wymagane dla dowodu księgowego
- dowody wewnętrzne, o ile zostały zaopatrzone w datę, podpisane przez osobę realizującą wydatek i określają: przy zakupie - nazwę towaru oraz ilość, cenę jednostkową i wartość, a w innych przypadkach - przedmiot operacji gospodarczych i wysokość kosztu.
Należy pamiętać, że dowody wewnętrzne mogą dokumentować jedynie zdarzenia wymienione w rozporządzeniu (np. zakup w jednostkach handlu detalicznego materiałów pomocniczych, diety i inne należności za czas podróży służbowej pracowników, opłaty skarbowe, sądowe i notarialne, wydatki związane z parkowaniem samochodu).
Warto również zwrócić uwagę, że w określonych sytuacjach przepisy nakładają na podatników obowiązek prowadzenia dodatkowych ewidencji:
- środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych
- wyposażenia
- przebiegu pojazdu
- kart przychodów pracowników.
Postępowanie podatkowe
Podkreślić również należy znaczenie przepisów ogólnego prawa podatkowego dla dokumentowania kosztów uzyskania przychodów. Przepisy ordynacji podatkowej przewidują możliwość dopuszczenia jako dowodu wszystkiego, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem.
Dowodami w postępowaniu podatkowym mogą być oprócz ksiąg podatkowych, również deklaracje, zeznania świadków, opinie biegłych, materiały i informacje zebrane w wyniku oględzin, informacje podatkowe.
Nie jest to jednak katalog zamknięty, bowiem podatnik chcąc wykazać zasadność zaliczenia wydatku do kosztów podatkowych powinien powoływać wszelkie dostępne, prawnie dopuszczalne dowody.
Dokumentowanie kosztów w ocenie sądów
Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 3 czerwca 2009 r., sygn. akt II FSK 242/2008 stwierdził:
„Prawidłowo Wojewódzki Sąd Administracyjny przyjął, że kosztem uzyskania przychodów może być także wydatek potwierdzony innym niż dokument księgowy dowodem. Nietrafne jest zatem stanowisko organu podatkowego, że prawidłowa wykładnia art. 22 ust. 1 u.p.d.o.f. zakłada wykazanie kosztu tylko za pomocą dowodu z dokumentu. Przepis ten ograniczenia takiego nie zawiera. Wymóg posiadania określonego dokumentu na konkretnego rodzaju wydatek dotyczy tylko dokonywania zapisów w księdze przychodów i rozchodów”.
W wyroku z 25 września 2009r., sygn. akt I SA/Bk 168/09 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku orzekł:
„Czym innym jest rzetelne prowadzenie ksiąg podatkowych w oparciu o dokumenty spełniające określone wymagania formalne wymienione w rozporządzeniu w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów, a czym innym dokumentowanie poniesienia kosztów uzyskania przychodów na etapie postępowania podatkowego. To, że określony dokument nie mógł stanowić podstawy do dokonania zapisu w księdze podatkowej (np. paragon) nie może automatycznie oznaczać, iż nie może on stanowić dowodu dokumentującego poniesienie wydatku w rozumieniu przepisów o.p. w trakcie prowadzonego postępowania podatkowego”.
Podstawa prawna:
- art. 24a ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych,
- § 12 ust. 3, § 13 i § 14 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów,
- art. 180 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa.