Uchwała NSA z 12 grudnia jest niewątpliwie niekorzystna dla podatników. Czy NSA ma rację?
Witold Adamowicz: Trudno zgodzić się z poglądem NSA. Sprawa jest od dłuższego czasu kontrowersyjna, warto jednak przypomnieć argumenty opowiadające się za możliwością zaliczenia spornych wydatków w poczet kosztów podatkowych.
Moim zdaniem, ponoszone przez spółkę wydatki związane z obsługą kredytu zaciągniętego na wypłatę dywidendy należy traktować jako wydatek związany z prowadzoną działalnością gospodarczą
Jest ona bowiem podejmowana z myślą o osiągnięciu zysku. Ten sam cel przyświeca udziałowcom, których kapitał zaangażowany jest w funkcjonowanie spółki.
Tak więc w sytuacji, gdy spółka zobowiązana do wypłaty dywidendy nie jest w posiadaniu wystarczających środków własnych na uregulowanie tego zobowiązania, to zaciągnięty kredyt nie tylko zabezpieczy źródło przychodów, jakim jest prowadzona przez spółkę działalność gospodarcza, ale również zapobiegnie utracie płynności finansowej.
Chciałbym zwrócić uwagę, że poniesiony przez spółkę wydatek podatnika należy oceniać w szerszym kontekście, biorąc pod uwagę zasady racjonalności, ekonomii działania, czy właśnie związek z działalnością gospodarczą spółki.
Polecamy: Dywidenda w formie niepieniężnej
Polecamy: Koszty uzyskania przychodów bezpośrednie i pośrednie
Czy uchwała jednoznacznie rozstrzygnie problem na niekorzyść podatników?
Na to pytanie trudno odpowiedzieć. Jednak w mojej opinii restrykcyjna interpretacja przepisów podatkowych nie jest uzasadniona. Nie budzi bowiem wątpliwości praktyka zaliczania do kosztów podatkowych odsetek od kredytów, zaciąganych w związku z bieżącą działalnością gospodarczą spółki.
Możliwe jest więc odwrócenie sytuacji - spółka, dysponująca ograniczonymi własnymi środkami finansowymi, przeznacza je na wypłatę dywidendy wspólnikom, zaś bieżącą działalność finansuje z kredytu. W takiej sytuacji nie byłoby podstaw do kwestionowania kosztów z tytułu płaconych odsetek.
W sytuacji przeznaczenia środków z kredytu na sfinansowanie dywidendy, istnieje natomiast realne ryzyko zakwestionowania zaliczenia kosztów odsetek jako kosztów podatkowych. Teoretycznie bezpieczniej byłoby zatem przesunąć środki będące w posiadaniu spółki na wypłatę dywidendy.
Jednak planowanie tego typu operacji jedynie ze względu na ewentualne ryzyko podatkowe wydaje się godzić w zasady racjonalności. Ponadto, co podkreślała spółka w postępowaniu interpretacyjnym w sprawie, na tle której zapadła uchwała, wycofywanie kapitału zaangażowanego już w działalność gospodarczą mogłoby spowodować po jej stronie niepożądane konsekwencje w postaci obowiązku uiszczenia kar umownych, odszkodowań wobec kontrahentów itp. Generują się więc niepotrzebne koszta.
Zajęcie przez poszerzony skład NSA stanowiska negatywnego dla podatnika dziwi tym bardziej, że linia orzecznicza w tym zakresie wydawała się być już ugruntowana.
Jako przykłady pozytywnych dla podatników rozstrzygnięć można przytoczyć wyroki zarówno sądów wojewódzkich, (np. WSA Wrocław z 3 lutego 2011 r. I SA/Wr 1422/10, WSA Warszawa z 28 listopada 2008 r., III SA/Wa 1976/08 oraz z 13 lipca 2007 r.; III SA/Wa 382/07 i 14 grudnia 2010 r., III SA/Wa 2524/10; WSA Poznań 18 listopada 2010 r., I SA/Po 750/10; WSA Gdańsk 8 grudnia 2009 r., I SA/Gd 733/09), jak i samego NSA (np. wyroki z 10 czerwca 2009 r., II FSK 234/08; z 14 lipca 2010 r., II FSK 490/09; z 21 września 2010 r., II FSK 2118/09).
Również tzw. doktryna dość jednogłośnie opowiadała się za zaliczeniem odsetek od kredytów zaciągniętych na wypłatę dywidendy do kosztów podatkowych. Wydane w ostatnim czasie wyroki NSA, odchodzące od tej wykładni (np. z 2 lutego 2011 r., II FSK 1653/09, z 20 maja 2011 r., II FSK 85/10) stanowiły zapowiedź jej przełamania, co przypieczętowała ostatecznie wczorajsza uchwała NSA.
Póki jednak nie dysponujemy pisemnym uzasadnieniem uchwały, trudno jest definitywnie odnosić się do podniesionych przez sąd argumentów.
Niemniej jednak, istnieją mocne podstawy, by bronić stanowiska przeciwnego. W mojej opinii, sprawa nadal będzie budziła kontrowersje. Nie można też wykluczyć, tak jak stało się to w sprawie uchwały w sprawie tzw. „pakietów” medycznych, że w przyszłości problem zostanie przedstawiony do rozstrzygnięcia pełnemu składowi Izby Finansowej NSA.
Uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie w składzie 7 sędziów z 12 grudnia 2011 r. (sygn. II FPS 2/11).
Witold Adamowicz jest doradcą podatkowym, starszym menedżerem w dziale prawno-podatkowym PwC