Stosownie do art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej jako ustawa o CIT), kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1. Jak wynika z powyższego przepisu, aby wydatek mógł stanowić koszt podatkowy, jego poniesienie powinno mieć związek działalnością podatnika oraz nie powinien on być wymieniony w negatywnym katalogu wskazanym w art. 16 ust. 1 ustawy o CIT.
Płace zasadnicze oraz wszelkiego rodzaju premie, dodatki, wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych spełniają definicję podatkowego kosztu uzyskania przychodów. W szczególności premie dla pracowników, które motywują ich do pracy bezpośrednio wpływają na efekty finansowe pracodawcy. Należy również zauważyć, że przepisy ustawy o CIT nie przewidują wprost wyłączenia z kosztów uzyskania przychodów wydatków na premie (nagrody) dla pracowników.
Na podstawie art. 15 ust. 4g ustawy o CIT, należności z tytułów, o których mowa w art. 12 ust. 1 i 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej jako ustawa o PIT), oraz zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego wypłacane przez zakład pracy stanowią koszty uzyskania przychodów w miesiącu, za który są należne, pod warunkiem że zostały wypłacone lub postawione do dyspozycji w terminie wynikającym z przepisów prawa pracy, umowy lub innego stosunku prawnego łączącego strony.
W przypadku uchybienia temu terminowi do należności tych stosuje się art. 16 ust. 1 pkt 57. Zgodnie z tym przepisem, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów niewypłaconych, niedokonanych lub niepostawionych do dyspozycji wypłat, świadczeń oraz innych należności z tytułów określonych w art. 12 ust. 1 i 6, art. 13 pkt 2 i 4-9 oraz w art. 18 ustawy o PIT, świadczeń pieniężnych z tytułu odbywania praktyk absolwenckich, o których mowa w ustawie o praktykach absolwenckich, a także zasiłków pieniężnych z ubezpieczenia społecznego wypłacanych przez zakład pracy, z zastrzeżeniem art. 15 ust. 4g.
Polecamy: Monitor Księgowego – prenumerata
Zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy o PIT, za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.
Mając na względzie, premie stanowią dla pracowników przychód ze stosunku pracy, o którym mowa w art. 12 ust. 1 ustawy o PIT, dla oceny momentu zaliczenia w koszty uzyskania przychodów przedmiotowych wydatków zastosowanie znajdzie przywołany art. 15 ust. 4g ustawy o CIT. Aby móc określić moment zaliczenia wydatków z tytułu premii do kosztów uzyskania przychodów, należy przede wszystkim ustalić moment, na który stały się one należne. Jednocześnie zaznaczenia wymaga, że ustawodawca pozostawił zwrot "za który są należne", zawarty w art. 15 ust. 4g ustawy o CIT, niedookreślonym. Stąd konieczna jest analiza jego znaczenia na bazie wykładni literalnej. Słownik języka polskiego definiuje słowo „należny”, jako: „przysługujący komuś lub czemuś”.
Z uwagi na brak definicji „należnego wynagrodzenia” w ustawie podatkowej - w oparciu o wykładnię literalną za uzasadnione wydaje się zatem przyjęcie, że o „należnym” wynagrodzeniu można mówić wówczas, gdy należności te zostały ustalone (przesądzone) lub są niesporne (również co do wysokości) (por. interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 30.09.2014 r., znak IPPB5/423-630/14-2/AS).
Wobec powyższego, kluczowy dla rozpoznania momentu zaliczenia wydatków na premię do kosztów uzyskania przychodów będzie moment podjęcia decyzji o przyznaniu premii, a nie sam okres, za który premia ta jest przyznawana. Na ten moment bowiem należności przysługujące z tytułu premii zostają ustalone, tj. staną się należne, zgodnie z art. 15 ust. 4g ustawy o CIT. Niemniej jednak należy zaznaczyć, iż zgodnie z ww. przepisem, należności wypłacane przez zakład pracy stanowią co prawda koszty uzyskania przychodów w miesiącu, za który są należne, jednakże pod warunkiem że zostały wypłacone lub postawione do dyspozycji w terminie wynikającym z przepisów prawa pracy, umowy lub innego stosunku prawnego łączącego strony. Istotnym pozostaje więc ustalenie terminu wypłaty premii oraz realizacja płatności w tym terminie.
W przypadku wypłaty pracownikowi premii rocznej w terminie późniejszym niz ustalony z pracodawcą będzie skutkował zaliczeniem wydatku z tego tytułu do koszów uzyskania przychodów w miesiącu jej faktycznej wypłaty (por. np. interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 7.12.2015 r., znak IPPB6/4510-348/15-2/AK).
Tomasz Pastuszka, Konsultant Podatkowy w ECDDP Sp. z o.o.