Projekt zmian w Ordynacji podatkowej: zawieszenie biegu przedawnienia zobowiązania podatkowego z powodu wszczęcia kontroli celno-skarbowej. Fiskus zyska nową broń – wszczęcie kontroli pod byle pretekstem i możliwość przeciągania jej w nieskończoność.
Zmiany w ordynacji podatkowej – wywrócenie zasad przedawnienia podatku
Art. 70 Ordynacji podatkowej wskazuje na pięcioletni termin przedawnienia zobowiązania podatkowego (od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku). Jednocześnie są wymienione okoliczności, które przerywają lub zawieszają bieg przedawnienia.
Nowy projekt zmian w prawie zakłada, że zawieszenie biegu przedawnienia podatku zostanie radykalnie rozszerzone. Stanie się tak na skutek wszczęcia kontroli celno-skarbowej.
Najważniejsze pytanie w tej kwestii – jakiego skutku można się spodziewać w praktyce? Niestety, dotychczasowe doświadczenia pokazują skłonność fiskusa do nadużywania podobnych przepisów.
Organy podatkowe mogą stać się skłonne do wszczynania kontroli celno-skarbowej bez podstaw merytorycznych, jedynie w celu zawieszenia terminu przedawnienia podatku. Taka kontrola może być wszczęta tuż przed nastąpieniem skutku przedawnienia.
Kolejny możliwy skutek to przeciąganie kontroli celno-skarbowej. Organy podatkowe nie będą już związane terminem przedawnienia podatku, stracą motywację do szybkiego zakończenia sprawy. Kontrola celno-skarbowa uzyska szansę na wydłużanie się latami, a zobowiązanie podatkowe nie przedawni się.
Dotychczasowe nadużycia – zarzuty karno-skarbowe, aby podatek się nie przedawnił
Organy podatkowe, tak jak wszystkie inne organy państwowe, mogą niekiedy nadużywać uprawnień. Taką praktykę można zaobserwować m.in. w odniesieniu do przepisu przewidującego zawieszenie przedawnienia podatku z powodu wszczęcia postępowania karno-skarbowego (art. 70 par. 6 pkt 1 Ordynacji podatkowej).
Sposobem fiskusa na zapobiegnięcie przedawnieniu podatku jest obecnie instrumentalne wszczynanie postępowań o przestępstwa lub wykroczenia skarbowe, również gdy nie ma ku temu uzasadnionych podstaw. Na bezprawność takiej praktyki zwrócił uwagę m.in. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku sygn. II FSK 1014/21. Zgodnie z tym orzeczeniem:
„(…) sąd pierwszej instancji nie dokonał odpowiedniej analizy sprawy pod kątem ustalenia, czy wszczęcie postępowania karnego skarbowego (…) nie miało na celu wyłącznie stworzenia warunków formalnych do przyjęcia wystąpienia zawieszenia biegu terminu przedawnienia na podstawie ww. przepisu.”
Powyższy fragment wyroku wskazuje na tendencję fiskusa do bezzasadnego wszczynania odrębnych postępowań tylko po to, aby zobowiązanie podatkowe nie przedawniło się. Zapowiadane zmiany w prawie oznaczają radykalne zwiększenie możliwości tego rodzaju bezprawnych praktyk.
Wszczęcie kontroli celno-skarbowej jest potencjalnie łatwiejsze niż wskazanie zarzutów karno-skarbowych. Skutek w obu przypadkach byłby taki sam. Zobowiązanie podatkowe nie przedawni się. Jako bonus pozostanie wszczęta kontrola karno-skarbowa, która może potencjalnie ciągnąć się latami. Tak długo jak potrwa kontrola, podatek się nie przedawni.
Ograniczanie przedawnienia podatku może być niezgodne z Konstytucją - wyrok TK
Trybunał Konstytucyjny w orzeczeniu sygn. P 30/11 wskazuje, ze poprawne regulacje dotyczące przedawniania zobowiązań podatkowych muszą stabilizować relacje społeczne poprzez ustanowienie klarownych reguł w tym zakresie. Jednocześnie konieczne jest nałożenie ram czasowych na organy podatkowe, poprzez wymuszenie dochodzenia należności podatkowych w określonych ramach czasowych.
Proponowane zmiany w Ordynacji podatkowej są co najmniej wątpliwe z punktu widzenia zgodności z Konstytucją. Jeśli organy podatkowe zaczną stosować nowy przepis na zasadzie dowolności, to ilość kontroli celno-skarbowych może znacząco wzrosnąć, a szansa na przedawnienie podatku stanie się w dużej mierze fikcją.