rada
Jeśli zakup nakładów nastąpi od osoby fizycznej, która nie jest podatnikiem VAT, i u tej osoby nie powstanie obowiązek w tym podatku, transakcja ta będzie podlegała pcc. Obowiązek podatkowy z tytułu tej transakcji ciąży na spółce i to ona będzie zobowiązana do zapłaty pcc i złożenia deklaracji. Niektóre z organów podatkowych zajmowały w tej sprawie odmienne stanowisko. Szczegóły - w uzasadnieniu.
uzasadnienie
Spółka zwraca nakłady poniesione przez najemcę, osobę fizyczną w lokalu należącym do spółki. Zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego, jeżeli wynajmujący zdecyduje się zatrzymać ulepszenia, to jest zobowiązany do zapłaty na rzecz najemcy sumy odpowiadającej wartości ulepszeń w chwili zwrotu. Zatem w ramach takiej umowy najemca zbywa przysługujące mu prawo majątkowe, które posiada wobec tych nakładów i które może być przedmiotem obrotu gospodarczego. Oznacza to więc, że sprzedaż nakładów jest niczym innym jak sprzedażą prawa majątkowego. To, że zwrot nakładów stanowi zakup prawa majątkowego, oznacza, iż na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług zwrot nakładów stanowi świadczenie usług.
Stanowisko to jest potwierdzone licznymi opiniami zarówno doktryny prawa podatkowego, jak i przez organy podatkowe. Przykładowo - w interpretacji przepisów prawa podatkowego z 17 sierpnia 2010 r. (nr ITPP1/443-677/10/DM) czytamy:
Należy zatem stwierdzić, iż zbycie nakładów poniesionych na wybudowanie obiektu budowlanego na cudzym gruncie nie może zostać uznane za odpłatną dostawę towarów, gdyż nie mamy tu do czynienia z odrębną rzeczą, która mogłaby stanowić towar. Niemniej jednak podmiot, który poniósł nakłady, dysponuje pewnym prawem do poniesionych nakładów i może to prawo przenieść na rzecz innego podmiotu. Wskazać zatem należy, iż nakład jest prawem majątkowym, które może być przedmiotem obrotu gospodarczego. Z tych też względów przeniesienie za wynagrodzeniem kosztów inwestycji na właściciela nieruchomości należy traktować jako świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ww. ustawy.
Wobec powyższego należy stwierdzić, że sprzedaż nakładów stanowi świadczenie usług, podlega zatem opodatkowaniu VAT - jeżeli oczywiście sprzedawca będzie podatnikiem VAT.
Co prawda, umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych zasadniczo są opodatkowane podatkiem od czynności cywilnoprawnych, jednak sprzedaż dokonywana w obrocie profesjonalnym - a więc pomiędzy podmiotami gospodarczymi - jest praktycznie wyłączona z opodatkowania pcc. Czynność cywilnoprawna (inna niż umowa spółki i jej zmiana) nie podlega bowiem opodatkowaniu pcc, jeżeli przynajmniej jedna ze stron z tytułu jej dokonania jest:
• opodatkowana VAT,
• zwolniona z VAT, z wyjątkiem:
- umowy sprzedaży i zamiany, których przedmiotem jest nieruchomość lub jej część albo prawo użytkowania wieczystego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub prawo do miejsca postojowego w garażu wielostanowiskowym lub udział w tych prawach,
- umowy sprzedaży udziałów i akcji w spółkach handlowych.
Użyty zwrot: (...) jeżeli przynajmniej jedna ze stron z tytułu dokonania tej czynności jest opodatkowana VAT lub zwolniona z VAT - oznacza, że w każdym konkretnym przypadku należy ustalić, czy dana czynność powoduje powstanie obowiązku w VAT w stosunku do jednej ze stron danej czynności. Sprzedaż nakładów będzie podlegała opodatkowaniu VAT, jeżeli przyjmiemy założenie, że sprzedający nakłady (najemca) jest podatnikiem VAT. Jeżeli u sprzedawcy powstanie obowiązek w VAT z tytułu sprzedaży (jest podatnikiem VAT), to czynność ta nie będzie podlegała pcc. Wyłączenie to dotyczy także sytuacji, w której sprzedaż nakładów podlegałaby opodatkowaniu VAT ze stawką zw. (tj. ze zwolnieniem z VAT).
Z kolei jeżeli przyjmiemy założenie, że najemca nie prowadzi działalności gospodarczej i nie jest podatnikiem VAT, po jego stronie nie powstanie obowiązek w VAT. W konsekwencji sprzedaż nakładów będzie podlegała pcc u nabywcy tych nakładów. Nie ma znaczenia, tzn. nie wyłącza opodatkowania pcc, fakt, że nabywca tych nakładów jest podatnikiem VAT. Nabywca nie jest bowiem obowiązany do rozliczenia VAT z tytułu tej transakcji.
Ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych zawiera szeroki katalog czynności podlegających zwolnieniu z tego podatku. Zwolnienia z pcc są wymienione w art. 9 ustawy. Spora część tych zwolnień odnosi się do nieruchomości, jednak zwolnienia te nie obejmują sprzedaży nakładów. Wobec tego czynność sprzedaży nakładów będzie podlegała pcc. Obowiązek podatkowy w przypadku umowy sprzedaży ciąży na kupującym, czyli na spółce, i powstaje z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej. Stawka podatku wyniesie 1% wartości rynkowej zakupionych nakładów.
Deklarację w sprawie pcc należy złożyć w terminie 14 dni od dnia zawarcia umowy. W tym samym terminie należy również wpłacić podatek. Właściwym organem podatkowym w sprawie czynności przeniesienia własności rzeczy lub praw majątkowych (czyli w tym przypadku przeniesienia własności nakładów) jest naczelnik urzędu skarbowego właściwy ze względu na miejsce zamieszkania lub adres siedziby spółki.
Jednocześnie warto zauważyć, że organy podatkowe zajmują czasami korzystniejsze dla podatnika stanowisko, uznając, że czynność sprzedaży nakładów nie podlega pcc. Przykładowo - w postanowieniu w sprawie interpretacji prawa podatkowego z 25 lipca 2005 r., nr P-I/436/3/EW/05, Podlaski Urząd Skarbowy stwierdził:
(...) ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych zawiera zamknięty katalog czynności cywilnoprawnych, które podlegają opodatkowaniu tym podatkiem. Czynność polegająca na rozliczeniu nakładów przy sprzedaży nieruchomości zabudowanej, w przypadku gdy nakłady na tę nieruchomość poniósł jej nabywca (wierzytelność należna Spółce z tytułu rozliczenia nakładów poniesionych na budynek produkcyjny została potrącona z kwoty należnej małżonkom Pani S. i Panu S. z tytułu ww. umowy sprzedaży zawartej dnia 23 lutego 2005 r.), nie jest wymieniona w tym katalogu, zatem dokonanie tej czynności nie powoduje powstania obowiązku podatkowego w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych.
W przytoczonej interpretacji urząd skarbowy nie zakwalifikował sprzedaży nakładów jako sprzedaży praw majątkowych. Dlatego w sytuacji gdyby koszt podatku od czynności cywilnoprawnych był znaczny, powinni Państwo rozważyć wystąpienie do organu skarbowego o indywidualną interpretację przepisów prawa podatkowego, z powołaniem się na argumentację zawartą w ww. interpretacji.
• art. 1, art. 2, art. 4 pkt 1, art. 6 ust. 1 pkt 1 lit. c), art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. b), art. 9, art. 10 ust. 1, art. 13 ustawy z 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych - j.t. Dz.U. z 2010 r. Nr 101, poz. 649; ost.zm. Dz.U. z 2010 r. Nr 149, poz. 996
Barbara Szymańska
konsultant podatkowy