Czy od zasądzonej odprawy rentowej należy pobrać zaliczkę

RADA

Od zasądzonej przez sąd odprawy rentowej należy potrącić zaliczkę na podatek dochodowy. Kwota 2100 zł jest kwotą brutto, zakładając, że jest to kwota odprawy bez odsetek. Obliczając zaliczkę, należy uwzględnić koszty uzyskania przychodu w wysokości podstawowych pracowniczych kosztów za jeden miesiąc (w 2009 r. 111,25 zł). Wypłacona odprawa rentowa nie jest podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Wypłacone odsetki od zaległej odprawy rentowej są zwolnione z opodatkowania podatkiem dochodowym oraz ze składek ZUS.

UZASADNIENIE

Pracownikowi spełniającemu warunki uprawniające do renty z tytułu niezdolności do pracy lub emerytury, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na rentę lub emeryturę, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia (art. 92¹ Kodeksu pracy). Pracownik, który otrzymał odprawę, nie może ponownie nabyć do niej prawa. Jest to świadczenie jednorazowe. Pracownik spełni podstawowy warunek otrzymania odprawy, gdy faktycznie przejdzie na rentę. Nie wystarczy tylko uzyskać prawa do renty. Wysokość odprawy ustala się tak samo jak ekwiwalent pieniężny za urlop (§ 2 ust. 1 pkt 7 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy). Co do zasady odprawa przysługuje w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia, ale przepisy szczególne mogą przewidywać wyższe jej wielkości. Przykładowo art. 62b ustawy o zakładach opieki zdrowotnej stanowi, że pracownikowi publicznego zakładu opieki zdrowotnej przechodzącemu na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy przysługuje jednorazowa odprawa w wysokości:

1) jednomiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli był zatrudniony krócej niż 15 lat;

2) dwumiesięcznego wynagrodzenia po 15 latach pracy;

3) trzymiesięcznego wynagrodzenia po 20 latach pracy.

Odprawa staje się wymagalna w dacie przejścia na emeryturę lub rentę. W przypadku niewypłacenia jej w terminie należy doliczyć odsetki.

Odprawa jako przychód ze stosunku pracy

Odprawa rentowa podlega opodatkowaniu zarówno gdy zostanie wypłacona przez pracodawcę dobrowolnie, jak i gdy zasądzi ją sąd. Nie znajdzie tu zastosowania zwolnienie z art. 21 ust. 1 pkt 3 updof. Przepis ten stwierdza, że wolne od podatku są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z odrębnych przepisów. Zwolnienie to dotyczy odszkodowań i zadośćuczynień, a odprawa rentowa nie jest tego typu świadczeniem. W rozumieniu updof odprawę rentową traktujemy jako przychód ze stosunku pracy. Bez znaczenia jest to, że w momencie wypłaty odprawy stron nie łączy już stosunek pracy. Przychód ze stosunku pracy powstaje w momencie wypłaty odprawy.

Jeżeli pracodawca dokonał wypłaty odprawy przelewem, momentem uzyskania przychodu ze stosunku pracy jest moment wypłaty (obciążenia rachunku pracodawcy), a nie dzień, w którym wynagrodzenie wpłynie na rachunek pracownika (interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 17 czerwca 2008 r., nr IPPB2/415-496/08-2/AS).

WAŻNE!

Odprawę rentową traktujemy jako przychód ze stosunku pracy. Bez znaczenia jest to, że w momencie wypłaty stron nie łączy już stosunek pracy. Przychód ten powstaje w momencie wypłaty odprawy.

Koszty uzyskania przy obliczaniu zaliczki

Organy podatkowe potwierdzają, że przy obliczaniu zaliczki na podatek od wypłacanej odprawy rentowej zakład pracy ma prawo zastosować koszty uzyskania przychodów w miesięcznej wysokości z miesiąca wypłaty odprawy, nawet jeżeli wypłata odprawy ma miejsce po ustaniu zatrudnienia. Tak uznał m.in. Naczelnik Urzędu Skarbowego w Rykach w postanowieniu z 25 sierpnia 2006 r., nr PD/415-16/06.

Jak wynika z art. 92¹ § 1 Kodeksu pracy - pracownikowi spełniającemu warunki uprawniające do renty z tytułu niezdolności do pracy lub emerytury, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na rentę lub emeryturę, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia. Wypłacone świadczenie ma więc ścisły związek ze stosunkiem pracy; gdyby ten nie istniał, zobowiązanie do wypłaty by nie powstało. Odprawa rentowa jest świadczeniem, które może otrzymać tylko pracownik, gdyż jego podstawą jest stosunek pracy. Wobec tego wypłacona odprawa rentowa stanowi wynagrodzenie ze stosunku pracy i dlatego też, w przypadku jej wypłaty, mimo że została wypłacona po ustaniu zatrudnienia, należy zastosować koszty uzyskania przychodu w wysokości przysługującej pracownikowi, w miesięcznej wysokości z miesiąca wypłaty odprawy.

WAŻNE!

Przy obliczaniu zaliczki na podatek od wypłacanej odprawy rentowej zakład pracy ma prawo zastosować koszty uzyskania przychodów w miesięcznej wysokości z miesiąca wypłaty odprawy, nawet jeżeli wypłata odprawy ma miejsce po ustaniu zatrudnienia.

Zakład pracy może zastosować podstawową normę miesięcznych kosztów uzyskania przychodów (w 2009 r. 111,25 zł), nawet jeżeli uzyskujący odprawę w okresie zatrudnienia korzystał z miesięcznych kosztów dla dojeżdżającego (w 2009 r. 139,06 zł). Z dniem ustania zatrudnienia traci moc oświadczenie pracownika, na podstawie którego zakład pracy stosował podwyższoną normę miesięcznych kosztów uzyskania przychodów. Przy tym, obiektywnie biorąc, po ustaniu zatrudnienia pracownik nie może już dojeżdżać do pracy. Ten argument również przemawia za tym, aby przy wypłacie odprawy zakład pracy nie stosował podwyższonej normy kosztów dla dojeżdżającego.

PRZYKŁAD

Pracownik przeszedł na rentę z dniem 1 czerwca 2009 r. Z tego powodu z dniem 31 maja 2009 r. ustało jego zatrudnienie w zakładzie pracy. W okresie zatrudnienia do rozliczenia wynagrodzenia pracownika pracodawca stosował koszty uzyskania dla dojeżdżającego (miesięcznie 139,06 zł). Wypłata odprawy rentowej nastąpiła 1 czerwca. Przy pobraniu zaliczki od tej odprawy zakład pracy prawidłowo zastosował koszty miesięczne w wysokości podstawowej, czyli 111,25 zł.

Wypłacona odprawa rentowa nie jest natomiast podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (§ 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe). Odprawa ta nie jest również zaliczana do podstawy ubezpieczenia zdrowotnego. Przy wypłacie odprawy rentowej zakład pracy powinien więc pobrać wyłącznie zaliczkę (w 2009 r. według stawki 18%). Podstawą jej wyliczenia jest przychód pomniejszony o miesięczne koszty uzyskania przychodu według podstawowej normy (111,25 zł). Przy obliczaniu zaliczki od odprawy pracodawca nie powinien potrącać również 1/12 kwoty wolnej (w 2009 r. 46,34 zł), nawet jeżeli potrącenie to stosował przy rozliczaniu wynagrodzeń tej osoby w trakcie zatrudnienia. Z dniem ustania zatrudnienia traci moc oświadczenie pracownika, na podstawie którego zakład pracy dokonywał takiego potrącenia.

PRZYKŁAD

Pracownik przeszedł na rentę z dniem 1 września 2008 r. Z tego powodu z dniem 31 sierpnia 2008 r. ustało jego zatrudnienie w zakładzie pracy. Wypłata odprawy rentowej nastąpiła dopiero 2 lutego 2009 r. po uprawomocnieniu się wyroku sądowego w tej sprawie. Kwota odprawy wynosiła 2100 zł brutto. Przy pobraniu zaliczki od tej odprawy zakład pracy prawidłowo zastosował koszty w wysokości 111,25 zł. Zaliczka wynosić więc będzie 358 zł = (2100 - 111,25 zł) x 18% = 1989 zł (po zaokrągleniu) x 18%. Uzyskany przychód z tytułu odprawy były pracownik rozliczy w zeznaniu rocznym za 2009 r. jako przychód ze stosunku pracy (będzie to PIT-37, przy założeniu, że osoba ta w 2009 r. oprócz odprawy rozliczanej ze stosunku pracy uzyskała wyłącznie rentę). Zakład pracy będzie musiał rozliczyć wypłaconą odprawę w deklaracji PIT-4R składanej za 2009 r.

Odsetki od zaległej odprawy

W odróżnieniu od samej odprawy rentowej odsetki od nieterminowo wypłaconej odprawy są zwolnione od podatku na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 95 updof. Przepis ten stanowi, że zwolnione z opodatkowania są odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty wynagrodzeń i świadczeń ze stosunku pracy. Od odsetek z tytułu świadczeń ze stosunku pracy nie naliczamy także składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Takie stanowisko zajął Prezes ZUS w piśmie z 7 marca 2001 r. (znak: FUu 077-7/01), po uzgodnieniu stanowiska z Ministerstwem Pracy i Polityki Społecznej (pismo z 23 listopada 2000 r., znak: U.520-333/2000).

WAŻNE!

Odsetki od nieterminowo wypłaconej odprawy są zwolnione od podatku na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 95 updof.

• art. 92¹ ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy - j.t. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. Nr 58, poz. 485

• art. 12 ust. 1, art. 21 ust. 1 pkt 95, art. 31 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. Nr 69, poz. 587

• § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe - Dz.U. Nr 161, poz. 1106; ost.zm. Dz.U. z 2004 r. Nr 43, poz. 2434

Tomasz Król

konsultant ds. podatkowych