RADA
W związku z likwidacją laptopa kosztem uzyskania przychodu będzie jego nieumorzona wartość początkowa. Natomiast zwrócona gotówka za zakup tego laptopa będzie przychodem. Jeżeli nabyty przez Panią program komputerowy nie był niezbędny do uruchomienia komputera, to nie powinien zostać zakwalifikowany jako jego ulepszenie. Szczegóły w uzasadnieniu.
UZASADNIENIE
Ze stanu faktycznego wynika, że zakupiła Pani laptop, który został wprowadzony do ewidencji środków trwałych. W związku z jego awaryjnością został on zwrócony sprzedawcy. Sprzedawca zaś wystawił fakturę korygującą i zwrócił gotówkę wydatkowaną na jego zakup.
Zwrot laptopa spowoduje likwidację tego środka trwałego (wycofanie go z ewidencji środków trwałych).
Nie uznaje się za koszty uzyskania przychodów strat w środkach trwałych oraz wartościach niematerialnych i prawnych, w części pokrytej sumą odpisów amortyzacyjnych (art. 23 ust. 1 pkt 5 updof).
Nie stanowią również kosztów uzyskania przychodów straty powstałe w wyniku likwidacji nie w pełni umorzonych środków trwałych, jeżeli środki te utraciły przydatność gospodarczą na skutek zmiany rodzaju działalności (art. 23 ust. 1 pkt 6 updof). Ponieważ w Pani przypadku likwidacja środka trwałego nie wynika ze zmiany rodzaju działalności, to powyższe wyłączenie nie ma zastosowania. W związku z tym nieumorzona wartość początkowa laptopa jako strata związana z likwidacją tego środka trwałego będzie u Pani kosztem uzyskania przychodu. Jednocześnie zwrócona gotówka wydatkowana uprzednio na zakup tego laptopa będzie Pani przychodem. Wynika to z faktu, że do przychodów nie zalicza się tylko tych zwróconych wydatków, które nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów. W związku z tym w Pani sytuacji do przychodów należy zaliczyć zwrócone wydatki na nabycie środka trwałego, którego część wartości początkowej została zamortyzowana, a pozostała, nieumorzona część wartości początkowej została zaliczona do kosztów jako strata z tytułu likwidacji tego środka trwałego.
Jeżeli chodzi o zakup programu komputerowego, to dopiero gdyby program ten był niezbędny do uruchomienia laptopa i mógł być zainstalowany tylko w tym laptopie, wydatki na jego nabycie należałoby traktować jako wydatki na ulepszenie laptopa, zwiększające jego wartość początkową.
Jeżeli zaś program ten nie był niezbędny do uruchomienia laptopa, to nie należało wydatków poniesionych na jego nabycie traktować jako wydatków na ulepszenie. Jeżeli program komputerowy nie został nabyty przez Panią jako licencja, powinien zostać zaliczony bezpośrednio do kosztów w momencie poniesienia tego wydatku. Ponieważ w praktyce programy komputerowe są nabywane jako licencja, w związku z tym powinny być traktowane jako wartość niematerialna i prawna.
Potwierdza to stanowisko zawarte w piśmie Naczelnika Urzędu Skarbowego Wrocław-Krzyki z 8 listopada 2006 r. nr PD I 415/1/105/06, w którym stwierdzono, że:
(...) podatnik zakupił do swojej kancelarii prawnej dwa programy komputerowe, które nie są programami startowymi, a jedynie dodatkowymi. W związku z tym, iż program komputerowy nie jest programem niezbędnym do uruchomienia komputera i ze swej istoty może być zainstalowany w każdym komputerze, nie stanowi on wraz z komputerem jednego środka trwałego. Nie jest on jednak, z uwagi na definicję środka trwałego, odrębnym środkiem trwałym. Analizy wymaga problem zaliczenia programu komputerowego do wartości niematerialnych i prawnych. W oparciu o przepis art. 22b ust. 1 updof należy stwierdzić, iż program komputerowy nie stanowi odrębnej kategorii praw majątkowych, w związku z czym mieści się on w kategorii autorskich praw majątkowych oraz licencji. Aby jednak programy komputerowe można było zaliczyć do wartości niematerialnych i prawnych, ich nabyciu powinno towarzyszyć przeniesienie autorskich praw majątkowych do tych programów lub udzielenie licencji na korzystanie z tych programów. Stosownie do przepisów ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych prawo autorskie chroni utwory (dzieła) będące dobrem niematerialnym (mimo materialnego ucieleśnienia). W myśl art. 52 ust. 1 ww. ustawy, jeżeli w umowie sprzedaży tego wyraźnie nie zaznaczono, sprzedaż egzemplarza utworu nie powoduje przejścia na nabywcę autorskich praw majątkowych. Stosownie do art. 65 ww. ustawy w braku wyraźnego postanowienia o przeniesieniu prawa uważa się, że twórca udzielił licencji. Zakupienie przez podatnika programu komputerowego w praktyce jest więc udzieleniem licencji na korzystanie z programu. W związku z powyższym program komputerowy, jeżeli został nabyty jako licencja, powinien być zaliczany do wartości niematerialnych i prawnych. Ponieważ w przedmiotowej sprawie koszt poszczególnych programów komputerowych nie przekracza 3 500,00 zł, może być on zaliczony do kosztów uzyskania przychodów.
Jeżeli w Pani sytuacji program komputerowy był programem niezbędnym do uruchomienia komputera i ze swej istoty mógł być zainstalowany tylko w tym laptopie, rzeczywiście wydatki na jego nabycie powinny zwiększać jego wartość początkową. Musiałyby być jednak spełnione oba te warunki łącznie, tj. jego niezbędność do uruchomienia laptopa i przeznaczenie tylko do tego laptopa.
W innych przypadkach zakwalifikowanie programu komputerowego jako ulepszenia komputera należy uznać za błędne i dokonać odpowiednich korekt. Gdyby program komputerowy został nabyty jako licencja, powinien być zakwalifikowany jako wartość niematerialna i prawna. Wówczas w związku z likwidacją laptopa, w którym był zainstalowany (instalacja mogła dotyczyć tylko jednego laptopa), nastąpi również likwidacja tej wartości niematerialnej i prawnej. Kosztem uzyskania przychodu będzie w tym przypadku nieumorzona wartość początkowa tego programu.
W przypadku zaś gdyby program komputerowy nie został nabyty jako licencja, to wydatki na jego nabycie powinny być zaliczone bezpośrednio do kosztów. Wówczas likwidacja laptopa nie spowoduje żadnych konsekwencji w stosunku do tego programu, bowiem wydatki na jego nabycie zostały już zaliczone do kosztów w momencie ich poniesienia.
• art. 14 ust. 3 pkt 3a, art. 22b ust. 1, art. 23 ust. 1 pkt 5 i 6 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 192, poz. 1378
Krzysztof Rustecki
ekspert w zakresie podatków dochodowych