Oprócz ulgi ustawa ta wprowadziła mechanizmy umożliwiające ubieganie się o umorzenie zaległości podatkowych bądź o zwrot podatku w odniesieniu do dochodów zagranicznych osiąganych w latach 2002-2007, a podlegających rozliczeniu metodą odliczenia proporcjonalnego (niekorzystną).
Niekorzystne umowy podatkowe zostały podpisane m.in. z Wielką Brytanią (do 2006 r.), USA, Rosją, Belgią, Danią, Finlandią, Holandią, Islandią, Australią.
Ulga abolicyjna polega na odliczeniu od podatku kwoty równej podatkowi „dopłacanemu” w Polsce od dochodów osiąganych za granicą i podlegających w Polsce rozliczeniu.
Jej istotą jest więc wyrównanie wysokości podatku płaconego przy rozliczaniu dochodów zagranicznych metodą odliczenia proporcjonalnego z obciążeniami podatkowymi, które trzeba byłoby ponieść, gdyby dochody te zostały rozliczone metodą wyłączenia z progresją (korzystną).
Celem tej ulgi jest zatem ujednolicenie podatkowych obciążeń podatników osiągających dochody za granicą - niezależnie od metody unikania podwójnego opodatkowania przewidzianej w umowie z krajem, w którym dochody te zostały osiągnięte.
Ulga abolicyjna dotyczy dochodów zagranicznych osiąganych w roku 2008 oraz w latach następnych. Jednak pomimo, iż została wprowadzona z mocąwsteczną, to nie narusza Konstytucji RP, gdyż jest dla podatnikówkorzystna.
Prawo do tej ulgi przysługuje podatnikom, którzy osiągnęli dochody wymienione w art. 27g ustawy o PIT. Są to dochody, osiągane ze źródła przychodów w postaci „pracy”. Zgodnie z definicją zawartą w art. 2 pkt 1 ustawy abolicyjnej, przychodami z pracy są dochody (przychody):
- osiągane poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ze źródeł, o których mowa w art. 12 ust. 1 (stosunek pracy i stosunki pokrewne), art. 13 (działalność wykonywana osobiście) i 14 (działalność gospodarcza) ustawy o PIT
- z praw majątkowych w zakresie praw autorskich i praw pokrewnych w rozumieniu odrębnych przepisów, z wykonywanej poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej działalności artystycznej, literackiej, naukowej, oświatowej i publicystycznej, z wyjątkiem dochodów (przychodów) uzyskanych z tytułu korzystania z tych praw lub rozporządzania nimi;
Możliwość skorzystania z ulgi nie została uzależniona od tego, czy ww. dochody z pracy osiągnięte za granicą zostały opodatkowane w państwie źródła. Nie ma też znaczenia fakt zawarcia przez Polskę (bądź nie) z państwem źródła umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania. Najważniejsze jest to, czy dochody zagraniczne podlegają opodatkowaniu w Polsce przy zastosowaniu metody odliczenia proporcjonalnego. Należy podkreślić, że metoda ta ma również zastosowanie w przypadku, gdy z danym państwem Polska nie zawarła umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania.
Z ulgi abolicyjnej nie można skorzystać w odniesieniu do podatkunależnego od dochodów osiąganych w tzw. rajach podatkowych, czylikrajach lub na terytoriach stosujących szkodliwą konkurencję podatkową.
Aktualnie wykaz tych państw i terytoriów zawiera rozporządzenie Ministra Finansów z 16 maja 2005 r. w sprawie określenia krajów i terytoriów stosujących szkodliwą konkurencję podatkową dla celów podatku dochodowego od osób fizycznych
Jak liczy się kwotę ulgi? Trzeba wyliczyć kwotę hipotetycznego podatku, jaki przypadałby do zapłaty przy zastosowaniu metody wyłączenia z progresją i porównać ją z wysokością podatku wyliczonego z zastosowaniem metody odliczenia proporcjonalnego. Różnica pomiędzy tymi kwotami to wielkość przysługującej ulgi abolicyjnej.
Przez pierwsze półrocze 2008 r. pan Kowalski pracował w Belgii na postawie umowy o pracę zawartej z belgijskim pracodawcą . Jego dochód (w przeliczeniu na złote) wyniósł 40 000 zł, natomiast zapłacony w Belgii podatek wyniósł (po przeliczeniu na złote) 4000 zł. W Polsce pan Kowalski zarobił 20 000 zł. Chcąc wyliczyć wysokość przysługującej ulgi abolicyjnej pan Kowalski dokonał następujących obliczeń:
1) obliczył podatek przy zastosowaniu metody odliczenia proporcjonalnego. Wysokość podatku od sumy dochodów polskich i belgijskich obliczonego według skali wyniosła 12 500 zł. Po odliczeniu podatku zapłaconego w Belgii podatek do zapłaty w Polsce wyniósł 8500 zł.
2) obliczył hipotetyczny podatek przy zastosowaniu metody wyłączenia z progresją. Jego wysokość wyniosła 4100 zł.
3) wyliczył kwotę przysługującej ulg, która wyniesie 4400 zł (8500 zł – 4100 zł). Podatek po odliczeniu ulgi wyniesie 4100 zł – czyli tyle, ile wynosiłby w przypadku zastosowania przy jego wyliczaniu metody wyłączenia z progresją.
Ulga abolicyjna podlega odliczeniu w zeznaniu rocznym. W nowych wzorach zeznań rocznych mających zastosowanie do rozliczenia za 2008 r. na odliczenie tej ulgi została przewidziana specjalna rubryka.
Wprowadzając ulgę abolicyjną nie przewidziano możliwości korzystania zniej w trakcie roku podatkowego. O jej wartość nie można zatempomniejszyć wysokości płaconych zaliczek na podatek dochodowy(niezależnie od tego czy są one pobierane przez płatnika, czy teżodprowadza je samodzielnie podatnik).
Takie rozwiązanie nie jest z pewnością korzystne dla podatników. Skutkuje bowiem koniecznością „dopłacania” w trakcie roku podatkowego podatku obliczanego z zastosowaniem metody odliczenia proporcjonalnego, podczas gdy odliczenie z tytułu ulgi abolicyjnej będzie można uwzględnić dopiero w zeznaniu rocznym. Tym samym nie został wyeliminowany mechanizm „kredytowania” przez podatników budżetu państwa poprzez „zawyżone” zaliczki na podatek dochodowy.
Należy podkreślić, że jeśli umowa dwustronna zawarta z państwem, z którego pochodzą dochody podatnika przewiduje metodę odliczenia proporcjonalnego (bądź metoda ta ma zastosowanie na podstawie polskich przepisów podatkowych z uwagi na brak stosownej umowy), to przy obliczaniu zaliczek na podatek dochodowy nie ma możliwości samowolnego „zastąpienia” tej metody znacznie korzystniejszą metodą wyłączenia z progresją
Obliczenie zaliczki na podatek bez uwzględnienia dochodów zagranicznych ze względu na przyszłe zastosowanie ulgi abolicyjnej w zeznaniu rocznym prowadzi do powstania zaległości z tytułu zaliczek. Wprawdzie zobowiązania te wygasają po dniu zapłaty podatku należnego za dany rok podatkowy, bądź po upływie terminu jego płatności, to jednak trzeba pamiętać, że organ podatkowy w dalszym ciągu zachowuje prawo do wydania decyzji obciążających odsetkami za zwłokę od tych zaległości. Ponadto powstałe w ten sposób uszczuplenia podatkowe mogą skutkować odpowiedzialnością karną skarbową.
Ministerstwo Finansów o uldze abolicyjnej.
Tabela państw, z którymi Polska zawarła umowy w sprawie unikania podwójnego opodatkowania ze wskazaniem metody unikania podwójnego opodatkowania:
Kraje od A do E
Kraje od F do Z
Wykaz i teksty umów o unikaniu podwójnego opodatkowania
(źródło: Ministerstwo Finansów)
Anna Welsyng
Radca prawny, doradca podatkowy
kancelaria welsyng.pl