Zasiedzenie nieruchomości w PIT
W przypadku osób fizycznych, konieczne jest odwołanie się do ustawy z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jednolity: Dz.U. 2019 poz. 1813, dalej jako ustawa o PSD). Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 3 tej ustawy, nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej tytułem zasiedzenia podlega przepisom o podatku od spadków i darowizn. Jest to kluczowe dla kwestii opodatkowania zasiedzenia nieruchomości w PIT, ze względu na katalog wyłączeń zawarty w art. 2 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jednolity: Dz.U. 2020 poz. 1426, dalej jako ustawa o PDOF). Zgodnie z pkt 3 wskazanego przepisu, ustawy tej nie stosuje się do przychodów podlegających przepisom o podatku od spadków i darowizn.
Biorąc zatem pod uwagę powyższe regulacje należy wskazać, iż nabycie nieruchomości w drodze zasiedzenia przez osobę fizyczną nie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Nie oznacza to jednak, iż nabywający własność nieruchomości w ten sposób jest zwolniony od jakichkolwiek obowiązków podatkowych – należy bowiem rozpatrzyć kwestię zasiedzenia na gruncie podatku od spadków i darowizn.
Polecamy: PIT 2020. Komentarz
Polecamy: CIT 2020. Komentarz
Zasiedzenie nieruchomości w CIT
Do wystąpienia odmiennych skutków dojdzie w przypadku podatników CIT. Jak wynika z przytoczonych wyżej regulacji ustawy o PSD, podatek od spadków i darowizn dotyczy osób fizycznych – przepisy te nie znajdą zatem zastosowania w stosunku do osób prawnych oraz innych jednostek traktowanych jako podatnicy CIT na gruncie ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jednolity: Dz.U. 2020 poz. 1406, dalej jako ustawa o PDOP). Z tego powodu należy rozpatrzyć kwestię wystąpienia obowiązku podatkowego na gruncie ustawy o PDOP.
Ustawa ta nie zawiera definicji przychodu, wskazując jedynie w art. 12 otwarty katalog przysporzeń należących do tej kategorii. Kwestia zdefiniowania „przychodu” była jednak wielokrotnie poruszana w orzecznictwie sądów administracyjnych, które jednolicie wskazywały, że „(…) co do zasady przychodem jest każda wartość wchodząca do majątku podatnika, powiększającą jego aktywa, mającą definitywny charakter, którą może on rozporządzać jak własną.” (wyrok NSA z 30.01.2020 r., sygn. akt: II FSK 2150/18; podobnie NSA w wyrokach: z 09.01.2020 r., sygn. akt: II FSK 360/18; z 19.07.2019 r., sygn. akt: II FSK 2229/17). Biorąc pod uwagę wskazane rozumienie pojęcia przychodu, nie sposób pominąć, że w przypadku zasiedzenia nieruchomości, aktywa podatnika ulegają powiększeniu, a także nabywa on nieruchomość na własność. Wydaje się, iż zostaje także spełniony wymóg definitywnego charakteru przysporzenia. Na tej podstawie należy wskazać, iż zasiedzenie nieruchomości będzie prowadziło do wystąpienia po stronie podatnika przychodu w CIT.
Stanowisko takie jest prezentowane przez organy podatkowe. Jak wskazał Dyrektor Krajowej Administracji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 06.08.2020 r (znak: 0111-KDIB2-1.4010.190.2020.1.AM): „Nabycie nieruchomości przez zasiedzenie jest formą nieodpłatnego przysporzenia majątkowego, a wartość nieruchomości nabytej przez zasiedzenie należy traktować jako wartość otrzymanej nieodpłatnie rzeczy. Tym samym, nabycie poprzez zasiedzenie nieruchomości, będzie stanowiło przysporzenie majątkowe, które podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych.” Zdaniem organu podatkowego zasiedzenie nieruchomości, prowadzi zatem do powstania po stronie podatnika przychodu z tytułu tzw. nieodpłatnych świadczeń (art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o PDOP). Zgodnie z art. 12 ust. 5 ustawy o PDOP (na przepis ten wskazuje także organ podatkowy w przytoczonej interpretacji), wartość rzeczy lub praw otrzymanych nieodpłatnie, określa się co do zasady na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca ich uzyskania. Przychodem podatnika będzie zatem rynkowa wartość nieruchomości podlegającej zasiedzeniu.
Podsumowanie
Jak wynika z powyższej analizy, skutki podatkowe zasiedzenia nieruchomości będą rozbieżne, w zależności od statusu podmiotu. W przypadku osób fizycznych, nabycie takie będzie podlegało reżimowi podatku od spadków i darowizn i w związku z tym będzie wyłączone z zakresu regulacji ustawy o PDOF. W przypadku podatników CIT, zasiedzenie nieruchomości doprowadzi natomiast do powstania przychodu z tytułu nieodpłatnego świadczenia, w wysokości wartości rynkowej nieruchomości.
Bartosz Suławko, Kierownik zespołu ds. podatków bezpośrednich w ECDP TAX Żuk Komorniczak i Wspólnicy sp.k.