Zmiana przepisów dot. składki na ubezpieczenie zdrowotne i jej rozliczania w PIT
Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw przewiduje zmiany w 22 różnych ustawach, w tym w:
- ustawie 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1128, z późn. zm.), dalej: „ustawa PIT”, oraz
- ustawie z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 1398, z późn. zm.), dalej: „ustawa o NFZ”,
Składka zdrowotna (podstawa wymiaru i odliczenie w PIT) - jak jest obecnie?
Obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne, funkcjonujące w Polsce od 1998 roku na zasadach określonych przez przepisy ustawy o NFZ. Zgodnie z art. 79 tej ustawy składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 9% podstawy wymiaru składki (co do zasady). Składka jest miesięczna i niepodzielna.
Podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne w 2021 r. dla:
1) osób, które prowadzą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych,
2) osób, które prowadzą działalność w zakresie wolnego zawodu w rozumieniu przepisów ustawy o ryczałcie, a także osób prowadzących działalność,
3) w zakresie wolnego zawodu, z której przychody są przychodami z działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych,
4) wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej,
5) osób, które korzystają z ulg w składkach na ubezpieczenia społeczne (ulga na start, preferencyjne składki, mały ZUS plus),
6) osób współpracujących z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność lub korzystającymi z ulg,
stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa niż 4 242,38 zł (75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia). Przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw, włącznie z wypłatami z zysku, w czwartym kwartale 2020 r. wyniosło 5 656,51 zł. Składka na ubezpieczenie zdrowotne w 2021 r. nie może być zatem niższa od kwoty 381,81 zł (tj. 9% podstawy wymiaru składki).
Kwota składki opłaconej w roku podatkowym bezpośrednio przez podatnika zgodnie z przepisami ustawy o NFZ, lub pobrana w roku podatkowym przez płatnika zgodnie z tymi przepisami, podlega odliczeniu od podatku na zasadach określonych w art. 27b ustawy PIT. Odliczenie realizowane jest już na etapie obliczania zaliczek na podatek. Dotyczy to zarówno zaliczek obliczanych samodzielnie przez podatników, jak i pobieranych przez płatników, np. zakłady pracy, organy rentowe.
W przypadku gdy składka na ubezpieczenie zdrowotne obliczona przez płatnika, o którym mowa w art. 85 ust. 1-13 ustawy o NFZ, zgodnie z przepisami art. 79 i 81 ustawy o NFZ, jest wyższa od zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych obliczonej przez tego płatnika zgodnie z przepisami ustawy PIT, składkę obliczoną za poszczególne miesiące obniża się do wysokości tej zaliczki.
Podstawa wymiaru składki zdrowotnej - jak będzie od 2022 roku? 9% składki od wszystkich oprócz przedsiębiorców płacących podatek liniowy
Projekt wprowadza zmiany w zakresie wysokości składki zdrowotnej opłacanej przez przedsiębiorców. Projekt zakłada, że podstawą wymiaru tej daniny będą (co do zasady) rzeczywiste dochody przedsiębiorcy w miejsce stałej opłaty ryczałtowej.
Dochód będzie podstawą wymiary składki dla osób opłacających podatek dochodowy na zasadach określonych według skali podatkowej (art. 27 ustawy PIT), według 19% stawki podatku (art. 30c ustawy PIT) i opłacających podatek dochodowy z kwalifikowanych praw własności intelektualnej (art. 30ca ustawy PIT). Dochód ten, za rok kalendarzowy, będzie ustalany jako różnica między osiągniętymi przychodami, w rozumieniu ustawy PIT, a poniesionymi kosztami uzyskania tych przychodów, w rozumieniu tej ustawy, pomniejszony o kwotę opłaconych w tym roku składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, jeżeli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów. Roczna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne nie będzie mogła być niższa od kwoty stanowiącej iloczyn liczby miesięcy w roku kalendarzowym podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu i minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w dniu pierwszego stycznia danego roku.
W trakcie roku składka na ubezpieczenie zdrowotne będzie wpłacana od dochodu ustalonego narastająco jako różnica między przychodem a kosztami uzyskania przychodów. Tak ustalony dochód będzie pomniejszany o sumę dochodów ustalonych za miesiące poprzedzające i o różnicę między sumą składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, zapłaconych od początku roku, a sumą składek odliczonych w poprzednich miesiącach. Dochód nie będzie pomniejszany o składki, które zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.
Podstawa wymiaru składki za dany miesiąc nie będzie mogła być niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w dniu pierwszego stycznia danego roku.
Roczne rozliczenie składki na ubezpieczenie zdrowotne
Roczne rozliczenie składki na ubezpieczenie zdrowotne nastąpi po zakończeniu roku. W przypadku, gdy suma wpłaconych za poszczególne miesiące roku kalendarzowego składek na ubezpieczenie zdrowotne przez ubezpieczonego będzie wyższa od rocznej składki na ubezpieczenie zdrowotne ustalonej od rocznej podstawy, to ubezpieczonemu będzie przysługiwał zwrot kwoty stanowiącej różnicę między sumą wpłaconych za poszczególne miesiące roku kalendarzowego składek na ubezpieczenie zdrowotne a roczną składką na ubezpieczenie zdrowotne ustaloną od rocznej podstawy. Zwrot będzie następował na wniosek ubezpieczonego.
Ryczałtowcy
Z kolei dla osób opłacających ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, istotna dla wysokości składki zdrowotnej (9%) będzie kwota rocznych przychodów. Dla firm o rocznych przychodach do 60 tys. zł miesięczna podstawa składki zdrowotnej wyniesie 60% przeciętnego wynagrodzenia, dla przychodów do 300 tys. zł 100% przeciętnego wynagrodzenia, a dla wyższych 180% przeciętnego wynagrodzenia.
Karta podatkowa
Natomiast dla osób stosujących opodatkowanie w formie karty podatkowej, podstawę wymiaru miesięcznej składki zdrowotnej (w wysokości 9%) stanowić będzie kwota minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w dniu pierwszego stycznia danego roku.
Podstawa wymiaru składki za dany miesiąc nie będzie mogła być niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w dniu pierwszego stycznia danego roku
Dla pozostałych osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą, w tym dla osób współpracujących z osobami prowadzącymi działalność pozarolniczą, podstawą wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne będzie kwota przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”.
Podatek liniowy
Wysokość składki zdrowotnej od „liniowców” od 2022 r. wynosić będzie 4,9%.
W ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 1398, z późn. zm.) po art. 79 dodany ma zostać nowy art. 79a w brzmieniu:
„Art. 79a. 1. Składka na ubezpieczenie zdrowotne osób prowadzących działalność pozarolniczą, o których mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1, 3, 4 i 5 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz w art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców, opłacających podatek dochodowy na zasadach określonych w art. 30c ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1128, 1163, 1243 i 1551) wynosi 4,9 % podstawy wymiaru składki, jednak nie mniej niż kwota odpowiadająca 9%:
1) minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w dniu pierwszego stycznia tego roku, w przypadku składki obliczanej od miesięcznej podstawy jej wymiaru;
2) iloczynu liczby miesięcy w roku kalendarzowym podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu i minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w dniu pierwszego stycznia tego roku, w przypadku składki obliczanej od rocznej podstawy jej wymiaru.
2. Przepis ust. 1 stosuje się również w przypadku, gdy ubezpieczony, o którym mowa w ust. 1 opłaca w tym samym roku kalendarzowym podatek dochodowy na zasadach określonych w art. 30ca ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.";
Likwidacja odliczenia od podatku składki zdrowotnej
Projekt zakłada również likwidację przepisów, które w obecnym stanie prawnym stanowią podstawę odliczenia od podatku PIT składki na ubezpieczenie zdrowotne w wysokości 7,75% podstawy jej wymiaru. Uchylony zostanie art. 27b ustawy o PIT.
Uchylenie tych regulacji skutkuje koniecznością dostosowania przepisów określających zasady obliczania zaliczek na podatek zarówno przez płatników podatku dochodowego od osób fizycznych, jak i podatników tego podatku.
Ulga na dzieci - skutki uchylenia art. 27b ustawy PIT
Przepis art. 27f ustawy PIT określa zasady korzystania podatkowej ulgi na dzieci. Ulga ta odliczana jest od podatku obliczonego według skali podatkowej, po uprzednim jego pomniejszeniu o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne, o której mowa w art. 27b ustawy PIT. Wysokość odliczenia dotyczy obojga rodziców, opiekunów prawnych dziecka albo rodziców zastępczych pozostających w związku małżeńskim. Kwotę tę podatnicy mogą odliczyć od podatku w częściach równych lub w dowolnej proporcji przez nich ustalonej (ust. 4).
W przypadku, gdy kwota przysługującej ulgi przekracza kwotę podatku, od którego jest odliczana, podatnikowi przysługuje „dodatkowy zwrot”. Odpowiada on różnicy między kwotą przysługującego podatnikowi odliczenia a kwotą odliczoną w zeznaniu podatkowym. Dodatkowy zwrot nie może jednak przekroczyć tej kwoty składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne, które podlegają odliczeniu od podatku dochodowego od osób fizycznych lub zostały zapłacone od przychodów objętych zerowym PIT dla młodych.
W związku z planowanym uchyleniem od 2022 roku art. 27b ustawy PIT, składki na ubezpieczenie zdrowotne, o których mowa w tym przepisie, nie będą już brane pod uwagę przy ustalaniu wysokości dodatkowego zwrotu. Konsekwencją powyższego jest korekta brzmienia ust. 1 i 9 w art. 27f w zakresie w jakim przepisy te odwołują się do składek na ubezpieczenie zdrowotne.