Taka sytuacja ma miejsce, kiedy rolnik ryczałtowy osiągnie za rok obrotowy obroty na poziomie 1.200.000 EUR. Wynika to wprost z art. 2 pkt 19 ustawy o VAT, zgodnie z którym pod pojęciem rolnik ryczałtowy - rozumie się przez to rolnika dokonującego dostawy produktów rolnych pochodzących z własnej działalności rolniczej lub świadczącego usługi rolnicze, korzystającego ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy o VAT, z wyjątkiem rolnika obowiązanego na podstawie odrębnych przepisów do prowadzenia ksiąg rachunkowych.
Z kolei na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy o VAT zwalnia się od podatku dostawę produktów rolnych pochodzących z własnej działalności rolniczej, dokonywaną przez rolnika ryczałtowego oraz świadczenie usług rolniczych przez rolnika ryczałtowego.
Odwołanie się do wynikającego z odrębnych przepisów obowiązku prowadzenia ksiąg rachunkowych odnosi się do obowiązku wynikającego z art. 2 ust.1 pkt 2 ustawy o rachunkowości.
Zatem rolnik po osiągnięciu progu 1.200.000 EUR obrotów za rok obrotowy nie może korzystać ze zwolnienia od podatku i ze szczególnej procedury uzyskiwania zryczałtowanej rekompensaty zwrotu VAT zapłaconego przy nabyciu towarów i usług, a staje się czynnym podatnikiem, rozliczającym podatek na zasadach ogólnych.
Zatem rolnikiem ryczałtowym jest tylko ten rolnik, który:
- nie ma obowiązku prowadzenia ksiąg rachunkowych na podstawie ustawy o rachunkowości i
- nie zrezygnował z przysługującego mu zwolnienia od VAT.
Chcąc ustalić powyższą wielkość w złotówkach polskich, należy przemnożyć kwotę 1.200.000 euro przez średni kurs ogłoszony przez Narodowy Bank Polski, na dzień 30 września roku poprzedzającego rok obrotowy.
Przykład
Rolnik ryczałtowy w roku 2012 osiągnął obroty (sprzedaż netto) na poziomie 3.500.000 zł. Kurs średni EUR ogłoszony przez NBP na dzień 30 września 2012 r. wynosił 4,1138 zł/EUR. Zatem ustalenie obrotów w walucie EURO przebiega następująco: 3.500.000 zł : 4,1138 zł/EUR = 850.795 EUR.
Kwota nie przekroczyła 1.200.000 EUR i rolnik utrzymał status rolnika ryczałtowego.
Gdyby jednak w wyniku przeliczenia okazałoby się, że rolnik wartość 1.200.000 EUR przekroczył, to od 1 stycznia 2013 r. byłby zobowiązany po pierwsze do zaprowadzenia pełnych ksiąg rachunkowych oraz po drugie utraciłby status rolnika ryczałtowego i musiał zarejestrować się dla potrzeb podatku VAT jako podatnik VAT czynny.
4.936.560 zł - tyle wynoszą obroty za rok obrotowy 2012, których osiągnięcie wymaga założenia pełnych ksiąg rachunkowych od 1 stycznia 2013 r.
Kwotę limitu ustalono przemnażając 1.200.000 EUR i średniego kursu NBP obowiązującego w dniu 30 września 2012 r. w wysokości 4,1138 zł/EUR.
Decyzję o ewentualnym zlekceważeniu powyższego obowiązku należy dokładnie przemyśleć, ponieważ sankcje za nieprowadzenie ksiąg rachunkowych mogą być dotkliwe, a jeszcze bardziej dotkliwe mogą być konsekwencje podatkowe nierozliczania się z podatku VAT w sytuacji utraty zwolnienia z mocy ustawy.
W świetle wyżej przytoczonego przepisu na potrzeby ustawy o VAT rolnicy ryczałtowi, czyli rolnicy posiadający gospodarstwo rolne w myśl ustawy o podatku rolnym, rolnicy prowadzący działy specjalne produkcji rolnej oraz osoby świadczące usługi rolnicze, zostali jednolicie potraktowani w przedmiocie momentu utraty zwolnienia w VAT i utraty statusu rolnika ryczałtowego. Warto w tym miejscu przypomnieć, że obowiązki ewidencjono-rachunkowe podatników, uzyskujących przychody z działów specjalnych produkcji rolnej, zostały uregulowane w ustawie o PIT, w sposób odmienny niż w ustawie o rachunkowości. Tym samym obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych na podstawie ustawy o rachunkowości tej grupy podatników nie dotyczy. Pomimo tego faktu, osiągnięcie lub nie obrotu na poziomie 1.200.000 EUR determinuje prawo podatnika do korzystania ze zwolnienia od podatku i ze szczególnej procedury uzyskiwania zryczałtowanego zwrotu podatku VAT.
Do takich wniosków doszedł Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 7 września 2012 r. (I FSK 1564/11). W uzasadnienie wyroku sąd stwierdził, że:
„W rozpoznawanej sprawie nie mają (..) zastosowania przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych , w także odnosząca się do tych przepisów uchwała składu siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 17 stycznia 2011r. sygn. akt II FPS 2/10. Nie ma bowiem wątpliwości w kwestii, iż każda z wymienionych ustaw, posługuje się własnymi pojęciami i definicjami. W szczególności, mająca zastosowanie w niniejszej sprawie, ustawa o VAT definiuje pojęcie działalności rolniczej ,nie wyodrębniając części tej działalności w osobny rodzaj, zawiera definicję rolnika ryczałtowego oraz określa warunki zwolnienia od podatku VAT. W pełni uprawniona jest zatem konstatacja , że wyłączenie ze statusu rolnika ryczałtowego, o którym mowa w art.2 pkt.19 ustawy o VAT , poprzez odwołanie się do wynikającego z odrębnych przepisów obowiązku prowadzenia ksiąg rachunkowych odnosi się do obowiązku wynikającego z art. 2 ust.1 pkt 2 ustawy o rachunkowości .
Ma to takie znaczenie, jak prawidłowo ocenił Sąd I instancji , że rolnik nie może korzystać ze zwolnienia od podatku i ze szczególnej procedury uzyskiwania zryczałtowanej rekompensaty zwrotu VAT zapłaconego przy nabyciu towarów i usług, a staje się czynnym podatnikiem rozliczającym podatek na zasadach ogólnych. Zastosowanie do rolników (producentów rolnych) kryterium wysokości przychodów , po osiągnięciu których tracą status rolnika ryczałtowego w podatku VAT , jest zgodne z przepisami wspólnotowymi.”
Sąd podkreślił, że „... pod pojęciem "odrębnych przepisów",do których odsyła ustawa o podatku od towarów i usług w art. 2 pkt 19, należy rozumieć przepisy ustawy o rachunkowości, jest podzielane przez doktrynę oraz orzecznictwo.”
Tym samym, sąd uznał, że niezależnie od tego w jakiej formie rolnik uzyskuje przychody z działalności rolniczej (działy specjalne produkcji rolnej czy gospodarstwo rolne), to po przekroczeniu poziomu obrotu za cały rok 1.200.000 EUR, od 1 stycznia roku następnego traci on status rolnika ryczałtowego i ma obowiązek zarejestrować się jako podatnik VAT czynny.