Wynikać to ma z art. 2 pkt 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, który stanowi, że nie podlegają temu podatkowi umowy sprzedaży rzeczy w postępowaniu egzekucyjnym lub upadłościowym.
Przepis ten jest literalnie interpretowany przez fiskusa w ten sposób, że nie odnosi się do praw, a tylko do rzeczy.
Wydaje się, że nie stanowi to problemu w odniesieniu do nieruchomości. Ale popularne w Polsce spółdzielcze prawo własności do lokalu pomimo, że jest tytułem prawnym do mieszkania, jest właśnie rodzajem prawa majątkowego.
Nie zmienia tego to, że właściciele takich mieszkań używają zwrotu „mam mieszkanie”. Jest to tylko pewien skrót myślowy. W istocie osoba taka jest właścicielem prawa majątkowego.
Przykład problemów jakie tu występują znajdziemy w interpretacji indywidualnej z 16 sierpnia 2010 r. Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu (nr ILPB2/436-112/10-2/AJ).
Organ podatkowy odpowiedział na pytanie, czy sprzedaż spółdzielczego prawa do lokalu w postępowaniu egzekucyjnym nie podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych zgodnie z art. 2 ust. 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych?
Podatnik nabył na drodze licytacji sądowej w postępowaniu egzekucyjnym spółdzielcze, własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego. Jego zdaniem czynność ta nie rodzi obowiązku podatkowego ponieważ spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu pomimo, że literalnie nie jest rzeczą, a jest prawem majątkowym ściśle związanym z nieruchomością.
Fiskus nie zgodził się z podatnikiem. Powołał się na literalne brzmienie art. 2 pkt 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych nie podlegają temu podatkowi umowy sprzedaży rzeczy w postępowaniu egzekucyjnym lub upadłościowym.
Użyte w przepisach ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych pojęcie rzeczy fiskus interpretuje zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego Przepis art. 45 k.c. stanowi, iż rzeczami są tylko przedmioty materialne. Dzielą się one na nieruchomości (gruntowe, budynkowe, lokalowe) i ruchomości.
Natomiast art. 46 k.p. precyzuje również, że nieruchomościami są części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności (grunty), jak również budynki trwale z gruntem związane lub części takich budynków, jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności.
Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego należy do ograniczonych praw rzeczowych (zob. art. 244 § 1 k.c.). Cechą charakterystyczną ograniczonych praw rzeczowych jest to, że są to prawa związane z rzeczą - w przypadku przedmiotowego prawa - z nieruchomością.
Szczegółowe unormowania dotyczące spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu zawarte są w ustawie z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych. Zgodnie z art. 172 ust. 1 tej ustawy spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu jest prawem zbywalnym, przechodzi na spadkobierców i podlega egzekucji.
Polecamy: Podatki 2011
Polecamy: Jak rozliczać koszty w czasie
Z tych przepisów organ podatkowy wyciągnął następujący wniosek:
„Nabycie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego w postępowaniu egzekucyjnym, na gruncie ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych kwalifikowane jest jako sprzedaż prawa majątkowego, a nie jako sprzedaż rzeczy i z tej przyczyny podlega temu podatkowi na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) w związku z art. 1 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.
Z uwagi na powyższe stwierdzić należy, że tylko licytacyjna sprzedaż lokalu mieszkalnego, co do którego spółdzielnia mieszkaniowa ustanowiła odrębną własność, jako sprzedaż rzeczy (nieruchomości), jest z mocy art. 2 pkt 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych zwolniona z podatku od czynności cywilnoprawnych.
Biorąc powyższe pod uwagę stwierdzić należy, iż licytacyjna sprzedaż spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego, nie korzysta ze zwolnienia określonego w art. 2 pkt 3 ww. ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, gdyż przedmiotem zbycia jest tu prawo, a nie rzecz. Tym samym Wnioskodawca na mocy art. 10 ust. 1 ww. ustawy był obowiązany, bez wezwania organu podatkowego, złożyć deklarację w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC-3) oraz obliczyć i wpłacić podatek w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego.”