Zakres czynności opodatkowanych podatkiem od czynności cywilnoprawnych zawiera art. 1 ustawy o od czynności cywilnoprawnych (zwanej dalej ustawą o PCC).
Katalog czynności objętych podatkiem PCC ma charakter zamknięty. Co oznacza, że transakcje które nie zostały wymienione przez ustawodawcę w art. 1 ww. ustawy nie podlegają opodatkowaniu PCC.
Należy zauważyć, iż jednakże to, że dana czynność została wskazana w katalogu zdarzeń opodatkowanych nie oznacza automatycznie, że w każdym przypadku jest ona objęta PCC. Ustawodawca przewidział bowiem sytuacje, w których czynność mieszcząca się zakresie przedmiotowym ustawy wyłączona jest z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych.
PCC od pożyczki – kiedy nie trzeba płacić podatku
Podsumowując, umowy sprzedaży rzeczy co do zasady podlegają opodatkowaniu PCC. Zatem jeśli ustawodawca nie przewidział dla danej sytuacji wyłączenia z opodatkowania, umowa zbycia rzeczy rodzi obowiązek zapłaty PCC. Co istotne, obowiązek zapłaty tej daniny spoczywa na kupującym (art. 4 pkt 1 ustawy o PCC).
Pojęcie rzeczy
Przez pojęcie rzeczy należy rozumieć przedmioty materialne (art. 45 ustawy Kodeks cywilny) Rzeczy dzielimy się na rzeczy ruchome i nieruchome.
Jak stanowi art. 46 Kodeksu cywilnego nieruchomościami są części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności (grunty), jak również budynki trwale z gruntem związane lub części takich budynków (lokale mieszkalne), jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności.
Kodeks cywilny nie definiuje natomiast pojęcia rzeczy ruchomych. Tym samym przyjmuje się, że rzeczami ruchomymi są przedmioty materialne nie będące nieruchomościami.
Postępowanie egzekucyjne
Ustaliliśmy już, że umowy sprzedaży rzeczy zasadniczo powodują obowiązek zapłaty podatku PCC. Pamiętać jednak należy, że w pewnych ściśle określonych przez ustawodawcę przypadkach umowa taka nie będzie objęta podatkiem PCC. Takie wyłączenie dotyczy m.in. sprzedaży rzeczy w postępowaniu egzekucyjnym (art. 2 pkt 3 ustawy o PCC).
Dla potrzeb wskazanego wyłączenia przez postępowanie egzekucyjne należy rozumieć postępowanie regulowane przepisami ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego. I tak, zgodnie z art. 998 § 1 ww. ustawy, po uprawomocnieniu się przybicia i wykonaniu przez nabywcę warunków licytacyjnych lub postanowieniu o ustaleniu ceny nabycia i wpłaceniu całej ceny przez Skarb Państwa sąd wydaje postanowienie o przysądzeniu własności. Prawomocne postanowienie o przysądzeniu własności przenosi własność na nabywcę.
Poczynione ustalenia prowadzą do wniosku, że nabycie w drodze egzekucji sądowej rzeczy (w tym również nieruchomości) nie podlega opodatkowaniu podatkiem PCC. Ponieważ transakcja taka jest wyłączona z opodatkowania PCC, nabywca nie jest tym samym zobowiązany do złożenia deklaracji dla potrzeb podatku PCC.
Małgorzata Breda, doradca podatkowy, kierownik zespołu podatku VAT
ECDDP Sp. z o.o.