Celem fundacji rodzinnej ma być zarządzanie posiadanym majątkiem i zapewnienie jego ochrony oraz spełnienie świadczeń na rzecz wskazanych przez fundatora beneficjentów, w szczególności pokrycie kosztów ich utrzymania lub kształcenia albo, w przypadku beneficjentów będących organizacją pożytku publicznego, wspieranie celów społecznie lub gospodarczo użytecznych.
Utworzenie fundacji rodzinnej
Do utworzenie fundacji rodzinnej będzie wymagane:
• złożenie oświadczenia fundatora o utworzeniu fundacji rodzinnej i ustalenie statutu;
• ustanowienie organów fundacji rodzinnej wymaganych przez ustawę albo statut;
• wniesienie przez fundatora mienia, przynajmniej w minimalnej kwocie 100 tys. zł;
• wpisanie do rejestru fundacji rodzinnych.
Fundacja będzie mogła zostać ustanowiona w akcie założycielskim lub w testamencie. Ustawa dla tych dokumentów, jak też dla statutu fundacji, ustalanego przez fundatora wymaga formy aktu notarialnego.
Nadto, polskie przepisy przewidują możliwość sporządzenia testamentu wyłącznie przez jedną osobę, co oznacza, że w takiej sytuacji, fundacja będzie mogła zostać ustanowiona wyłącznie przez samego testatora.
Fundacja powstanie z chwilą jej wpisu do rejestru fundacji rodzinnych. Zgłoszenie powinno nastąpić nie później niż w terminie 6 miesięcy od dnia sporządzania aktu założycielskiego lub otwarcia testamentu.
Fundator fundacji rodzinnej
Fundatorem fundacji rodzinnej będzie mogła być osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych, czyli osoba pełnoletnia i nie ubezwłasnowolniona całkowicie lub częściowo. Fundacja rodzinna będzie mogła być utworzona przez więcej niż jednego fundatora. Jeżeli fundacja rodzinna będzie miała więcej niż jednego fundatora, te osoby będą wykonywać prawa i obowiązki fundatora wspólnie, chyba że statut będzie stanowił inaczej. Fundator lub fundatorzy nie będą odpowiadać za zobowiązania fundacji rodzinnej.
Minimalny majątek fundacji rodzinnej
Fundacja będzie musiała być wyposażona przez fundatora w mienie o wartości przynajmniej 100.000 złotych. Fundusz operatywny fundacji rodzinnej ma stanowić mienie wniesione przez fundatora oraz nabyte po utworzeniu fundacji rodzinnej. Jeżeli jednak wskutek poniesionej przez fundację rodzinną straty wartość funduszu operatywnego wyniesie mniej niż 100 000 złotych, zysk w pierwszej kolejności będzie przeznaczony na uzupełnienie funduszu operatywnego.
Beneficjenci fundacji rodzinnej
Beneficjentami fundacji będą mogły być wyłącznie:
• osoby fizyczne lub
• organizacje pożytku publicznego, o której mowa w przepisach o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.
Beneficjenci fundacji rodzinnej lub grupy beneficjentów lub też sposób określenia beneficjentów powinien wynikać ze statutu fundacji. Nadto, fundator będzie miał obowiązek sporządzenia listy pierwszych beneficjentów w formie pisemnej. Po utworzeniu fundacji rodzinnej aktualizacji listy beneficjentów będzie dokonywał zarząd.
Beneficjenci fundacji będą mogli, zgodnie z wolą fundatora wyrażoną w statucie, otrzymać świadczenia od fundacji rodzinnej lub mienie po jej likwidacji. Beneficjenci, którzy otrzymają od fundacji rodzinnej sumę pieniężną potrzebną do uzupełnienia zachowku, utracą prawo do świadczeń i mienia po likwidacji fundacji rodzinnej w części odpowiadającej tej sumie. Spełnienie świadczeń na rzecz beneficjentów fundacji nie będzie mogło zagrażać wypłacalności fundacji rodzinnej wobec jej wierzycieli niebędących beneficjentami fundacji rodzinnej i każdorazowo ma być uzależnione od jej bieżącej sytuacji finansowej.
Zrzeczenie się uprawnień beneficjenta fundacji będzie wymagać zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności, chyba że statut fundacji rodzinnej określi inną, surowszą w wymaganiach formę.
Organy fundacji rodzinnej
Organami fundacji rodzinnej będą:
• zarząd,
• rada protektorów, oraz
• zgromadzenie beneficjentów.
Fundację na zewnątrz będzie reprezentować zarząd, składający się z jednego albo większej liczby członków. Członkiem zarządu będzie mógł być także beneficjent, z tym, że łącznie beneficjenci nie będą mogli posiadać więcej niż połowę głosów w zarządzie.
W fundacjach, w których beneficjentów będzie więcej niż 25 wystąpi obowiązek ustanowienia rady protektorów. W fundacjach, w których będzie mniej uprawnionych ustanowienie tego organu będzie fakultatywne. Członkiem rady protektorów będzie mógł być także beneficjent fundacji, z tym, że łącznie beneficjenci nie będą mogli posiadać więcej niż połowę głosów w radzie protektorów. Funkcja rady protektorów ma odpowiadać funkcji rady nadzorczej w spółkach kapitałowych. Do obowiązków rady protektorów, w przypadku jej ustanowienia, będzie należeć powoływanie w szczególności członków zarządu.
W skład zgromadzenie beneficjentów mają wchodzić beneficjenci, w którym w statucie przyznano uprawnienia do uczestniczenia w nim. Powyższe zatem oznacza, że ustawodawca zakłada, że mogą wystąpić sytuacje, w których nie wszyscy beneficjenci będą uprawnienie do udziału w zgromadzeniu beneficjentów. Funkcja zgromadzenia beneficjentów ma odpowiadać funkcji zgromadzenia wspólników lub walnego zgromadzenia akcjonariuszy w spółkach kapitałowych.
Fundacja rodzinna a podatki
Wniesienie mienia do fundacji będzie neutralne podatkowo. Samo wniesienie mienia do fundacji nie będzie stanowiło przychodów, ani dla fundatora, ani dla fundacji. Działalność operacyjna fundacji rodzinnej będzie opodatkowana na zasadach ogólnych wynikających z ustaw podatkowych. Fundacja rodzinna nie będzie jednak uprawniona do korzystania z tzw. małego CIT, tj. opodatkowania dochodów stawką 9%.
Z kolei podatkowi od spadków i darowizn będzie podlegać nabycie przez osoby fizyczne od fundacji rodzinnej świadczeń oraz mienia likwidowanej fundacji rodzinnej. Osoby najbliższe fundatorowi, tj.: małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, rodzeństwo, ojczym i macocha, jak również sam fundator, będą zwolnieni od podatku od nabycia świadczeń oraz mienia likwidowanej fundacji, jeżeli przedmiotem świadczenia będzie mienie wniesione do fundacji przez tego fundatora. Pozostali nabywcy świadczeń fundacji rodzinnej oraz mienia likwidowanej fundacji zapłacą podatek w wysokości 19% podstawy opodatkowania.
Prace nad ustawą o fundacji rodzinnej
Powyższe wynika z projektu ustawy o fundacji rodzinnej, z którym i z pracami nad którym można się zapoznać pod tym linkiem: https://legislacja.gov.pl/projekt/12344906. Ustawa ma wejść w życie 1 stycznia 2022 r.