Podatek od nieruchomości
Budowle oraz ich części opodatkowane są podatkiem od nieruchomości zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Oznacza to, że podatnicy chcący wywiązać się z ustawowych obowiązków muszą ustalić datę obowiązku podatkowego, przedmiot opodatkowania, podstawę opodatkowania, prawidłową stawkę oraz wyliczyć podatek i zapłacić podatek w odpowiednim terminie. W praktyce najbardziej problematyczne jest ustalenie przedmiotu opodatkowania oraz podstawy opodatkowania, czyli tego, za co i na jakiej podstawie należy płacić podatek. Często zdarza się, że przedsiębiorcy zwyczajnie zapominają o opodatkowaniu określonych budowli, ponieważ jest to bardzo szeroka kategoria, obejmująca różnorodne obiekty.
Definicja budowli
Ustawodawca w określeniu znaczenia pojęcia budowli oraz ich części odwołał się do przepisów prawa budowlanego. Budowlą jest zatem obiekt budowlany niebędący budynkiem lub obiektem małej architektury oraz urządzenie budowlane umożliwiające korzystanie z obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem. Ustawa Prawo budowlane (art. 3 pkt 3) zawiera przykładowy katalog budowli. Są to w szczególności takie obiekty, jak: sieci uzbrojenia terenu, składowiska odpadów, pomniki, wolno stojące instalacje przemysłowe lub urządzenia techniczne, fundamenty pod maszyny i urządzenia, zbiorniki, oczyszczalnie ścieków, tablice reklamowe i urządzenia reklamowe.
Zatem co do zasady pojęcie budowli jest rozłączne względem pojęcia budynku, niemniej problematyczne staje się, gdy budowla jest umieszczona wewnątrz bryły budynku. W praktyce orzeczniczej dostrzec można trzy kierunki orzecznicze w takich sprawach. Pierwszy zakłada brak opodatkowania budowli znajdujących się wewnątrz budynku, z uwagi na ich przynależność do budynku, a przez to unikanie podwójnego opodatkowania tych samych składników majątku (przykład: wyrok WSA w Szczecinie z dnia 16 kwietnia 2019 r., sygn. akt I SA/Sz 64/19, dotyczący sieci wodno-kanalizacyjnej). Drugi pogląd zakłada, że budowle są niezależne od budynków, także jeżeli znajdują się wewnątrz budynku. W takiej sytuacji konieczna jest analiza, czy budowla stanowi odrębny obiekt budowlany lub urządzenie budowlane. Jeżeli tak jest, opodatkowaniu podlega zarówno budynek, jak i znajdująca się w nim budowla (przykład: wyrok WSA w Olsztynie z dnia 3 października 2018 r., sygn. akt I SA/Ol 472/18). Ostatni pogląd jest pewnego rodzaju hybrydą i zakłada, że budowla znajdująca się w budynku podlega opodatkowaniu, niemniej powierzchnia, którą zajmuje, nie wchodzi do podstawy opodatkowania budynku (pogląd wyrażony w wyroku WSA w Olsztynie z dnia 3 października 2018 r., sygn. akt I SA/Ol 383/18).
Podstawa opodatkowania budowli oraz ich części
Po ustaleniu przedmiotu opodatkowania nadchodzi czas na ustalenie podstawy opodatkowania, czyli wartości, od której będzie kalkulowany podatek. Zgodnie z art. 4 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych podstawę opodatkowania w przypadku budowli oraz ich części stanowi ustalona na dzień 1 stycznia roku podatkowego wartość będąca podstawą do obliczania amortyzacji w tym roku, niepomniejszona o odpisy amortyzacyjne. W przypadku, gdy obowiązek podatkowy powstał w trakcie roku, podstawę opodatkowania stanowi wartość będąca podstawą amortyzacji na dzień powstania obowiązku podatkowego, czyli wartość stanowiąca podstawę amortyzacji w danym roku. Z kolei, jeżeli budowla została już całkowicie zamortyzowana, to podstawę jej opodatkowania stanowi wartość przyjęta na potrzeby amortyzacji na dzień 1 stycznia roku, w którym dokonano ostatniego odpisu. Przykładowo więc, jeżeli ostatni rok amortyzacji to 2019, a podstawa amortyzacji w tym roku wyniosła 10 tys. zł, to podstawa opodatkowania budowli w następujących po 2019 r. latach będzie wynosiła 10 tys. zł.
Należy zaznaczyć, że sądy administracyjne opowiadały się po stronie podatników, zawsze gdy organy podatkowe próbowały kwestionować przyjętą wartość na potrzeby amortyzacji i nakazywały podatnikom opodatkowanie według wartości rynkowej budowli. Sądy stoją na stanowisku, że z obowiązujących przepisów wynika, iż podatnik ma prawo przyjąć za podstawę opodatkowania wartość przyjmowaną na potrzeby kalkulacji amortyzacji, także w sytuacji, jeżeli wartość ta jest znacząco inna niż wartość rynkowa (przykład: wyrok WSA w Białymstoku z dnia 16 stycznia 2020 r., sygn. akt I SA/Bk 658/19).
Jeżeli właściciel przejął budowlę znajdującą się w leasingu operacyjnym, czyli gdy korzystający dokonywał odpisów amortyzacyjnych, wówczas jako podstawę opodatkowania przyjmuje się wartość początkową przed zawarciem umowy leasingu, niepomniejszoną o spłatę wartości początkowej, a powiększoną o dokonane ulepszenia.
W sytuacji, gdy od budowli nie są dokonywane odpisy amortyzacyjne, podstawa opodatkowania określana jest przez podatnika w wartości rynkowej. W sytuacji, gdy wartość podana przez podatnika byłaby nierynkowa, organ podatkowy może powołać biegłego i przy jego pomocy ustalić prawidłową podstawę. Ponadto, jeżeli różnica w stosunku do opinii biegłego wynosi co najmniej 33%, koszty sporządzenia opinii biegłego ponosi podatnik.
Brak dokonywania odpisów amortyzacyjnych przez podatnika może być związany z faktem, że odpisów tych dokonuje inny podmiot. W takim przypadku w ocenie sądów administracyjnych zastosowanie znajdzie art. 4 ust. 5 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, czyli należy ustalić wartość rynkową budowli. Takie stanowisko zostało wyrażone w wyroku NSA z dnia 12 lutego 2020 r., sygn. akt II FSK 729/18.
Autor: radca prawny Robert Nogacki
Kancelaria Prawna Skarbiec