Współwłasność nieruchomości. Organ podatkowy ustalił podatek od nieruchomości dwóm współwłaścicielom. Jeden z nich odwołał się od tej decyzji. Organ odwoławczy utrzymał ją w mocy, ale decyzję w tym zakresie doręczył tylko jednemu ze współzobowiązanych, wyjaśniając, że kwestia wzajemnego rozliczenia między nimi to już inna sprawa.
- Solidarność współwłaścicieli za zobowiązanie podatkowe
- Doręczenie decyzji za granicą
- Odpowiedź na odwołanie dla jednego ze współwłaścicieli
- Wszystkie strony muszą mieć zapewniony udział w postępowaniu
- Podsumowanie
W wyroku z 4 stycznia 2023 r. WSA w Gdańsku orzekł, że mimo iż odwołanie wniósł tylko jeden ze zobowiązanych solidarnie, organ II instancji nie mógł pozbawiać strony czynnego udziału w postępowaniu, czego się dopuścił nie doręczając swojej decyzji drugiemu współwłaścicielowi nieruchomości (sygn. akt I SA/Gd 647/22).
Solidarność współwłaścicieli za zobowiązanie podatkowe
Zgodnie z art. 3 ust. 4 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, jeśli nieruchomość lub obiekt budowlany jest współwłasnością lub znajduje się w posiadaniu więcej niż jednego podmiotu, to obowiązek w podatku od tej nieruchomości spoczywa solidarnie na nich wszystkich. Solidarna odpowiedzialność oznacza, że fiskus może żądać spełnienia zobowiązania w całości lub części od wszystkich współwłaścicieli (współposiadaczy), od kilku, lub od każdego z osobna. A jeśli wierzytelność zaspokoi którykolwiek z nich, pozostali zostają zwolnieni z długu. Temu, który ureguluje zaległość, będzie przysługiwać roszczenie regresowe o zwrot spełnionego świadczenia względem pozostałych współdłużników, w wysokości, w jakiej byli zobowiązani do spełnienia długu.
Doręczenie decyzji za granicą
W sierpniu 2021 r. organ podatkowy ustalił dwóm współwłaścicielom nieruchomości roczny podatek należny z tytułu jej posiadania. Decyzję wymiarową doręczył pierwszemu z nich w kraju, a drugiemu wysłał na adres zamieszkania w Stanach Zjednoczonych – bezskutecznie. Na zwrotnym potwierdzeniu nie było żadnej wzmianki o niedoręczeniu przesyłki, ani też operator pocztowy z USA nie dokonał jej zwrotu. Samorządowe Kolegium Odwoławcze uznało więc, że doszło do prawidłowego doręczenia decyzji również drugiemu ze współwłaścicieli.
Odpowiedź na odwołanie dla jednego ze współwłaścicieli
Współwłaściciel nieruchomości, któremu doręczono decyzję w kraju, odwołał się od niej. SKO podtrzymało jednak w mocy decyzję wymiarową organu I instancji o czym poinformowało tylko jego. W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku odwołujący się współwłaściciel podniósł, że jego pełnomocnik z ostrożności procesowej zwrócił SKO otrzymaną decyzję podtrzymującą, bowiem nie ma on uprawnionego pełnomocnictwa od drugiego ze współwłaścicieli zamieszkującego w Stanach do reprezentowania go. A współwłaściciel ten został wymieniony w decyzji organu odwoławczego.
Wszystkie strony muszą mieć zapewniony udział w postępowaniu
Sąd skonstatował, iż akta sprawy nie wskazują, by SKO wydało dwie odrębne decyzje. Wydało jedną, jednak doręczyło ją wyłącznie odwołującemu się współwłaścicielowi. Z akt nie wynika również, aby w postępowaniu odwoławczym uczestniczyli wszyscy współwłaściciele nieruchomości. A gdy obowiązek podatkowy obarcza solidarnie kilka podmiotów, wówczas postępowanie podatkowe powinno toczyć się z udziałem ich wszystkich. Zgodnie z art. 133 § 1 Ordynacji podatkowej, podmiotom tym przysługuje przymiot strony. Natomiast przepis art. 123 O.p. obliguje organ podatkowy do zapewnienia stronom czynnego udziału w postępowaniu na każdym jego etapie. Obowiązek ten spoczywa na organie od momentu wszczęcia postępowania do chwili doręczenia stronie decyzji ostatecznej. Fakt, że odwołanie od decyzji wymiarowej wniósł tylko jeden ze współwłaścicieli nie sprawia, że pozostali współwłaściciele tracą statusu strony. W takiej sytuacji organ ma obowiązek powiadomienia o wniesionym odwołaniu i toczącym się postępowaniu pozostałe podmioty będące stroną.
Samorządowe Kolegium Odwoławcze, jako organ II instancji, miał więc obowiązek doręczyć swoją decyzję utrzymującą w mocy decyzję wymiarową każdemu ze współwłaściciel nieruchomości. W niniejszej sprawie, wskutek niedopełnienia tego obowiązku, drugi ze współzobowiązanych został pozbawiony możliwości czynnego udziału w postępowaniu odwoławczym.
Podsumowanie
Naruszenie przepisów prawa procesowego stanowi podstawę do wznowienia postępowania w oparciu o art. 240 § 1 pkt 4 Ordynacji podatkowej. Przepis ten stanowi, że w sprawie zakończonej wydaniem decyzji ostatecznej wznawia się postępowanie, jeśli strona nie z własnej winy nie brała w nim udziału. Brak zatem powiadomienia pozostałych współzobowiązanych o uruchomionym przez jednego z nich postępowaniu odwoławczym stanowi takie naruszenie. Dlatego też słusznie gdański sąd uchylił zaskarżoną decyzję SKO, zalecając, by podczas ponownego rozpatrywania sprawy organ odwoławczy zbadał, czy w ogóle doszło do doręczenia decyzji wymiarowej organu I instancji obu współwłaścicielom nieruchomości.
Autor: Robert Nogacki, partner zarządzający Kancelarią Prawną Skarbiec