Linia energetyczna nie podwyższy opodatkowania gruntu
Projekt nowelizacji ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, ustawy o podatku rolnym oraz ustawy o podatku leśnym w zakresie doprecyzowania zasad opodatkowania gruntów, z których korzystają przedsiębiorcy w związku z posadowieniem infrastruktury elektroenergetycznej powstaje w Ministerstwie Energii.
Jak piszą projektodawcy, konieczność tej nowelizacji wynika przede wszystkim z konieczności doprecyzowania przedmiotu opodatkowania i sposobu jego klasyfikacji poprzez wskazanie, iż posadowienie infrastruktury elektroenergetycznej na gruntach nienależących do przedsiębiorstw energetycznych prowadzących działalność polegającą na przesyle i dystrybucji energii elektrycznej, nie zmienia sposobu opodatkowania tych gruntów.
Ważnym celem tej zmiany jest eliminacja uznaniowości organów podatkowych i rozbieżności w orzecznictwie w kwestii opodatkowania zarówno w zakresie przedmiotowym, jak i podmiotowym gruntów, na których posadowione są urządzenia infrastruktury elektroenergetycznej.
Bowiem od wielu lat podatnicy spotykają się z różnymi interpretacjami organów podatkowych a także sądów administracyjnych w tej kwestii. Co więcej ostatnio wykształciła się linia orzecznicza, zgodnie z którą właściciele gruntów (np. lasów), na których (czy nad którymi) przebiegają linie energetyczne powinni płacić wyższy podatek od nieruchomości - bo grunty te są zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej.
Przykładem negatywnej dla podatników linii orzeczniczej jest wyrok Naczelny Sąd Administracyjny z 1 lutego 2017 r., (sygn. akt II FSK 3714/14), zgodnie z którym grunty leśne pod napowietrznymi liniami energetycznymi zajęte były na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie przesyłu energii elektrycznej i konstatacji takiej nie stoi na przeszkodzie możliwość prowadzenia na tych gruntach, w ograniczonym zakresie, określonych czynności w ramach działalności leśnej.
Zdaniem NSA "przez pojęcie gruntów "zajętych" na prowadzenie działalności gospodarczej należy rozumieć faktyczne wykonywanie konkretnych czynności, działań na gruncie, powodujących dokonanie zamierzonych celów lub osiągnięcie konkretnego rezultatu, związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą. Jednoznaczną podstawą opodatkowania podatkiem od nieruchomości gruntów leśnych będzie fakt ich zajęcia na działalność gospodarczą, czyli rzeczywiste wykonywanie na nich czynności składających się na prowadzenie działalności gospodarczej, przy czym czynności te muszą być wykonywane w sposób trwały (nieincydentalnie). Natomiast - w ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego - nie można zgodzić się z twierdzeniami, że nieodzowną cechą owego zajęcia, warunkującą uznanie jego zaistnienia, jest również stan, w którym wyłączona jest w ogóle możliwość prowadzenia na tych gruntach innego rodzaju działalności (tu - leśnej)."
W cytowanym wyroku Naczelny Sąd Administracyjny wskazał, iż spółki energetyczne, prowadząc działalność w zakresie przesyłu energii elektrycznej, wykorzystują w sposób trwały i z pewnością nieincydentalny, dla potrzeb tej działalności, pasy techniczne pod napowietrznymi liniami energetycznymi, które zostały wytyczone w związku z przebiegającymi przez las liniami energetycznymi i które są niezbędne do prowadzenia przesyłu energii, a nadto spółki te jako operatorzy są zobowiązane utrzymywać wskazane grunty w sposób umożliwiający bezpieczne i bezawaryjne funkcjonowanie linii napowietrznych przy uwzględnieniu szeregu przepisów prawa regulujących, m.in. kwestie bezpieczeństwa, funkcjonowania i posadowienia linii energetycznych. W wyrokach Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 9 czerwca 2016 r., sygn. akt II FSK 1156/14, II FSK 1157/14 i II FSK 1238/14, znajduje się obszerna argumentacja co do negatywnego oddziaływania linii energetycznych wysokiego napięcia na otoczenie, a co za tym idzie braku możliwości prowadzenia na gruncie usytuowanym w pasie technicznym działalności leśnej w zakresie ochrony i zagospodarowania lasu, a także utrzymywania i powiększania zasobów i upraw leśnych.
Problem dotyczy podatników podatku od nieruchomości a także podatników podatku rolnego i podatku leśnego. Bowiem grunty rolne, co do zasady, podlegają opodatkowaniu podatkiem rolnym. Ale gdy grunty takie zostaną zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej, dochodzi do zmiany zasad ich opodatkowania i np. użytki rolne podlegają opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości, a podatek ustala się według przewidzianych dla gruntów związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, określonych w art. 5 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy o podatkach i opłatach lokalnych.
Dlatego podatnicy podatku rolnego otrzymują często decyzje organów gmin, z których wynika, że są zobowiązani do płacenia podatku od nieruchomości od gruntów, na których są umiejscowione słupy energetyczne będące własnością przedsiębiorstw zajmujących się przesyłem energii elektrycznej, według stawek jak dla podmiotów prowadzących działalność gospodarczą.
I bez znaczenia okazuje się fakt, że grunty tych podatników są obciążone odpłatną służebnością przesyłu na rzecz przedsiębiorstw zajmujących się przesyłem energii elektrycznej.
Polecamy: INFORLEX Ekspert
Jak wyjaśnił 12 marca 2018 r. Minister Finansów w odpowiedzi na interpelację poselską "z ustanowieniem służebności przesyłu nie wiąże się uzyskanie podmiotowości podatkowej na gruncie przepisów ustawy o podatkach i opłatach lokalnych."
Minister argumentował, że (...) kwestię podatnika podatku od nieruchomości należnego od gruntów, na których usytuowane są słupy energetyczne będące własnością przedsiębiorstw zajmujących się przesyłem energii elektrycznej, reguluje art. 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Zgodnie z tym przepisem podatnikami tego podatku są: osoby fizyczne, osoby prawne a także jednostki organizacyjne, w tym spółki nieposiadające osobowości prawnej, jeżeli mają określony w ustawie tytuł prawny do władania nieruchomościami lub obiektami budowlanymi. Tytułem tym może być: własność nieruchomości lub obiektów budowlanych, posiadanie samoistne nieruchomości lub obiektów budowlanych, użytkowanie wieczyste gruntów albo posiadanie nieruchomości lub ich części albo obiektów budowlanych lub ich części, stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego.
Treść prawa służebności przesyłu wynika z art. 3051 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2017 r. poz. 459, z późn.zm.). Zgodnie z tym przepisem nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1 Kc, tj. urządzenia służące do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz inne urządzenia podobne, prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń.
Minister wskazał także, że zgodnie z art. 352 § 1 Kodeksu cywilnego, kto faktycznie korzysta z cudzej nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności, jest posiadaczem służebności. Posiadanie służebności stanowi odrębny od posiadania rzeczy, w tym od posiadania samoistnego i zależnego, rodzaj posiadania prawa („Korzystanie z nieruchomości przez przedsiębiorców przesyłowych - właścicieli urządzeń przesyłowych”, Małgorzata Balwicka-Szczyrba). Posiadacz służebności, co do zasady, nie włada nieruchomością, lecz jedynie faktycznie z niej korzysta. Jedynie wyjątkowo przedsiębiorców przesyłowych można kwalifikować jako posiadaczy zależnych, jeżeli będą oni władać nieruchomością jak użytkownik, najemca, dzierżawca lub osoba mająca inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad rzeczą. Przedsiębiorca przesyłowy może być też posiadaczem samoistnym (tamże).
Minister stwierdzał, że w obowiązującym stanie prawnym nie przewiduje się, aby podatnikami podatku od nieruchomości były przedsiębiorstwa zajmujące się przesyłem energii elektrycznej - od gruntów, na których posadowione zostały stanowiące ich własność słupy energetyczne, i na których została ustanowiona służebność przesyłu na rzecz tych przedsiębiorstw.
I faktycznie przepisy nie zmienią się w zakresie podmiotowym (nie będzie zmiany definicji podatnika) a ewentualnie w zakresie przedmiotowym poprzez jednoznacznie określone, że posadowienie infrastruktury elektroenergetycznej służącej do przesyłania i dystrybucji energii elektrycznej, nie zmienia sposobu opodatkowania tych gruntów, a samo umieszczenie linii elektroenergetycznej napowietrznej - nad gruntem i kablowej - w gruncie, nie stanowi zajęcia tego gruntu na prowadzenie działalności gospodarczej.
Projektodawcy oceniają, że zmiana ta poprawi stabilność sposobu opodatkowania gruntów, na których jest umieszczona infrastruktura elektroenergetyczna, co wpłynie także korzystnie na stabilność oraz przewidywalność cen i stawek dla odbiorców końcowych energii elektrycznej.