Kto znajdzie wsparcie w urzędzie?
Z danych Polskiego Związku Głuchych wynika, że w Polsce jest 25,7 tys. osób niesłyszących oraz 33 tys. dorosłych słabosłyszących. W Polsce jest 111 wykładowców języka migowego oraz 232 tłumaczy tego języka.
Łatwo się domyślić, że zapotrzebowanie na pomoc w urzędach jest ogromne, a do tej pory zakres prawny dotyczący komunikacji z niepełnosprawnymi nie był dostatecznie sprecyzowany.
Na szczęście dzięki ustawie z 19 sierpnia 2011 r. o języku migowym i innych środkach komunikowania się (Dz.U.2011.209.1243) dokładnie określono kto, na co i od kogo może liczyć.
Na pytanie kto może ubiegać się o pomoc, art. 2 odpowiada, że ustawa dotyczy:
1) osób doświadczających trwale lub okresowo trudności w komunikowaniu się, zwanych dalej „osobami uprawnionymi”;
2) członków rodzin osób uprawnionych, w tym współmałżonka, dzieci własnych i przysposobionych, dzieci obcych przyjętych na wychowanie, pasierbów, rodziców, rodziców współmałżonka, rodzeństwa, ojczyma, macochy, zięciów i synowych
3) osób mających stały lub bezpośredni kontakt z osobami uprawnionymi.
Takie osoby, mogą korzystać z pomocy w kontaktach z:
a) organami administracji publicznej - rozumie się przez to ministrów, centralne organy administracji rządowej, wojewodów, działające w ich lub we własnym imieniu inne terenowe organy administracji rządowej (zespolonej i niezespolonej), organy jednostek samorządu terytorialnego,
b) jednostkami systemu (należy przez to rozumieć jednostki systemu Państwowe Ratownictwo Medyczne, o których mowa w art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym (Dz. U. Nr 191, poz. 1410, z późn. zm.3))
c) podmiotami leczniczymi( wg. ustawy o działalności leczniczej są m.in.: samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej, instytuty badawcze, fundacje i stowarzyszenia, których celem statutowym jest wykonywanie zadań w zakresie ochrony zdrowia),
d) jednostkami Policji, Państwowej Straży Pożarnej i straży gminnych
e) jednostkami ochotniczymi działającymi w tych obszarach.
zwanych dalej "podmiotami zobowiązanymi".
Dostępne formy komunikowania się
Osoba uprawniona sama wybiera z jakiej formy kontaktu z danym urzędem będzie korzystać.
Można komunikować się (oprócz oczywiście kontaktu osobistego) w szczególności poprzez pocztę elektroniczną (e-mail), przesyłanie wiadomości tekstowych (SMS, MMS), komunikację audiowizualną (w tym z wykorzystaniem komunikatorów internetowych), faks czy strony internetowe.
Pomoc osób przybranych lub tłumacza
Osoba uprawniona ma prawo do skorzystania z pomocy osoby przybranej w kontaktach z ww. podmiotami zobowiązanymi. Osobą przybraną jest ktoś, wybrany przez osobę uprawnioną, kto skończył 16 lat i ma za zadanie ułatwienie porozumienia między osobą uprawnioną, a organem administracji publicznej oraz udzielenie jej pomocy w załatwieniu spraw.
Prawo do korzystania z osoby przybranej może być ograniczone wyłącznie ze względu na zasady określone w przepisach ustawy z dnia 5 sierpnia 2010 r. o ochronie informacji niejawnych (Dz. U. Nr 182, poz. 1228). W przypadku skorzystania przez osoby uprawnione z prawa do korzystania z osoby przybranej, podmioty zobowiązane (urzędy) nie mogą wymagać przedstawienia dokumentów potwierdzających znajomość PJM, SJM lub SKOGN przez osoby przybrane.
Jeżeli osoba uprawniona nie wybrała sobie do pomocy osoby przybranej, to urząd ma za zadanie zapewnienie możliwości korzystania z pomocy wybranego tłumacza języka migowego lub tłumacza-przewodnika.
Komputerowy Słownik Języka Migowego
Organ administracji publicznej zapewnia dostęp do świadczenia usług tłumacza:
PJM - polski język migowy – należy przez to rozumieć naturalny wizualno-przestrzenny język komunikowania się osób uprawnionych.
SJM - system językowo-migowy – należy przez to rozumieć podstawowy środek komunikowania się osób uprawnionych, w którym znaki migowe wspierają wypowiedź dźwiękowo-artykulacyjną.
SKOGN - sposobach komunikowania się osób głuchoniewidomych – należy przez to rozumieć podstawowy środek komunikowania się osób uprawnionych, w którym sposób przekazu komunikatu jest dostosowany do potrzeb wynikających z łącznego występowania dysfunkcji narządu wzroku i słuchu.
Głuchoślepota jako nowa kategoria niepełnosprawności
Świadczenie jest całkowicie bezpłatne. Prawo to przysługuje osobom niepełnosprawnym w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 1997r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. z 2011r. nr 127, poz. 721, z późn. zm.) Za usługę tłumacza zapłaci urząd.
Uprzednie zgłoszenie przybycia
Według art. 12 w/w ustawy „Osoba uprawniona, jest zobowiązana zgłosić chęć skorzystania ze świadczenia ze wskazaniem wybranej metody komunikowania się, do właściwego ze względu na właściwość sprawy organu administracji publicznej, co najmniej na 3 dni robocze przed tym zdarzeniem, z wyłączeniem sytuacji nagłych”. Po dokonaniu takiego zgłoszenia, organ administracji publicznej jest zobowiązany do zapewnienia należytej obsługi w określonym terminie.
Tajemnica informacji
Osoba realizująca świadczenie musi zachować w tajemnicy wszelkie dane i informacje związane z osobą, które ze świadczenia korzysta (osoba uprawniona). Inaczej dzieje się tylko, gdy życie lub zdrowie osoby uprawnionej jest pod znakiem zapytania lub gdy osoba uprawniona zgodziła się na ujawnienie tajemnicy.
Dokumenty niezbędne do załatwienia sprawy są udostępniane osobie uprawnionej na wniosek.
Z ustaw znikną pojęcia tajemnicy państwowej i służbowej
Dofinansowania
Osoby niesłyszące, członkowie ich rodzin oraz tzw. osoby przybrane mogą ubiegać się o dofinansowanie nauki wybranej przez siebie formy komunikacji migowej. Jej koszt są refundowane ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.
Kornelia Ksieniewicz