Przepis art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn określa warunki zwolnienia z tego podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę.
Osoby te nie płacą podatku jeżeli:
1) zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego, oraz
2) udokumentują - w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza 9637 zł - ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek bankowy nabywcy albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym.
Jeżeli nabywca dowiedział się o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych po upływie wymienionych terminów, zwolnienie stosuje się, gdy nabywca zgłosi te rzeczy lub prawa majątkowe naczelnikowi urzędu skarbowego nie później niż w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o ich nabyciu, oraz uprawdopodobni fakt późniejszego powzięcia wiadomości o ich nabyciu.
W przypadku niespełnienia warunków, o których mowa powyżej, nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych podlega opodatkowaniu na zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej.
Obowiązek zgłoszenia nie obejmuje przypadków, gdy:
1) wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby lub po tej samej osobie w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, nie przekracza kwoty 9637 zł lub
2) gdy nabycie następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego.
Polecamy: Jak dokonać zgłoszenia darowizny do urzędu skarbowego, żeby nie zapłacić podatku?
Polecamy: Prezent jako darowizna - jaki podatek?
Polecamy: Od kiedy liczyć termin na zgłoszenie darowizny?
Dlaczego fiskus w przypadku odwołania darowizny przez podatników z tego powodu, że utracili prawo do zwolnienia przewidziane przez art. 4a ust 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn w dalszym ciągu domaga się podatku?
Odpowiedź zawarta jest w przepisach kodeksu cywilnego. Tylko w wyjątkowych przypadkach można odwołać darowiznę i sytuacją taką nie jest pozyskanie wiedzy po dokonaniu darowizny, że trzeba od niej zapłacić podatek.
Przepis art. 898 § 1 k.c. stanowi, że darczyńca może odwołać darowiznę nawet już wykonaną, jeżeli obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności.
Zwrot przedmiotu odwołanej darowizny powinien nastąpić stosownie do przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu. Od chwili zdarzenia uzasadniającego odwołanie obdarowany ponosi odpowiedzialność na równi z bezpodstawnie wzbogaconym, który powinien się liczyć z obowiązkiem zwrotu.
Na podstawie art. 899 § 1 k.c darowizna nie może być odwołana z powodu niewdzięczności, jeżeli darczyńca obdarowanemu przebaczył. Jeżeli w chwili przebaczenia darczyńca nie miał zdolności do czynności prawnych, przebaczenie jest skuteczne, gdy nastąpiło z dostatecznym rozeznaniem.
Fiskus twierdzi, że przepisy kodeksu cywilnego nie pozwalają na odwołanie darowizny z uwagi na konieczność zapłacenia podatku od spadków i darowizn, czy utratę prawa do zwolnienia podatkowego.
Potwierdzają, to też sądy administracyjne (por. wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego z 16 września 2011 r. sygn. II FSK 539/10, II FSK 540/10, II FSK 541/10).