Podatek od spadków i darowizn - zmiany 2020
Do czasu wejścia w życie noweli, zwolnienie podmiotowe z tytułu nabycia w drodze dziedziczenia lub darowizny własności rzeczy lub praw majątkowych obejmowało małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę. Po nowelizacji, krąg osób uprawnionych do skorzystania z instytucji zwolnienia zwiększył się.
Na podstawie znowelizowanych przepisów, rozszerzeniu uległa ustawowa definicja zstępnych i wstępnych. Aktualnie więc, za zstępnych w rozumieniu ustawy o podatku od spadków i darowizn uważa się aktualnie także osoby, które przebywały lub przebywają w rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka, placówce opiekuńczo-wychowawczej albo regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej. Z kolei za wstępnych uznawane są również osoby tworzące rodzinę zastępczą, prowadzące rodzinny dom dziecka lub pracujące z dziećmi w placówce opiekuńczo-wychowawczej czy regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej, a także osoby tworzące rodzinę zastępczą, prowadzące rodzinny dom dziecka lub pracujące z dziećmi w placówce opiekuńczo-wychowawczej lub w regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej.
Do tej pory osoby te były zaliczane do III grupy podatkowej - czyli były traktowane jako osoby obce względem siebie - a przez to opodatkowane wysokim podatkiem, bez możliwości skorzystania ze zwolnienia od opodatkowania innego niż wynikającego z kwoty wolnej od podatku. Aktualnie zaś, osoby te zaliczane są do I grupy podatkowej.
Grupy podatkowe w podatku od spadków i darowizn
Opodatkowanie spadków i darowizn uzależnione jest od relacji pomiędzy obdarowanym i darczyńcą lub spadkobiercą i spadkodawcą. W zależności od tej relacji, podatnik kwalifikowany jest do I, II lub III grupy podatkowej. Grupa podatkowa przekłada się z kolei na wysokość stawki podatku, która waha się od 3% do 20%. Podatek jest obliczany od nadwyżki podstawy opodatkowania ponad kwotę wolną od podatku. Podatkowi nie podlega nabycie majątku w drodze spadku o czystej wartości nieprzekraczającej kwoty wolnej, która wynosi:
9637 zł - dla osób należących do I grupy podatkowej,
7276 zł - dla osób należących do II grupy podatkowej,
4902 zł - dla osób należących do III grupy podatkowej.
Wprowadzona zmiana niesie istotną korzyść podatkową osobom nią objętym, w przypadku powstania obowiązku podatkowego z tytułu podatku od spadków i darowizn. Dzięki bowiem objęciu m. in. wychowanków rodzin zastępczych i rodzinnych domów dziecka I grupą podatkową, kwota wolna od podatku dla tych osób została zwiększona z 4902 zł do 9637 zł. Dodatkowo też, dzięki znowelizowanym przepisom, osoby te uzyskały uprawnienie do skorzystania ze zwolnienia z podatku od spadków i darowizn.
Zwolnienie z podatku
Najbliższa rodzina, czyli: małżonek, zstępni, wstępni (a więc także osoby objęte nowelą) pasierbowie, rodzeństwo, ojczym i macocha uprawnieni są do skorzystania ze zwolnienia od opodatkowania nabytego przysporzenia podatkiem od spadków i darowizn (w ramach tzw. grupy zerowej). Warunkiem skorzystania z owego zwolnienia, jest zgłoszenie nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu Naczelnikowi Urzędu Skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia – w terminie 6 miesięcy, liczonych od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku. Zgłoszenia należy dokonać na formularzu SD-Z2.
W przypadku darowizn pieniężnych, obok obowiązku dokonania zgłoszenia, wymogiem objęcia przysporzenia zwolnieniem z podatku, istnieje wymóg udokumentowania otrzymania środków dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym.
Co istotne - zwolnienie to nie jest w żaden sposób limitowane kwotowo. Jeśli więc spełnione zostaną przesłanki podmiotowe - relacja rodzinna z darczyńcą lub spadkodawcą - i formalne – złożenie zawiadomienia - podatnik może co do zasady otrzymać nieograniczone przysporzenie, które będzie wolne od podatku. Warto jednak podkreślić, że organy podatkowe podchodzą rygorystycznie do formalnego wymogu udokumentowania mającego zastosowanie do darowizn pieniężnych. Należy zatem pamiętać o dokładnym udokumentowaniu organowi skarbowemu otrzymanego przysporzenia.
Jednakże, w przypadku otrzymania darowizn od jednego darczyńcy, których wartość nie przekracza kwoty 9637 zł nabytych od tej osoby lub po tej samej osobie w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, podatnik zwolniony jest z obowiązku zgłaszania tych przysporzeń do Urzędu Skarbowego.
Jeśli jednak podatnik nie dokona zgłoszenia w przewidzianym 6-miesięcznym terminie, darowizna lub spadek w ramach najbliższej rodziny zostaną uznane za dokonane w ramach I grup podatkowej, co oznacza opodatkowanie podatkiem o stawce od 3% do 7%, w zależności od wartości przysporzenia.
Stosowanie nowych przepisów
W przypadku więc powstania obowiązku podatkowego z tytułu podatku od spadków i darowizn, wprowadzona nowela niesie za sobą spore korzyści majątkowe dla osób objętych zmienionymi przepisami. Należy jednak pamiętać, że nowelizacja dotyczy zdarzeń zaistniałych po dacie wejścia w życie znowelizowanych przepisów. Tym samym do sytuacji, w których do nabycia własności rzeczy albo praw majątkowych doszło przed dniem wejścia w życie nowelizacji, zastosowanie znajdą obowiązujące wówczas przepisy.
Paulina Piekarska, radca prawny
Polecamy: Prenumerata elektroniczna Dziennika Gazety Prawnej KUP TERAZ!