Jaki czas musi upłynąć pomiędzy darowiznami, by nie zapłacić podatku?

Czym jest darowizna?

Darowizna to często stosowany sposób przenoszenia własności rzeczy lub praw majątkowych w rodzinie. Co do zasady darowizna na rzecz najbliższej rodziny może być zwolniona z podatku od spadków i darowizn. W przypadku nabycia nieruchomości w formie darowizny, podatnik musi liczyć się z zobowiązaniami podatkowymi określonymi w ustawie o podatku od spadków i darowizn. W takiej sytuacji, generalna zasada określa, że podatek ciąży na nabywcy własności i praw majątkowych.

Wyjaśnijmy na wstępie, że z regulacji zawartych w art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn (dalej także "ustawa") wynika, iż podatkowi od spadków i darowizn (zwanemu dalej także „podatkiem”) podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem darowizny, polecenia darczyńcy.

Przepisy tej ustawy nie definiują jednak pojęcia „darowizna”, w związku z tym należy odwoływać się do odpowiednich przepisów ustawy Kodeks cywilny. Na podstawie art. 888 § 1 Kodeksu cywilnego – przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku.

Darowizna należy więc do czynności, których celem jest dokonanie aktu przysporzenia majątkowego bez ekwiwalentu i polega najczęściej na przesunięciu jakiegoś dobra majątkowego z majątku darczyńcy do majątku obdarowanego. Świadczenie ma charakter nieodpłatny, gdy druga strona umowy nie zobowiązuje się do jakiegokolwiek świadczenia w zamian za uczynioną darowiznę.

Jak sporządzić umowę darowizny?

Do zawarcia umowy darowizny, podobnie jak każdej innej umowy, niezbędne jest zgodne oświadczenie złożone przez obie strony umowy. Umowa darowizny dochodzi do skutku dopiero z chwilą złożenia oświadczenia obdarowanego o przyjęciu darowizny. Należy zaznaczyć, że ustawodawca nie wymaga żadnej szczególnej formy oświadczenia obdarowanego o przyjęciu darowizny. Natomiast z treści art. 890 § 1 Kodeksu wynika, że oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Jednakże umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione.

Obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych i  powstaje przy nabyciu w drodze darowizny – z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy – z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia; jeżeli ze względu na przedmiot darowizny przepisy wymagają szczególnej formy dla oświadczeń obu stron, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia takich oświadczeń.

Co podlega opodatkowaniu podatkiem od darowizn?

Opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę, od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej 9.637 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej.

Wysokość podatku ustala się w zależności od grupy podatkowej, do której zaliczony jest nabywca. Zaliczenie do grupy podatkowej następuje według osobistego stosunku nabywcy do osoby, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe.

1. Grupy podatkowe

Do poszczególnych grup podatkowych zalicza się:

- do grupy I – małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów;

- do grupy II – zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych;

- do grupy III – innych nabywców.

Tabela. Skale podatkowe w podatku od spadków i darowizn

2. Kwoty wolne od podatku

Opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę, od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o wartości przekraczającej:

9 637 zł - jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej,

7 276 zł - jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej,

4 902 zł - jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej.

Podatek płaci się od nadwyżki ponad kwoty wolne. Limity te obejmują okres 5 lat i dotyczą dóbr uzyskanych od jednego darczyńcy czy spadkobiercy.

3. Nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez najbliższych

Zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:

- zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku oraz

- udokumentują - w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę 9.637 zł - ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek bankowy nabywcy albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym.

Jeżeli nabywca dowiedział się o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych po upływie terminów, o których mowa powyżej, zwolnienie stosuje się, gdy nabywca zgłosi te rzeczy lub prawa majątkowe naczelnikowi urzędu skarbowego nie później niż w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o ich nabyciu, oraz uprawdopodobni fakt późniejszego powzięcia wiadomości o ich nabyciu.

6-miesięczne terminy, o których mowa powyżej mają zastosowanie w przypadkach, gdy obowiązek podatkowy powstał po dniu 31 grudnia 2008 r.

W przypadku niespełnienia warunków, o których mowa wyżej, nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych podlega opodatkowaniu na zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej.

Obowiązek zgłoszenia nie obejmuje przypadków, gdy:

- wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby lub po tej samej osobie w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, nie przekracza kwoty 9.637 zł lub

- gdy nabycie następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego.

4. Darowizny na cele mieszkaniowe

Wysokość darowizny na cele mieszkaniowe zwolnionej z podatku wynosi:

9.637 zł - jeśli darowizna pochodzi od jednej osoby,

19.274 zł - jeśli darowizna pochodzi od kilku osób.

Limity tego zwolnienia obejmują okres 5 lat, licząc od pierwszej darowizny. Przysługuje ono tylko należącym do I grupy podatkowej, obowiązuje niezależnie od kwoty czy kwot wolnych od podatku.

Jak zgłosić darowiznę?

Zgłoszenia darowizny, tj. zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy i praw majątkowych, w tym praw do nieruchomości, należy dokonać na formularzu SD-Z2.

Zobacz: Podatek od darowizny - co trzeba wiedzieć?

Przy czym, obowiązek zgłoszenia nie obejmuje przypadków, o czym już wyżej była mowa, gdy:

- wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby lub po tej samej osobie w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, nie przekracza kwoty określonej w art. 9 ust. 1 pkt 1 ustawy lub

- nabycie następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego albo w tej formie zostało złożone oświadczenie woli jednej ze stron.

Jaki czas musi upłynąć pomiędzy darowiznami?

W odpowiedzi na to pytanie przytoczmy stanowisko Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, które zostało zawarte w interpretacji indywidualnej z 19 lutego 2021 r., nr 0111-KDIB2-2.4015.96.2020.1.MZ.

Otóż, ze zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku o interpretację wynika, że matka Wnioskodawcy zamierza przekazać swoim dzieciom, tj. Wnioskodawcy i jego siostrze, w drodze darowizny udział w nieruchomości – 2/3 domu i działki. Powyższy udział matka Wnioskodawcy nabyła 21 lipca 2020 r. od swojej siostry, tytułem darowizny dokonanej w formie aktu notarialnego. Wątpliwości Wnioskodawcy budzi to, jaki musi upłynąć okres czasu pomiędzy jedną darowizną a drugą, tak by Wnioskodawca nie musiał płacić podatku od spadków i darowizn.

Przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn, jak wyjaśnił organ skarbowy, nie określają jaki musi upłynąć okres czasu pomiędzy darowiznami, w sytuacji, gdy osoba obdarowana nabywa tytułem darowizny prawo majątkowe w postaci udziału w nieruchomości od osoby darującej (darczyńcy), która ten przedmiot darowizny nabyła uprzednio również tytułem darowizny.

Tym samym, w kontekście opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn przedmiotowej darowizny, okres czasu pomiędzy ww. darowiznami pozostaje bez wpływu na możliwość skorzystania przez Wnioskodawcę ze zwolnienia określonego w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Dyrektor KIS uznał więc, że planowana darowizna udziału w nieruchomości przez matkę Wnioskodawcy m.in. na jego rzecz będzie w całości korzystać ze zwolnienia podatkowego na podstawie art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn. Jednocześnie – na podstawie przywołanego powyżej art. 4a ust. 4 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn – Wnioskodawca nie będzie miał obowiązku zgłoszenia do właściwego naczelnika urzędu skarbowego nabycia ww. udziału w nieruchomości tytułem darowizny, gdyż darowizna udziału w nieruchomości zostanie dokonana w formie aktu notarialnego. Zgodnie bowiem z art. 158 Kodeksu cywilnego – umowa zobowiązująca do przeniesienia własności nieruchomości powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. To samo dotyczy umowy przenoszącej własność, która zostaje zawarta w celu wykonania istniejącego uprzednio zobowiązania do przeniesienia własności nieruchomości; zobowiązanie powinno być w akcie wymienione.