Darowizny od byłych rodziców zastępczych mogą budzić wiele wątpliwości w kontekście obowiązków podatkowych. W niniejszym artykule przyjrzymy się interpretacji indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej oraz omówimy kluczowe kwestie związane z opodatkowaniem takich darowizn.
- Czym jest darowizna w świetle prawa?
- Kiedy nabywca musi zapłacić podatek od darowizny?
- Kto może liczyć na zwolnienie z podatku od darowizny?
- a) Podstawowe zasady zwolnienia
- b) Grupa zerowa w kontekście podatku od darowizn
- c) Warunki skorzystania ze zwolnienia
- d) Wyjątki od obowiązku zgłoszenia
- Specyfika darowizn od byłych rodziców zastępczych
- Analiza konkretnego przypadku
Czym jest darowizna w świetle prawa?
Zgodnie z Kodeksem cywilnym, darowizna to umowa, dzięki której darczyńca przekazuje określone dobra majątkowe obdarowanemu, nie oczekując niczego w zamian. Jest to forma przysporzenia majątkowego, która ma charakter nieodpłatny.
Kiedy nabywca musi zapłacić podatek od darowizny?
Opodatkowaniu podlega nabycie własności rzeczy i praw majątkowych, jeśli ich wartość przekracza określone kwoty. Wysokość tych kwot, zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, zależy od grupy podatkowej, do której zalicza się nabywca. Grupy te są określone na podstawie relacji rodzinnych między darczyńcą a obdarowanym.
Opodatkowaniu podlega nabycie, od jednego zbywcy, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej:
1) 36 120 zł - jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej;
2) 27 090 zł - jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej;
3) 5733 zł - jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej.
Przy czym, w myśl art. 14 ust. 3 ustawy o podatku od spadków i darowizn, do poszczególnych grup podatkowych zalicza się:
1) do grupy I – małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów;
2) do grupy II – zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych;
3) do grupy III – innych nabywców.
Kto może liczyć na zwolnienie z podatku od darowizny?
Istnieją określone grupy osób, które mogą liczyć na zwolnienie z podatku od darowizny. Dotyczy to m.in. małżonków, zstępnych, wstępnych, pasierbów, rodzeństwa, ojczymów i macoch. Aby skorzystać ze zwolnienia, nabywca musi zgłosić nabycie do odpowiedniego urzędu skarbowego w wyznaczonym terminie.
a) Podstawowe zasady zwolnienia
Zgodnie z przepisami prawa, zwolnienie z podatku od darowizny przysługuje w określonych sytuacjach. Kluczowym kryterium jest relacja rodzinna między darczyńcą a obdarowanym.
Zobacz: Kwoty wolne w podatku od spadków i darowizn – stawki od lipca
b) Grupa zerowa w kontekście podatku od darowizn
Zwolnienie z podatku od darowizny obejmuje tzw. "grupę zerową", do której zaliczane są osoby ściśle określone w przepisach. W skład tej grupy wchodzą:
- małżonkowie,
- zstępni (dzieci, wnuki itd.),
- wstępni (rodzice, dziadkowie itd.),
- pasierb,
- rodzeństwo,
- ojczym,
- macocha.
c) Warunki skorzystania ze zwolnienia
Aby skorzystać ze zwolnienia z podatku od darowizny, nabywca musi spełnić pewne formalności. Kluczowym warunkiem jest zgłoszenie nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego. Termin zgłoszenia wynosi 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego. W przypadku nabycia w drodze dziedziczenia, termin ten liczony jest od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku.
d) Wyjątki od obowiązku zgłoszenia
Istnieją sytuacje, w których obowiązek zgłoszenia nabycia jest wyłączony. Dotyczy to przypadków, gdy:
- Wartość majątku ostatnio nabytego, doliczona do wartości majątku nabytego dotychczas od tej samej osoby lub po tej samej osobie w roku, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, i w okresie 5 lat poprzedzających ten rok, nie przekracza kwoty określonej w przepisach.
- Nabycie następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego lub w tej formie zostało złożone oświadczenie woli jednej ze stron.
Specyfika darowizn od byłych rodziców zastępczych
Osoby, które przebywały lub nadal przebywają w rodzinie zastępczej, w rodzinnych domach dziecka, placówkach opiekuńczo-wychowawczych czy regionalnych placówkach opiekuńczo-terapeutycznych, są traktowane jako zstępni w kontekście podatku od darowizn. Oznacza to, że mogą one korzystać z tych samych ulg i zwolnień, co osoby otrzymujące darowizny od rodziców biologicznych. Analogicznie, osoby tworzące rodzinę zastępczą czy pracujące z dziećmi w wymienionych placówkach są traktowane jako wstępni.
Analiza konkretnego przypadku
W jednym z opisanych przypadków kobieta, która w dzieciństwie przebywała w rodzinie zastępczej, otrzymała darowiznę w postaci nieruchomości od swoich byłych rodziców zastępczych. Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 1 września 2023 r., sygn. 0111-KDIB2-3.4015.139.2023.1.JKU, potwierdziła, że jej sytuacja jest zgodna z przepisami prawa i może korzystać ze zwolnienia podatkowego.
Darowizny od byłych rodziców zastępczych, choć mogą wydawać się nietypowe, są traktowane przez prawo podatkowe w sposób szczególny. Osoby, które otrzymują takie darowizny, mogą liczyć na korzystne traktowanie podatkowe, pod warunkiem przestrzegania odpowiednich procedur i terminów.
Podsumowując, opodatkowanie darowizn od byłych rodziców zastępczych jest tematem, który może budzić wątpliwości. Dzięki analizie interpretacji indywidualnej oraz przepisów prawa możemy jednak lepiej zrozumieć ten proces i uniknąć ewentualnych problemów związanych z opodatkowaniem takich darowizn.