Podatek od spadków i darowizn: kwoty wolne, skale, stawki i grupy podatkowe w 2025 r. Na czym polega zwolnienie dla najbliższej rodziny?

• Podatek od spadków i darowizn w 2025 roku. Skale podatkowe, kwoty wolne od podatku i zwolnienia
• Których spadków i darowizn obowiązują powyższe skale podatkowe i kwoty wolne?
• Skale podatkowe, kwoty wolne i zwolnienia w podatku od spadków i darowizn - od 13 października 2022 r. do 29 czerwca 2023 r.
• Podatek od spadków i darowizn - grupy podatkowe
• Obowiązek podatkowy w podatku od spadków i darowizn

Podatek od spadków i darowizn w 2025 roku. Skale podatkowe, kwoty wolne od podatku i zwolnienia

Na wstępie warto zauważyć, że aktualnych skal podatkowych w podatku od spadków i darowizn nie znajdziemy w ustawie z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn. Na podstawie bowiem art. 17 ust. 4 tej ustawy, aktualne skale podatkowe (a także kwoty wartości rzeczy i praw majątkowych zwolnione od podatku i niepodlegające opodatkowaniu, o których mowa w art. 9 ust. 1 tej ustawy) ustala minister finansów, w drodze rozporządzenia.

Jak już wspomniano przepisy w tym zakresie, które obowiązują w 2025 roku nie zmieniły się od połowy 2023 roku. Przypomnijmy zatem, że 30 czerwca 2023 r. weszło w życie rozporządzenie ministra finansów z 28 czerwca 2023 r. w sprawie ustalenia kwot wartości rzeczy i praw majątkowych zwolnionych od podatku od spadków i darowizn i niepodlegających opodatkowaniu tym podatkiem oraz skal podatkowych, według których oblicza się ten podatek (Dziennik Ustaw z 29 czerwca 2023 r., poz. 1226). Od tego dnia (także w 2025 roku) obowiązują zatem poniższe skale podatkowe określone w tym rozporządzeniu: 

Dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej, w przypadku gdy kwota nadwyżki ponad kwotę wolną wynosi (w zł):

 Dla nabywców zaliczonych do II grupy podatkowej, w przypadku gdy kwota nadwyżki ponad kwotę wolną wynosi (w zł):

Dla nabywców zaliczonych do III grupy podatkowej, w przypadku gdy kwota nadwyżki ponad kwotę wolną wynosi (w zł): 

Od 30 czerwca 2023 r., wskutek ww. rozporządzenia zostały zwiększone kwoty pieniędzy lub kwoty wartości innych rzeczy zwolnione od podatku od spadków i darowizn, określone w art. 4 ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn, do:
a)  11 095 zł – od jednego darczyńcy,
b)  22 189 zł – od wielu darczyńców łącznie.

Chodzi tu o zwolnione z podatku kwoty darowizn przeznaczanych przez obdarowanych na określone cele mieszkaniowe. Zgodnie bowiem z art. 4 ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn, zwalnia się od podatku nabycie w drodze darowizny pieniędzy lub innych rzeczy przez osobę zaliczoną do I grupy podatkowej w wysokości nieprzekraczającej 10 434 zł od jednego darczyńcy, a od wielu darczyńców łącznie nie więcej niż 20 868 zł w okresie 5 lat od daty pierwszej darowizny, jeżeli pieniądze te lub rzeczy obdarowany przeznaczy w okresie 12 miesięcy od dnia ich otrzymania na wkład budowlany lub mieszkaniowy do spółdzielni, budowę domu jednorodzinnego, nabycie lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość albo spłatę zabezpieczonego hipoteką kredytu mieszkaniowego wraz z odsetkami.

Warto wskazać na marginesie, że 30 czerwca 2023 r. (Uwaga! Tylko w tym dniu) obowiązywały następujące kwoty wolne (czyli kwoty czystej wartości nabytych rzeczy i praw majątkowych niepodlegające opodatkowaniu) w podatku od spadków i darowizn, określone w art. 9 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, wynikające z ww. rozporządzenia ministra finansów z 28 czerwca 2023 r. :
11 095 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej,
8 377 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej,
5 644 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej.
Informacje powyższe zostały potwierdzone przez Ministerstwo Finansów w odpowiedzi z 12 lipca 2023 r. na pytania redakcji portalu infor.pl:
"Kwoty wolne od podatku wprowadzone rozporządzeniem obowiązywały wyłącznie w dniu 30 czerwca 2023 r. i miały zastosowanie do przypadków, gdy obowiązek podatkowy powstał w tym dniu. Od dnia 1 lipca 2023 r. obowiązują kwoty wolne od podatku wprowadzone ustawą z dnia 26 maja 2023 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1059). Od dnia 30 czerwca 2023 r. obowiązują skale podatkowe wymienione w §2 rozporządzenia."

Których spadków i darowizn obowiązują powyższe skale podatkowe i kwoty wolne?

Ministerstwo Finansów wyjaśniło także od kiedy otwartych spadków i kiedy wykonanych darowizn stosuje się wyżej wskazane kwoty wolne i skale podatkowe w podatku od spadków i darowizn.

Jak wskazało Ministerstwo: "Zgodnie z art. 15 ust. 3 ustawy o podatku od spadku i darowizn, przy ustalaniu wysokości podatku przyjmuje się kwoty wartości rzeczy i praw majątkowych określone w art. 9 ust. 1 oraz skale podatkowe określone w art. 15 ust. 1 obowiązujące w dniu powstania obowiązku podatkowego. 
W przypadku, gdy obowiązek podatkowy powstał od dnia 30 czerwca 2023 r., zastosowanie mają skale podatkowe wymienione w §2 rozporządzenia. 
Zgodnie natomiast z art. 28 ustawy z dnia 26 maja 2023 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1059), aktualne kwoty wolne od podatku stosuje się do nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych, które nastąpiło od dnia 1 lipca 2023 r."

Zaś, jak już wyżej cytowano: kwoty wolne od podatku wprowadzone ww. rozporządzeniem obowiązywały wyłącznie w dniu 30 czerwca 2023 r. i miały zastosowanie do przypadków, gdy obowiązek podatkowy powstał w tym dniu.

Skale podatkowe, kwoty wolne i zwolnienia w podatku od spadków i darowizn - od 13 października 2022 r. do 29 czerwca 2023 r.

Warto też przypomnieć, że od 13 października 2022 r. obowiązywały skale podatkowe, kwoty wolne i zwolnienia w podatku od spadków i darowizn wynikające z rozporządzenia Ministra Finansów z 10 października 2022 r. w sprawie ustalenia kwot wartości rzeczy i praw majątkowych zwolnionych od podatku od spadków i darowizn i niepodlegających opodatkowaniu tym podatkiem oraz skal podatkowych, według których oblicza się ten podatek (Dz. U. z 12 października 2022 r. poz. 2084).
Opisaliśmy te przepisy i wartości tych kwot wolnych w artykule: Podatek od spadków i darowizn - nowe kwoty wolne od podatku i nowe skale podatkowe od 13 października 2022 r. 

Polecamy: Podatki 2025 (komplet) 

Podatek od spadków i darowizn - grupy podatkowe

Wysokość podatku od spadków i darowizn, a także kwotę wolną od podatku ustala się (zgodnie z art. 14 ustawy o podatku od spadków i darowizn) w zależności od grupy podatkowej, do której zaliczony jest nabywca. Zaliczenie do grupy podatkowej następuje w zależności od stopnia pokrewieństwa lub powinowactwa obdarowanego wobec darczyńcy.

W ustawie o podatku od spadków i darowizn mamy co do zasady trzy grupy podatkowe, do których zalicza się (zgodnie z art. 14 ust. 3 ww. ustawy):
Grupa I – małżonka, zstępnych (dzieci, wnuki, prawnuki itd.), wstępnych (rodzice, dziadkowie, pradziadkowie, itd.), pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów;
Grupa II – zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych;
Grupa III – innych nabywców.

Trzeba też pamiętać, że oprócz ww. trzech zasadniczych grup podatkowych jest jeszcze tzw. grupa zerowa, do której należą członkowie najbliższej rodziny (małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, rodzeństwo, ojczym i macocha). Przynależność do tej grupy darczyńcy i obdarowanego (także spadkobiercy i spadkodawcy) oznacza, że można skorzystać z pełnego zwolnienia z podatku określonego w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn, przy spełnieniu warunków wskazanych w tym przepisie.
Więcej na ten temat w poniższym artykule:

Obowiązek podatkowy w podatku od spadków i darowizn

Kiedy powstaje obowiązek podatkowy w podatku od spadków i darowizn?

Zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn, obowiązek podatkowy powstaje:
1) przy nabyciu w drodze dziedziczenia - z chwilą przyjęcia spadku;
2) przy nabyciu w drodze zapisu zwykłego, dalszego zapisu lub z polecenia testamentowego - z chwilą wykonania zapisu zwykłego, dalszego zapisu lub polecenia;
2a) przy nabyciu tytułem zachowku - z chwilą zaspokojenia roszczenia;
2b) przy nabyciu w drodze zapisu windykacyjnego - z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, postanowienia częściowego stwierdzającego nabycie przedmiotu zapisu windykacyjnego, zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia lub wydania europejskiego poświadczenia spadkowego;
3) przy nabyciu praw do wkładów oszczędnościowych określonych w art. 1 ust. 2 - z chwilą śmierci wkładcy;
3a) przy nabyciu jednostek uczestnictwa określonych w art. 1 ust. 2 - z chwilą śmierci uczestnika funduszu inwestycyjnego;
4) przy nabyciu w drodze darowizny - z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy - z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia; jeżeli ze względu na przedmiot darowizny przepisy wymagają szczególnej formy dla oświadczeń obu stron, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia takich oświadczeń;
5) przy nabyciu z polecenia darczyńcy - z chwilą wykonania polecenia;
6) przy nabyciu w drodze zasiedzenia - z chwilą uprawomocnienia się postanowienia sądu stwierdzającego zasiedzenie;
7) przy nabyciu w drodze nieodpłatnego zniesienia współwłasności - z chwilą zawarcia umowy albo ugody lub uprawomocnienia się orzeczenia sądu, jeżeli ich skutkiem jest nieodpłatne zniesienie współwłasności;
8) przy nabyciu w drodze nieodpłatnej służebności, renty oraz użytkowania - z chwilą ustanowienia tych praw.

Przepisy art. 6 ust. 1a-4 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn precyzują powstanie obowiązku podatkowego w niektórych sytuacjach:
Jeżeli nabycie następuje w częściach, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą nabycia poszczególnych części.
Przy nabyciu pod warunkiem zawieszającym obowiązek podatkowy powstaje z chwilą ziszczenia się warunku. Naczelnik urzędu skarbowego może jednak ustalić należność podatkową, jaka przypadałaby w razie ziszczenia się takiego warunku, i należność tę zabezpieczyć.
Nabycie pod warunkiem rozwiązującym uważa się w rozumieniu ustawy za nabycie bezwarunkowe. W razie spełnienia się warunku rozwiązującego w ciągu 3 lat od dnia nabycia, decyzja ustalająca zobowiązanie podatkowe podlega uchyleniu.