Fundacje rodzinne w Polsce: stabilizacja podatkowa, czy dalsza niepewność po wecie Prezydenta? Jakie zasady opodatkowania w 2026 roku?

• Kontrowersyjne zmiany
• Prezydent odmówił podpisania nowelizacji
• Brak zmian – większa stabilność czy dalsza niepewność?

Kontrowersyjne zmiany

Przypomnijmy, że wspomniane zmiany miały dotyczyć w szczególności:
• wprowadzenia 36-miesięcznego lock-up sprzedaży aktywów fundacji rodzinnej, który miał obejmować każde mienie nabyte lub otrzymane przez fundację rodzinną od podmiotów powiązanych,
• opodatkowania dochodów fundacji rodzinnych z tytułu udziału w spółkach niebędących osobami prawnymi oraz z udziału w transparentnych podatkowo funduszach inwestycyjnych, spółdzielniach lub podmiotach o podobnym charakterze,
• objęcia fundacji rodzinnych podatkiem od dochodów zagranicznych jednostek kontrolowanych („CFC”) i dochodów z tzw. niezrealizowanych zysków („exit tax”),
• ograniczenia zwolnień dla najmu nieruchomości jedynie do najmu długoterminowego wyłącznie na cele mieszkaniowe,
• rozszerzenie katalogu tzw. „ukrytych zysków” fundacji rodzinnej o pożyczki umorzone, przedawnione lub odpisane jako nieściągalne.

Prezydent odmówił podpisania nowelizacji

Sejm i Senat przyjęły ustawę bez poprawek, jednak została ona zawetowana przez Prezydenta. Prezydent argumentował, że gdy instytucja fundacji rodzinnych była tworzona, zapewniano, że zasady ich funkcjonowania nie ulegną zmianie przez okres trzech lat. Nowelizacja wprowadzała zatem zmiany przedwcześnie i na niekorzyść istniejących już fundacji, co stałoby w sprzeczności z zasadą zaufania do państwa. Prezydent stwierdził również, że wobec trudnej sytuacji finansów publicznych, państwo nie powinno wprowadzać niekorzystnych regulacji dla istniejących już fundacji, a skupić się na zwalczaniu oszustw podatkowych i wyłudzeń VAT.

Po przekazaniu ustawy do ponownego rozpatrzenia, weto może zostać odrzucone przez Sejm większością 3/5 głosów. Dotychczasowe głosowania wskazują, że taki scenariusz jest jednak mało prawdopodobny.

Brak zmian – większa stabilność czy dalsza niepewność?

Weto Prezydenta RP oznacza, że w 2026 r. fundacje rodzinne będą podlegać obecnie obowiązującym, niezmienionym zasadom opodatkowania.

Choć utrzymanie obecnych regulacji mogłoby sugerować stabilizację, to może pociągać za sobą dalszą niepewność, co do wykładni niektórych przepisów i pozostawiać szerokie pole dla uznaniowości organów podatkowych. Projektowane zmiany przepisów najlepiej wskazują, które obszary znajdują się na celowniku administracji skarbowej.

Istnieje realne ryzyko, że organy w dalszym ciągu będą skłonne do przyjmowania bardziej restrykcyjnej i niekorzystnej interpretacji obowiązujących przepisów. Może to prowadzić do ograniczenia dotychczasowych zwolnień, które były fundamentem atrakcyjności polskiej fundacji rodzinnej. W związku z tym, można również oczekiwać wzrostu liczby postępowań dotyczących stosowania klauzuli GAAR oraz kontroli wymierzonych w reorganizacje z udziałem fundacji rodzinnych.

Brak zmian w przepisach to miecz obosieczny. Z jednej strony, utrzymuje się obecny stan prawny, z drugiej – umacnia się pole do uznaniowej interpretacji, która może okazać się niekorzystna dla podatników. Fakt, że fundacje rodzinne znalazły się w centrum sporu politycznego, osłabia argument o ich stabilności. W tak burzliwym otoczeniu trudno jest przekonywać przedsiębiorców, że polska fundacja jest w pełni bezpiecznym i przewidywalnym instrumentem sukcesyjnym.

Trzy lata, które miały cechować się stabilizacją po wprowadzeniu nowych przepisów, są dalekie od spokoju i pewności prawa. Czy w 2026 r. możemy spodziewać się powrotu do prac legislacyjnych nad kolejną wersją zmian? Niewykluczone, zwłaszcza, że w art. 143 ustawy o fundacji rodzinnej przewidziano, że Rada Ministrów po upływie trzech lat od dnia wejścia w życie ustawy o fundacji rodzinnej dokona przeglądu funkcjonowania poszczególnych przepisów tej ustawy.

Pozostaje mieć nadzieję, że kolejne propozycje zmian będą przewidywały dłuższe vacatio legis, ochronę dotychczasowo założonych fundacji rodzinnych oraz wyraźne rozróżnienie między legalnym wykorzystaniem fundacji do celów sukcesyjnych a próbami nadużyć.

Karolina Gotfryd, radczyni prawna,
Kamil Mikulicz, aplikant adwokacki, zespół postępowań podatkowych i rozwiązywania sporów