Kontrola podatkowa - uprawnienia urzędników oraz prawa kontrolowanego (część 1)
Organy podatkowe mają prawo sprawdzić, czy i w jaki sposób przedsiębiorca wypełnia ciążące na nim obowiązki podatkowe. Kontrola podlega jednak określonym regułom, które przedsiębiorca powinien znać, aby ewentualnie zablokować działania urzędników, które nie znajdują oparcia w obowiązujących przepisach.
OBOWIĄZKI KONTROLOWANEGO
Ordynacja Podatkowa przewiduje szereg obowiązków kontrolowanego. Do podstawowych należą:
- obowiązek wskazania, w formie pisemnej, osoby upoważnionej do działania w imieniu kontrolowanego, w szczególności w czasie jego nieobecności,
- obowiązek zapewnienia dostępności do ksiąg podatkowych,
- obowiązek złożenia, na żądanie kontrolującego, oświadczenia o stanie majątkowym na określony dzień,
- obowiązek umożliwienia kontrolującym wykonania czynności kontrolnych,
- obowiązek umożliwienia dokumentowania stanu faktycznego za pomocą aparatury rejestrującej obraz i dźwięk oraz magnetycznych, optycznych i elektronicznych nośników informacji,
- obowiązek przedstawienia, na żądanie kontrolującego, tłumaczenia na język polski sporządzonej w języku obcym dokumentacji dotyczącej spraw będących przedmiotem kontroli,
Kiedy urząd skarbowy może wszcząć kontrolę bez zawiadomienia
Wyższe kary za wykroczenia i przestępstwa skarbowe w 2013 r.
- obowiązek udzielenia, w wyznaczonym terminie, wyjaśnień dotyczących przedmiotu kontroli,
- obowiązek zapewnienia kontrolującym warunków do pracy (samodzielnego pomieszczenia i miejsca do przechowywania dokumentów),
- obowiązek ustanowienia pełnomocnika do spraw doręczeń w przypadku wyjazdu z kraju
- obowiązek zawiadomienia organu podatkowego o każdej zmianie swojego adresu dokonanej w ciągu 6 miesięcy od dnia zakończenia kontroli podatkowej, jeżeli w toku kontroli podatkowej ujawniono nieprawidłowości
(por. H. Dzwonkowski, M. Biskupski, Ordynacja podatkowa, komentarz, Legalis).
UPRAWNIENIA KONTROLUJĄCEGO:
Kontrolujący, w zakresie wynikającym z upoważnienia, jest w szczególności uprawniony do:
- wstępu na grunt oraz do budynków, lokali lub innych pomieszczeń kontrolowanego,
- żądania okazania majątku podlegającego kontroli oraz dokonania jego oględzin,
- żądania udostępnienia akt, ksiąg i wszelkiego rodzaju dokumentów związanych z przedmiotem kontroli oraz sporządzania z nich odpisów, kopii, notatek itp.,
- zbierania innych niezbędnych materiałów,
- zabezpieczenia dowodów,
- legitymowania osób w celu ustalenia tożsamości, jeżeli jest to niezbędne dla potrzeb kontroli,
- żądania przeprowadzenia spisu z natury,
- przesłuchania świadków, kontrolowanego,
- zasięgnięcia opinii biegłych,
- kontrolujący może zażądać wydania, na czas trwania kontroli, za pokwitowaniem próbek towarów, akt, ksiąg i dokumentów gdy istnieje podejrzenie, że są nierzetelne lub gdy podatnik nie zapewnia kontrolującym warunków umożliwiających wykonanie czynności, a w szczególności nie udostępnia kontrolującym samodzielnego pomieszczenia i miejsca do przechowywania dokumentów.
Warto zwrócić uwagę, że powyższy katalog jest katalogiem otwartym i Ustawodawca nie wymienia wszystkich rodzajów czynności, które mogą być przeprowadzone w toku kontroli podatkowej, pozostawiając w tym zakresie swobodę kontrolującym.
Kontrolujący może w razie uzasadnionej potrzeby wezwać, w pilnych przypadkach także ustnie, pomocy organu Policji, Straży Granicznej lub straży miejskiej (gminnej) jeżeli natrafi na opór uniemożliwiający lub utrudniający prowadzenie czynności.
Nie zawsze trzeba stawiać się na wezwanie fiskusa
Autor: Radosław Artur Płonka, aplikant radcowski