MARCIN SIKORA
doradca podatkowy w Kancelarii Sikora i Wspólnicy
Jeżeli z udziałem podatnika toczy się postępowanie podatkowe, ma on obowiązek zawiadamiać organ podatkowy o każdej zmianie adresu. W razie zaniechania tego obowiązku, pismo uznaje się za doręczone pod dotychczasowym adresem, a organ podatkowy pozostawia pismo w aktach sprawy. W sytuacji natomiast gdy podatnik, z udziałem którego toczy się postępowanie, zamierza wyjechać za granicę na okres co najmniej dwóch miesięcy, obowiązany jest przed wyjazdem do ustanowienia pełnomocnika do spraw doręczeń w kraju. Artykuł 147 Ordynacji podatkowej mówi przy tym o faktycznym okresie przebywania za granicą. Jeżeli zatem strona planowała pobyt krótszy niż dwa miesiące, lecz przedłużył się on ponad ten termin, to po upływie dwóch miesięcy ma ona obowiązek ustanowić pełnomocnika do spraw doręczeń.
O ustanowieniu pełnomocnika do spraw doręczeń podatnik ma obowiązek zawiadomić właściwy organ podatkowy. Konsekwencją tego ustanowienia jest powstanie sytuacji, w której organ podatkowy doręcza wszelkie pisma, skierowane do podatnika, na adres pełnomocnika.
Podkreślić należy, że obowiązek ustanowienia pełnomocnika do spraw doręczeń nie dotyczy sytuacji, gdy strona już ma pełnomocnika, który reprezentuje jej interesy w danym postępowaniu i został ustanowiony bez związku z wyjazdem za granicę. Wówczas bowiem interesy podatnika są chronione w sposób wystarczający, gdyż zgodnie z art. 145 par. 2 Ordynacji podatkowej pisma adresowane do strony powinno doręczać się pełnomocnikowi. Przepisy Ordynacji podatkowej wymagają, aby każde pełnomocnictwo zostało udzielone w formie pisemnej albo ustnie do protokołu.
Konsekwencje zaniechania dopełnienia obowiązku ustanowienia pełnomocnika do spraw doręczeń mogą być dla podatnika bardzo dotkliwe. Wiążą się bowiem z przyjęciem konstrukcji tzw. fikcji doręczenia. Oznacza to, że pismo wysłane do podatnika pod dotychczasowy adres, niepodjęte przez niego, zostanie uznane za doręczone prawidłowo ze wszystkimi z tym związanymi konsekwencjami. Od dnia doręczenia rozpoczynają bowiem bieg terminy procesowe, przewidziane do dokonywania czynności w toczącym się postępowaniu podatkowym oraz wnoszenia środków zaskarżenia np. rozpocznie bieg termin do wniesienia odwołania od decyzji ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego. Z przepisów Ordynacji podatkowej nie wynika, aby na organie podatkowym spoczywał w tej sytuacji obowiązek podejmowania innych działań zmierzających do doręczenia podatnikowi pisma, np. zagranicą.
Obowiązek ustanowienia pełnomocnika do spraw doręczeń dotyczy także osób fizycznych będących nierezydentami w rozumieniu przepisów prawa dewizowego. Stosownie do art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. a) oraz pkt 3 ustawy prawo dewizowe nierezydentami są m.in.: osoby fizyczne mające miejsce zamieszkania za granicą oraz osoby fizyczne mające miejsce zamieszkania w krajach trzecich, którymi są, najogólniej rzecz ujmując, państwa spoza Unii Europejskiej. Nierezydent będący osobą fizyczną ma obowiązek ustanowić pełnomocnika do spraw doręczeń w kraju, o ile oczywiście zostało wszczęte w stosunku do niego postępowanie podatkowe. Przy czym przyjmuje się, że z tego obowiązku nie zwalnia nierezydenta fakt posiadania w kraju miejsca pobytu czasowego.
(MGM)