RADA
Nie, w tym przypadku nabywca nie ma obowiązku dokonania korekty podatku naliczonego odliczonego przez przedsiębiorstwo wniesione aportem do spółki.
UZASADNIENIE
W przypadku prawa do odliczenia podatku naliczonego, które zostało określone w art. 86 ust. 1 ustawy o VAT, decydujące znaczenie ma to, czy zakupione towary i usługi będą wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Przepis ten dotyczy jedynie nabycia towarów i usług w celu ich wykorzystania w działalności opodatkowanej.
Natomiast wniesienie aportem przedsiębiorstwa do innej spółki jest opodatkowane na szczególnych zasadach. Zgodnie z art. 6 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług przepisów ustawy nie stosuje się do transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zakładu (oddziału) samodzielnie sporządzającego bilans. Oznacza to, że taka transakcja nie podlega w ogóle opodatkowaniu VAT. Wskazany przepis nie zawiera w swojej treści definicji przedsiębiorstwa. Dlatego dla celów określenia zakresu pojęcia „przedsiębiorstwo” wykorzystuje się regulację zawartą w art. 55 kodeksu cywilnego, zgodnie z którym przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej. Obejmuje ono w szczególności:
• oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa);
• własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów,
• inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości; prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych;
• wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne;
• koncesje, licencje i zezwolenia; patenty i inne prawa własności przemysłowej; majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne; tajemnice przedsiębiorstwa;
• księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Wobec powyższego nie podlegają opodatkowaniu transakcje zbycia przedsiębiorstwa, w tym np. sprzedaż, darowizna lub przekazanie go do nowo utworzonej spółki osobowej.
Z przepisu art. 6 pkt 1 ustawy o VAT wynika, iż przepisów ustawy o VAT nie stosuje się do transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zakładu (oddziału) samodzielnie sporządzającego bilans. Oznacza to, iż ustawodawca wyraźnie ograniczył stosowanie tej regulacji do przedsiębiorstwa jako całości pod względem organizacyjnym i funkcjonalnym, a nie do jego poszczególnych części.
Należy jednak pamiętać, że w przypadku zbycia przedsiębiorstwa jego nabywca jest traktowany jako następca prawny podatnika dokonującego zbycia. Przy przekształceniu spółek na podstawie art. 93a § 1 pkt 2 Ordynacji podatkowej wszelkie przewidziane w przepisach prawa podatkowego prawa i obowiązki zbywcy przechodzą na nabywcę. Zasada ta ma zastosowanie również do spółki niemającej osobowości prawnej, do której osoba fizyczna wniosła na pokrycie udziału wkład w postaci przedsiębiorstwa, co wynika z art. 93a § 2 pkt 2 tej ustawy.
Powstaje w tym przypadku problem z podatkiem naliczonym odliczonym od zakupu, szczególnie środków trwałych. U wnoszącego aport zmieni się bowiem ich przeznaczenie - będą u niego służyć do wykonywania czynności niepodlegających opodatkowaniu. Tak jednak nie będzie. Ponieważ nabywca jest następcą prawnym, możemy mówić o ciągłości. Nabywa on zarówno prawa, jak i obowiązki. Dlatego gdy wykorzystuje on towary wniesione aportem do wykonywania czynności opodatkowanych, nie zmienia się przeznaczenie tych towarów. Wnoszący aport nie jest zobowiązany do dokonania korekty odliczonego podatku. Brak obowiązku korekty odnosi się tylko do aportu całego przedsiębiorstwa, a nie aportu poszczególnych jego części.
O braku obowiązku dokonania korekty w takim przypadku mówi art. 91 ust. 9 ustawy. Według tych regulacji, w przypadku zbycia przedsiębiorstwa lub zakładu (oddziału), korekta podatku naliczonego określona w art. 91 ust. 1-8 ustawy jest dokonywana odpowiednio przez nabywcę przedsiębiorstwa lub nabywcę zakładu (oddziału). Znaczy to, że wskazana powyżej zasada ma zastosowanie wyłącznie w przypadku, gdy:
• wnoszący aport podatnik rozliczał podatek naliczony związany z zakupami, które we wnoszonym aportem przedsiębiorstwie posłużyły zarówno sprzedaży opodatkowanej, jak i czynnościom, od których takie odliczenie nie przysługuje (obliczając go zgodnie z proporcją, o której mowa w art. 90 ust. 2-9 ww. ustawy) i w nowej spółce nadal będzie takie ich przeznaczenie,
• wnoszone środki trwałe będą służyć spółce zarówno do wykonywania czynności opodatkowanych, jak i zwolnionych, lub tylko zwolnionych, a u wnoszącego aport służyły wyłącznie czynnościom opodatkowanym,
wówczas po zakończeniu roku podatkowego nabywca przedsiębiorstwa jest obowiązany dokonać korekty kwoty podatku naliczonego, z uwzględnieniem proporcji obliczonej dla zakończonego roku podatkowego.
Potwierdzają to również organy podatkowe. Jak czytamy w piśmie z 2 lipca 2007 r. nr PP/443-11/07 Naczelnika Urzędu Skarbowego w Jaśle: „W związku z powyższym zbycie przedsiębiorstwa nie skutkuje w sferze wcześniejszych odliczeń podatku naliczonego dokonanych przez osobę dokonującą zbycia. Nakłada jednak na nabywcę, jako beneficjenta praw i obowiązków zbywcy, obowiązek dokonywania stosownych ewentualnych korekt w zakresie podatku naliczonego, który został częściowo odliczony przez zbywcę w oparciu o wyliczoną przez niego proporcję sprzedaży opodatkowanej do sprzedaży ogółem (sytuacja taka w opisanym stanie faktycznym nie ma miejsca, gdyż podatnik - osoba fizyczna - odliczył podatek naliczony w całości), czy też gdy zmianie uległo przeznaczenie towaru, od którego podatek naliczony został odliczony lub nieodliczony w całości (decyduje dalsze przeznaczenie wniesionego wkładu w spółce)”.
Gdy wnoszone środki trwałe będą nadal służyły do wykonywania czynności opodatkowanych, nabywca nie będzie dokonywał żadnych korekt, ponieważ taki obowiązek go nie dotyczy. Gdy zmieni się całkowicie przeznaczenie środków trwałych, tj. będą służyć tylko sprzedaży opodatkowanej lub tylko zwolnionej, korekty dokonuje się jednorazowo do pozostałego okresu korekty.
• art. 93a § 1 pkt 2 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa - j.t. Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 120, poz. 818
• art. 91 ust. 9 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - Dz.U. Nr 54, poz. 535; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 143, poz. 1029
Marcin Jasiński
ekspert w zakresie VAT