Warto przypomnieć, że obowiązek przesyłania informacji JPK VAT dotyczy osób prawnych, jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej oraz osób fizycznych, które prowadzą księgi podatkowe przy użyciu programów komputerowych. Od 1 lipca 2016 r. zobowiązani są do tego przedsiębiorcy o statusie dużych. Natomiast w stosunku do małych i średnich przedsiębiorców obowiązek ten ma powstać z dniem 1 stycznia 2017 r. Mikroprzedsiębiorcy zaś dołączą do podmiotów zobowiązanych od 1 stycznia 2018 r.
Problemy z ustalaniem statusu przedsiębiorcy
Ustalenie statusu przedsiębiorcy nastręcza podatnikom wiele podobnych w gruncie rzeczy problemów, powstających na tle definicji z ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.
Odnosząc się do definicji średniego przedsiębiorcy, Ministerstwo Finansów wyjaśniło kilka z nich (patrz: odpowiedź na pytanie nr 22 "Odpowiedzi na pytania dot. JPK cz. 2"; źródło: www.finanse.mf.gov.pl):
"(...) Przywołany przepis (tj. art. 106 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, zgodnie z którym za średniego przedsiębiorcę uważa się przedsiębiorcę, który w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych zarówno zatrudniał średniorocznie mniej niż 250 pracowników, jak i osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 50 milionów euro, lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 43 milionów euro) zawiera w swej konstrukcji koniunkcję (użycie spójnika "oraz"), jaka zachodzi pomiędzy pkt 1 i 2. Dla zakwalifikowania danego przedsiębiorcy do kategorii "średniego" niezbędne jest łączne spełnienie warunku z pkt 1 i 2. Należy przy tym zauważyć, że warunek w pkt 2 został sformułowany alternatywnie ("lub"), co oznacza, że przynajmniej jeden z członów alternatywy musi zostać spełniony, aby można było uznać warunek określony w pkt 2 za spełniony (...)"
Polecamy książkę: VAT 2017. Komentarz
Warto dodać, że parametry finansowe wyrażone w euro przelicza się na złote według średniego kursu ogłaszanego przez NBP w ostatnim dniu roku obrotowego wybranego do określenia statusu przedsiębiorcy.
Wyjaśnienia te mają odpowiednie zastosowanie do podatników o statusie małych, dużych i mikroprzedsiębiorców.
Kolejnym problematycznym zagadnieniem było określenie średniorocznego zatrudnienia. Powinno być one określane z uwzględnieniem art. 109 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Określa się je wiec w przeliczeniu na pełne etaty. Przy jego obliczaniu nie uwzględnia się pracowników przebywających na urlopach macierzyńskich, urlopach na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopach ojcowskich, urlopach rodzicielskich i urlopach wychowawczych, a także zatrudnionych w celu przygotowania zawodowego. W przypadku przedsiębiorcy działającego krócej niż rok, jego przewidywany obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych, a także średnioroczne zatrudnienie oszacowuje się na podstawie danych za ostatni okres, udokumentowany przez przedsiębiorcę
Brak jest konkretnych regulacji dotyczących rozumienia pojęcia "lat obrotowych" w kontekście Jednolitego Pliku Kontrolnego (JPK)
Rozumienie pojęcia ,,dwóch ostatnich lat obrotowych’’ budzi wątpliwości. Na tym tle powstaje pytanie, jakie lata należy brać pod uwagę przy określaniu wielkości firmy. Czy status przedsiębiorcy na potrzeby stosowania JPK należy ustalić tylko raz (w 2016 r.), czy też będzie należało ustalić ten status (ponownie) w 2017 r. (uwzględniając liczbę zatrudnionych osób, sumę obrotów netto i aktywów z 2015 r. i 2016 r)?
W piśmiennictwie pojawiają się różne poglądy na ten temat.
Prezentowane jest stanowisko, zgodnie z którym status firmy określa się biorąc pod uwagę stan na 1 lipca 2016 roku, ponieważ liczą się okresy rozliczeniowe zamknięte na dzień wejścia w życie przepisów o JPK, a więc lata 2014-2015.
Co więcej, w odpowiedzi z 20 września 2016 r., na pytanie Wydawnictwa Gofin, Ministerstwo Finansów wyjaśniło, że status mikro-, małego lub średniego przedsiębiorcy (a w związku z tym obowiązek JPK) powinien być określany po zakończeniu każdego roku obrotowego. Nie jest to jednak wiążące i oficjalne stanowisko MF.
Polecamy: Biuletyn VAT
JPK a nieprzedsiębiorcy
Zgodnie z interpretacją ogólną Ministra Finansów z 20 czerwca 2016 r., nr PK4.8012.55.2016 obowiązek przekazywania danych w formie JPK (zarówno na żądanie organów podatkowych lub organów kontroli skarbowej - w zakresie wszystkich struktur JPK, jak i bez żądania - odnośnie informacji o ewidencji VAT) dotyczy także podmiotów innych niż przedsiębiorcy. Nieprzedsiębiorcy na podstawie tych samych parametrów co przedsiębiorcy muszą ustalić, czy wielkość prowadzonej przez nich działalności jest na poziomie dużych, średnich, małych, czy mikroprzedsiębiorców. W zależności od wyniku tak przeprowadzonej analizy muszą oni ustalić termin, od kiedy są zobowiązani przekazywać dane w formie JPK.
Możliwość odsunięcia w czasie obowiązku przekazywania raportów JPK
Dzięki rozporządzeniu Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 9 listopada 2016 r. podatnicy mają szansę na indywidualne odsunięcie w czasie obowiązku comiesięcznego przesyłania ewidencji VAT w formie JPK.
Przedmiotowe rozporządzenie jest odpowiedzią Ministerstwa na liczne wnioski podatników o odroczenie terminu do złożenia informacji, o której mowa w art. 82 § 1b Ordynacji podatkowej. Zgodnie z jego treścią wnioski w sprawie odroczenia JPK należy składać do naczelnika urzędu skarbowego właściwego miejscowo dla podatnika.
Rozporządzenie weszło w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, tj. 7 grudnia 2016 r.
Brak efektywności Jednolitego Pliku Kontrolnego
Jak wynika z informacji podawanych przez resort finansów do końca października organy podatkowe wykorzystały informacje zebrane w formacie jednolitego pliku kontrolnego w zaledwie trzech postępowaniach. W perspektywie przyszłorocznego wdrożenia przedmiotowych regulacji w stosunku do relatywnie największej grupy - małych i średnich przedsiębiorców - wynik ten nie napawa optymizmem.
Zdaniem MF powodem nikłego wykorzystania danych z JPK może być kilka. Przede wszystkim przedsiębiorcy nie mają obowiązku przesyłania danych w formacie elektronicznym za okresy sprzed lipca br. Tymczasem postępowania podatkowe i kontrolne dotyczą zazwyczaj dłuższego okresu niż miesiąc. Według resortu niewielka skuteczność JPK może mieć również źródło w przesyłaniu danych przez przedsiębiorców w innym formacie niż żądany.
Justyna Zając-Wysocka, Departament Doradztwa Podatkowego Małopolskiego Instytutu Studiów Podatkowych w Krakowie
Artykuł ma charakter jedynie informacyjny i stanowi publikację zainspirowaną treścią artykułów prasowych, interpretacji organów podatkowych i orzeczeń sądów administracyjnych. Nie stanowi porady ani opinii podatkowej czy prawnej w rozumieniu art. 2 ust. 1 i art. 31 ustawy o doradztwie podatkowym (Dz. U. z 1996 r. Nr 102, poz. 475, ze zm.) i jest odzwierciedleniem poglądów wyrażanych przez autorów publikacji. Małopolski Instytut Studiów Podatkowych Sp. z o.o. nie bierze odpowiedzialności za ewentualne skutki podejmowanych decyzji na ich podstawie.