Należy przypomnieć, iż na gruncie Ordynacji podatkowej wyróżniamy dwie instytucje interpretacji prawa podatkowego:
- Indywidualną; określoną w art. 14b § 1: „Minister właściwy do spraw finansów publicznych, na wniosek zainteresowanego, wydaje, w jego indywidualnej sprawie, interpretację przepisów prawa podatkowego (interpretację indywidualną).”
- Ogólną; określoną w art. Art. 14a § 1.: „Minister właściwy do spraw finansów publicznych dąży do zapewnienia jednolitego stosowania przepisów prawa podatkowego przez organy podatkowe oraz organy kontroli skarbowej, dokonując w szczególności ich interpretacji, z urzędu lub na wniosek, przy uwzględnieniu orzecznictwa sądów oraz Trybunału Konstytucyjnego lub Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości (interpretacje ogólne); wnioskodawcą nie może być organ administracji publicznej.”
Od 2007 roku (obecny kształt interpretacji ogólnej) do 2015 r. wydano zaledwie 76 interpretacji (dane pochodzą z internetowej bazy interpretacji prawa podatkowego), kiedy tylko pomiędzy 2008, a 2010 r. wydano od 23 do 31 tysięcy interpretacji indywidualnych (R. Mastalski, Komentarz do art. 14a Ordynacji Podatkowej /W:/ Ordynacja Podatkowa Komentarz. Wrocław 2012 r. s. 127.).
IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
Należy przy tym pamiętać, iż od 2012 r. interpretacje ogólne mogą być również wydawane na wniosek (każdego zainteresowanego podmiotu oprócz organów administracji podatkowej). Od 2012 r. do lipca 2015 r. wydano 45 interpretacji ogólnych, gdzie zaledwie 9 interpretacji było wydanych na wniosek.
W kontekście niniejszego artykułu należy pamiętać o głównej roli jaką pełnią interpretacje indywidualne, a także interpretacje ogólne, chodzi o „ochronę prawną”.
Ochrona prawna:
Interpretacji indywidualnej: w skrócie, obecnie skutki prawne zastosowania się do interpretacji określają przepisy art. 14k–14m Ordynacji podatkowej. Chroni ona wnioskodawcę w stosunku do uzyskanej odpowiedzi w zakresie przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego lub stanu faktycznego.
Ogólnej: opiera się na tzw. „zasadzie nieszkodzenia” , która na podstawie art. 14k § 3 OrdPu obejmuje również zakaz inicjowania postępowania w sprawach o przestępstwo lub wykroczenia skarbowe oraz obowiązek umarzania takich postępowań oraz nienaliczanie odsetek za zwłokę, jeżeli w danej sprawie będącej przedmiotem takiego postępowania dany podmiot zastosował się do wykładni zawartej w interpretacji ogólnej, w sytuacji kiedy jego sytuacja na to pozwalała.
Jak ocenić, czy „sytuacja podatnika” jest adekwatna do wykładni przedstawionej w interpretacji ogólnej?
Oceny oczywiście dokonują organy podatkowe, np. ww. postępowaniu podatkowym. Należy pamiętać, iż niezastosowanie się organu podatkowego do zaleceń interpretacji ogólnej stanowi: „naruszenie zasady prowadzenia postępowania podatkowego w sposób budzący zaufanie obywateli wobec prawa, która jest określona w art. 121 Ordynacji podatkowej” wyrok WSA w Bydgoszczy z dnia 12 marca 2003 r., sygn. akt I SA/B 658/03, na co wskazywało orzecznictwo administracyjne
50 Ściąg Księgowego z aktualizacją online
Monitor Księgowego – prenumerata
Czy „ochrona” gwarantowana przez interpretację indywidualną jest „taka sama” jak interpretacji ogólnej?
W kontekście przyszłorocznych zmian w Ordynacji podatkowej, które mogą zacząć obowiązywać od 1 stycznia 2016 r., zdanie co do podobieństwa ochrony prawnej obu instytucji jest podzielone i to w samym Ministerstwie Finansów.
Sama ustawa nowelizująca nie wprowadza znaczących zmian w samej konstrukcji interpretacji indywidualnej oraz ogólnej. Zmiana legislacyjna wprowadzi jednak nowe narzędzie, z którego będą mogli korzystać Dyrektorzy Izb Skarbowych. Jeżeli stan faktyczny, czy opis zdarzenia przyszłego przedstawiony we wniosku o interpretację indywidualną będzie odpowiadał dotychczas wydanej interpretacji ogólnej, to właściwy Dyrektor Izby Skarbowej będzie mógł wydać:
„postanowienie o stwierdzeniu, że do stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego opisanego we wniosku zastosowanie znajduje interpretacja ogólna, z jednoczesnym stwierdzeniem bezprzedmiotowości wniosku. – nowy 5a w art. 14b OrdPu, który zacznie obowiązywać od 1 stycznia 2016 r.
„Różna” moc ochrony prawnej:
W Odpowiedź sekretarza stanu w Ministerstwie Finansów - z upoważnienia ministra - z dnia 21 lutego 2014 r. na interpelację poselską nr 24159 „w sprawie wydawania na wniosek interpretacji ogólnej przepisów prawa podatkowego”, stwierdzono iż:
„Interpretacja indywidualna może oznaczać dla podatnika większą ochronę prawną, niż interpretacja ogólna, która pozwala skorzystać z swojej ochrony wyłącznie w sytuacji kiedy u podatnika wystąpi tożsamy stan faktyczny z opisanym w interpretacji ogólnej.”
Minister jednak nie opisał na czym polega ochrona prawna interpretacji ogólnej oraz czym ona się różni od tej, która jest zapewniona przez uzyskanie interpretacji indywidualnej.
„Tożsama” moc ochrony prawnej:
Z kolei w uzasadnieniu do projektu ustawy o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw, który został skierowany do sejmu w dniu 2 czerwca 2015 r., przyjęty przez Sejm w dniu 9 lipca 2015 r. , wystosowano tezę , iż: ”każdy ma możliwość zastosowania się do interpretacji ogólnej, a tym samym do powoływania się na wynikającą z tego tytułu ochronę prawną, której treść oraz zasady są analogiczne jak przy interpretacji indywidualnej.”
Powyższe wypowiedzi przedstawicieli Ministerstwa Finansów, którzy m.in. współtworzyli ww. projekt, pokazują, iż nadal brakuje pomysłu na większe wykorzystanie instytucji jaką jest interpretacja ogólna.
Być może zmiany legislacyjna, które zaczną obowiązywać od 1 stycznia 2016 r. spowodują, iż Minister Finansów będzie częściej wydawał interpretacje ogólne (do tej pory zostało wydanych i opublikowanych tylko 76 interpretacji ogólnych).
W konsekwencji Dyrektorzy Izb Skarbowych będą jedynie potwierdzać, iż dany stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe przedstawione we wniosku o interpretację indywidualną odpowiada wykładni interpretacji ogólnej, co może spowodować szybsze uzyskiwanie odpowiedzi na wnioski o interpretacje, co w kontekście niejasności polskiego prawa podatkowe może okazać się niezwykle pomocne.
Sama ustawa o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy nr 3462) została skierowana w dniu 7 sierpnia 2015 r. przez Senat do Komisji Finansów. Senat nie zgłosił poprawek w zakresie zmian dot. interpretacji ogólnych.