W czasie kryzysu upadłości firm to nie rzadkość. Często wiąże się z tym konieczność wcześniejszego rozwiązania umowy najmu za wynajmowany przez firmę lokal. Umowy te często nie zawierają możliwości wcześniejszego ich wypowiedzenia, co oznacza konieczność zapłaty odszkodowania przez przedsiębiorcę.
Urzędy skarbowe nakazują płacić VAT od odszkodowania wypłaconego przez najemcę (przedsiębiorcę) na rzecz wynajmującego lokal, twierdząc, że jest to wynagrodzenie za usługę. W ocenie organów podatkowych, taka opłata otrzymana przez wynajmującego wiąże się z uzyskaniem korzyści przez firmę, w postaci zgody na wcześniejsze rozwiązanie umowy najmu. W konsekwencji, jest to świadczenie na rzecz najemcy, opodatkowane VAT.
Z tym stanowiskiem nie zgadzają się doradcy podatkowi.
- Co do zasady odszkodowania, jako rekompensata za wyrządzoną szkodę, nie podlegają opodatkowaniu VAT. Dotyczy to też kar umownych za niewywiązanie się z umowy - mówi w rozmowie z Agencją Informacyjną Newseria Andrzej Bernatek, partner w Dziale Podatków KPMG.
Zdaniem ekspertów, organy podatkowe niesłusznie dopatrują się w odszkodowaniach za wcześniejsze rozwiązanie umowy najmu wynagrodzenia za usługę, świadczoną na rzecz firm.
- W przypadku, gdy umowa najmu jest wypowiedziana przed terminem, istotne jest zbadanie, jaki jest charakter wypłaconych pieniędzy w związku z tym wynajmującemu - podkreśla Andrzej Bernatek. - W przypadku, gdy mamy do czynienia z czystym odszkodowaniem, czyli rekompensatą dla wynajmującego za to, że najemca, z przyczyn np. ekonomicznych, wcześniej musiał rozwiązać stosunek najmu lub też mamy do czynienia ze zwykłą karą umowną w związku z tym, że najemca nie wywiązał się ze swojego zobowiązania, o podatku VAT nie może być mowy - dodaje.
Eksperci przyznają, że omawiany problem budzi kontrowersje. Sądy administracyjne stają w tej sprawie po stronie podatników, a nie fiskusa.
- W wyroku z maja 2012 roku Naczelny Sąd Administracyjny potwierdził, że otrzymywane przez wynajmującego odszkodowanie z tytułu przedterminowego wypowiedzenia umowy najmu nie może być traktowane jako czynność podlegająca opodatkowaniu VAT, ponieważ o żadnym świadczeniu ze strony wynajmującego nie może być tutaj mowy - stwierdza ekspert KPMG.
Z kolei Ministerstwo Finansów w odpowiedzi na interpelację poselską (nr 5839) dotyczącą tego problemu stwierdziło, że jeżeli otrzymanie przez wynajmującego takiej rekompensaty nie ma na celu obejścia przepisów prawa podatkowego i nie stanowi faktycznie elementu wynagrodzenia za świadczoną usługę najmu, brak jest podstaw, aby twierdzić, że jest to wynagrodzenie za świadczoną usługę.
- Organy podatkowe próbują doszukać się niekiedy w klauzulach umów najmu ukrytego wynagrodzenia za usługę najmu bądź też wpływu takich rozliczeń na wcześniejsze wynagrodzenia z tego tytułu. Jest to jednak czasami bardzo karkołomne i bezpodstawne twierdzenie, ponieważ naturalne jest, że wynajmujący i najemca zastrzegają sobie pewne rekompensaty, które są zwykłym odszkodowaniem, a zatem rekompensatą szkody, jaką wynajmujący może ponieść w związku z tym, że najemca umowy nie dotrzymał - podsumowuje Andrzej Bernatek.