rada
Czynności takie nie podlegają opodatkowaniu VAT. Szczegóły w uzasadnieniu.
uzasadnienie
Aby odpowiedzieć na pytanie, należy ustalić, czy świadczenie na rzecz kontrahenta jest świadczone nieodpłatnie, a jeśli tak, to czy ma zawiązek z prowadzonym przedsiębiorstwem. Jest to podstawowy warunek, aby uznać, że nieodpłatnie świadczona usługa może podlegać VAT. Według art. 8 ust. 2 ustawy o VAT, aby nieodpłatne świadczenie uznać za odpłatne, muszą zostać spełnione następujące warunki:
• nieodpłatne świadczenie usług zostało dokonane na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, oraz na wszelkie inne cele,
• nie są one związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa,
• podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług związanych z tymi usługami, w całości lub w części.
Aby udzielić odpowiedzi, czy zostały spełnione powyższe warunki, należy ustalić, czy świadczenie na rzecz kontrahenta odbywa się rzeczywiście nieodpłatnie i czy nie ma za nie zapłaty w jakiejkolwiek postaci. Z nieodpłatnym świadczeniem będziemy mieli do czynienia, gdy użyczenie kontrahentowi sprzętu odbywa się na podstawie typowej umowy użyczenia, w ramach której użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu, przez czas oznaczony lub nieoznaczony, na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy (art. 710 k.c.). Użyczający nie może uzyskiwać z tego tytułu żadnych korzyści. W takim przypadku mamy do czynienia z czynnością nieodpłatną, która nie spełnia powyższych warunków, aby uznać je za czynność odpłatną.
Jak czytamy między innymi w wyroku WSA w Łodzi z 19 grudnia 2007 r., sygn. akt I SA/Łd 905/07: „Po pierwsze dotyczy tylko tych usług nieodpłatnych, które nie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa, a po drugie tylko tych sytuacji, w których podatnikowi przysługiwało prawo obniżenia podatku należnego o kwotę podatku naliczonego zapłaconego przy nabyciu towarów i usług związanych z tymi usługami. Innymi słowy fikcję odpłatności można przyjąć jedynie do tych usług nieodpłatnych, które nie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa, a podatnikowi przysługuje w związku z nimi prawo do odliczenia podatku naliczonego. Jeśli któryś z wymienionych warunków nie jest spełniony, nie może być mowy o potraktowaniu usługi świadczonej nieodpłatnie z usługą odpłatną”.
Według części ekspertów inaczej jednak należy traktować takie umowy przekazania urządzeń przez jednego podatnika drugiemu, które nie są umowami użyczenia. W ramach tych umów właściciel urządzenia najczęściej zobowiązuje się do jego udostępnienia punktowi sprzedaży innego podatnika i jednocześnie zapewnia stałą dostawę swoich towarów, a korzystający z urządzenia zobowiązuje się do zakupu towarów pochodzących od właściciela oraz do wykorzystania urządzenia w określony w umowie sposób (np. że dane urządzenie będzie służyło tylko do przechowywania towarów pochodzących od właściciela). W tym drugim przypadku nie można mówić o nieodpłatnym świadczeniu. W ramach tych umów mamy do czynienia z usługami stron o charakterze wzajemnym: przekazanie urządzenia w zamian za zakup towarów przekazującego i wykorzystywanie tegoż urządzenia w sposób określony przez przekazującego. Przekazujący urządzenie oczekuje od kontrahenta określonego zachowania, które dla użyczającego ma wymierne korzyści (wyrok WSA w Białymstoku z 31 lipca 2007 r., sygn. akt I SA/Bk 155/07).
Jednak sądy administracyjne w większości uznają (powołując się na ETS), że nie wszystkie świadczenia wzajemne między kontrahentami będą stanowiły odrębne czynności podlegające opodatkowaniu, np. gdy w celu wykonania danego świadczenia usługobiorca musi (lub chce) udostępnić swój majątek usługodawcy.
Jak czytamy w wyroku WSA w Warszawie z 26 września 2007 r., sygn. akt III SA/Wa 1220/07: „Istotnym elementem omawianego pojęcia jest również to, że odpłatność musi mieć bezpośredni związek z danym świadczeniem, tzn. musi być efektem tego świadczenia, rozumianym jako wynagrodzenie (wartość) o charakterze trwałym (ostatecznym), które jest należne za wykonane świadczenie. Z wynagrodzeniem (odpłatnością) będziemy mieli do czynienia wówczas, gdy ma ono bezpośredni i trwały związek z określonym świadczeniem na rzecz danego podmiotu, wynikającym z wykonanej czynności podlegającej opodatkowaniu. Ważne jest również to, że nie wszystkie świadczenia wzajemne między kontrahentami będą stanowiły odrębne czynności podlegające opodatkowaniu. Dotyczy to sytuacji, gdy w celu wykonania danego świadczenia usługobiorca musi (lub chce) udostępnić swój majątek usługodawcy bądź w inny sposób >ułatwić< świadczenie usługi na swoją rzecz. Takie użyczenie majątku oczywiście nie stanowi odrębnej czynności opodatkowanej, w szczególności dlatego, że jest czynnością nieodpłatną, niezależnie od tego, czy wpływa ona na cenę danego świadczenia, czy też nie, przy czym na pewno jest to czynność związana z przedsiębiorstwem podatnika”.
Podobnie wypowiedział się WSA w Białymstoku w wyroku z 16 maja 2007 r., sygn. akt I SA/Bk 166/07.
• art. 8 ust. 2 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - Dz.U. Nr 54, poz. 535; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 143, poz. 1029
Marcin Jasiński
ekspert w zakresie VAT