RADA
Nieodpłatna pomoc prawna pro publico bono udzielana przez prawników (adwokatów, radców prawnych, etc.) będących czynnymi podatnikami VAT podlega opodatkowaniu VAT jako nieodpłatne świadczenie usług według stawki podstawowej 22%, gdy przysługiwało prawo do odliczenia VAT w związku z tymi czynnościami. Szczegóły znajdują się w uzasadnieniu.
UZASADNIENIE
Nieodpłatna pomoc prawna pro publico bono udzielana przez prawników będących czynnymi podatnikami VAT podlega opodatkowaniu VAT jako nieodpłatne świadczenie usług według stawki podstawowej 22%. Nie będzie podlegała opodatkowaniu tylko wówczas, gdy przy świadczeniu takiej pomocy prawnicy nie korzystają z żadnych towarów i usług, przy nabyciu których przysługiwało im prawo do odliczenia.
Opodatkowaniu VAT podlegają czynności wymienione w art. 5 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, w szczególności odpłatne dostawy towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Jednocześnie w pewnych określonych przepisami sytuacjach za odpłatne dostawy towarów i odpłatne świadczenie usług uważa się czynności nieodpłatne.
Zakres, w jakim nieodpłatne świadczenie usług traktuje się jako odpłatne świadczenie usług (co wiąże się z opodatkowaniem VAT takiego nieodpłatnego świadczenia usług), określa art. 8 ust. 2 ustawy o VAT. Zakres ten obejmuje wszelkie nieodpłatne świadczenie usług, które nie jest związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa przez podatnika. Pod warunkiem, że podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług związanych z tymi usługami, w całości lub w części.
Kiedy pomoc prawna podlega VAT
Nieodpłatna pomoc prawna pro publico bono udzielana przez prawników, tj. adwokatów, radców prawnych, będących czynnymi podatnikami VAT podlega podatkowaniu VAT 22%.
Udzielanie takiej pomocy stanowi bowiem w istocie nieodpłatne świadczenie usług prawniczych. Usługi te nie są wykonywane na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej. Tym samym nie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa przez prawników będących czynnymi podatnikami VAT. Również często do prowadzenia tych spraw prawnicy wykorzystują z reguły towary i usługi, przy nabyciu których podatnikom przysługiwało prawo do odliczenia VAT (np. komputer, programy prawnicze, usługi telekomunikacyjne, usługi wynajmu lokalu, w którym znajduje się kancelaria, materiały biurowe). Dlatego gdy zakupy, od których prawnik odlicza VAT, służą również udzielaniu bezpłatnych porad prawnych i w myśl art. 8 ust. 2 ustawy czynności te należy traktować jak usługi świadczone odpłatnie. Dlatego należy je opodatkować.
Kiedy pomoc prawna nie podlega VAT
Nieodpłatna pomoc prawna pro publico bono świadczona przez prawników będących czynnymi podatnikami VAT nie podlega opodatkowaniu VAT tylko wówczas, gdy przy świadczeniu takiej pomocy nie korzystają oni z żadnych towarów i usług, przy nabyciu których przysługiwało im prawo do odliczenia.
Przykład
Jeśli adwokat nieodpłatnie będzie pełnić dyżur telefoniczny w jakiejś instytucji i będzie udzielać nieodpłatnych porad prawnych bez wykorzystania takich towarów i usług (w szczególności bez wykorzystania „firmowego” komputera i „firmowych” programów prawniczych), takie nieodpłatne świadczenie usług prawniczych nie będzie podlegało opodatkowaniu VAT.
Stanowisko organów podatkowych
Organy podatkowe przychylają się do stanowiska, że jeśli przy świadczeniu bezpłatnych usług prawnych podatnik, tj. prawnik, wykorzystuje towary, od których odliczył VAT, wówczas takie nieodpłatne świadczenie podlega VAT.
Tytułem przykładu wskazać można pismo Naczelnika I Urzędu Skarbowego w Częstochowie z 2 lutego 2007 r. nr PP/443-87/06, w którym czytamy, że: „Podatnik w ramach prowadzonej działalności gospodarczej świadczy za wynagrodzeniem usługi prawnicze, stanowiące - w świetle przytoczonego wyżej art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy - czynności podlegające opodatkowaniu. Usługi te nie korzystają ze zwolnienia od podatku. Podatnik jest zatem uprawniony do dokonywania odliczeń podatku naliczonego przy dokonywanych zakupach towarów i usług. Jeżeli zatem zakupy te służą również udzielaniu bezpłatnych porad prawnych, to w myśl art. 8 ust. 2 ustawy czynności te należy traktować jak usługi świadczone odpłatnie, co oznacza, że należy je opodatkować”.
• art. 5 ust. 1 pkt 1 oraz art. 8 ust. 2 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług -- Dz. U. Nr 54, poz. 535; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 192, poz. 1382
Tomasz Krywan
konsultant podatkowy